Juventus F.C.

włoski klub piłki nożnej

Juventus Football Club SpA (znany jako Juventus lub Juve) – włoski profesjonalny klub piłkarski założony 1 listopada 1897 roku jako SC Juventus przez grupę uczniów z liceum Massimo d’Azeglio, grający od 1903 roku w biało-czarnych strojach. Zespół ma siedzibę we Włoszech w Turynie. Często jest przez to niepoprawnie nazywany Juventusem Turyn.

Juventus F.C.
Ilustracja
logo klubu
Pełna nazwa

Juventus Football Club SpA

Przydomek

La Vecchia Signora (Stara Dama)
Madama (Dama)
La Fidanzata d’Italia (Dziewczyna Włoch)
Le Zebre (Zebry)
Gobbi, Juve
Bianconeri (Biało-czarni)

Maskotka

Zebra Jay

Barwy

       
biało-czarne

Data założenia

1 listopada 1897

Debiut w najwyższej lidze

1900

Liga

Serie A

Państwo

 Włochy

Region

 Piemont

Siedziba

Turyn

Adres

Via Druento 175, 10151 Turyn

Stadion

Allianz Stadium

Właściciel

Exor

Prezes

Andrea Agnelli

Trener

Massimiliano Allegri

Asystent trenera

Marco Landucci

Stroje
domowe
Stroje
wyjazdowe
Trzeci
strój
Strona internetowa

Juventus jest najbardziej utytułowanym klubem w kraju – ma na koncie trzydzieści sześć oficjalnych tytułów mistrza kraju, trzynaście Pucharów Włoch i osiem Superpucharów Włoch. W rozgrywkach międzynarodowych zespół zwyciężył dwa razy w Lidze Mistrzów, zdobył jeden Puchar Zdobywców Pucharów, a także trzy Puchary UEFA oraz dwukrotnie Puchar Interkontynentalny w piłce nożnej

Drużyna swoje domowe spotkania od sezonu 2011/2012 rozgrywa na nowo wybudowanym stadionie (Allianz Stadium) liczącym nieco ponad 41 tys. miejsc siedzących. Od sezonu 2021/2022 trenerem zespołu jest Massimiliano Allegri.

Historia

Pierwszy skład Juventusu – 1898 rok

Chronologia nazw:

  • 1897: Sport-Club Juventus
  • 1899: Foot-Ball Club Juventus
  • 1936: Juventus
  • 1942: Juventus Cisitalia
  • 1945: Juventus Football Club

Początki

Sport-Club Juventus powstał z inicjatywy turyńskich uczniów liceum Massimo D'Azeglio Lyceum 1 listopada w roku 1897[1]. Zmiana nazwy na Foot-Ball Club Juventus nastąpiła w 1899 roku, w 1900 klub został włączony w struktury Włoskiego Związku Piłki Nożnej. W biało-czarnych koszulkach piłkarze zaczęli grać od 1903 roku. Rok później piłkarze rozegrali pierwszy oficjalny mecz. Przeciwnikiem było FC Torinese. Mecz zakończył się porażką 0:1. 9 kwietnia 1905 Juventus zdobył pierwsze mistrzostwo Włoch. W walce pokonał zespoły Milanu i Sampdorii. Za sukcesem klubu stał biznesmen Alfred Dick. Po zakończeniu I wojny światowej aspiracje Bianconerich wzrosły. Bramki bronił Giacone, a w obronie pomagali mu Novo (zaliczył występy w reprezentacji kraju) i Bruno. W tym samym czasie Corrado Corradini napisał dla klubu hymn, który obowiązywał do lat sześćdziesiątych. Giampiero Combi, jeden z najlepszych piłkarzy świata, zadebiutował w barwach Juventusu w roku 1923. Tego samego roku Edoardo Agnelli, syn założyciela Fiata, został mianowany nowym prezydentem klubu.

Drużyna w 1903 roku

Ponieważ Juventus pozyskiwał coraz większą rzeszę kibiców, postanowiono rozgrywać mecze na obiekcie przy Marsiglia Road. Trenerem Juve został Jenő Károly z Węgier, który wraz z Hirzerem (również Węgier) uzupełnił zdolności Combiego, Rosetty, Muneratiego i Bigatto. W 1923 roku do użytku oddano nowy stadion. Efektem tej współpracy był drugi tytuł mistrzowski zdobyty w sezonie 1925/26. Sezon 1929/30 to pierwszy sezon Serie A, w którym udział wzięło 18 drużyn. A już od następnego, przez pięć lat (1930/31-1934/35) Juventus wygrywał rokrocznie ligę włoską. W klubie grały takie gwiazdy jak Orsi, Caligaris, Monti, Cesarini, Varglien, Bertolini, Ferrari i Borel, a trenerem był Carlo Carcano, który prowadził także reprezentację Włoch. W 1936 roku klub skrócił nazwę do Juventus, a w sezonach 1942/1943 i 1944 nazywał się Juventus Cisitalia.

Po II wojnie światowej

W 1945 klub przyjął obecną nazwę Juventus Football Club. Po zdobyciu piątego z rzędu mistrzostwa Włoch w katastrofie lotniczej niedaleko Genui zginął Edoardo Agnelli. W roku 1947 prezydenturę objął Giovanni Agnelli. W tym czasie w klubie grały takie sławy jak Parola i dwójka Duńczyków – Hansen (pierwotnie miał występować w Torino) i Præst. W tym samym czasie w Juventusie grał Giampiero Boniperti, który zaliczył 664 mecze dla Juve, w tym 444 w Serie A. W 15 sezonach zdobył dla Juventusu 177 bramek.

W latach 1950 i 1952 Juventus dołożył kolejne dwa tytuły mistrzowskie. W 1954 roku Giovanni Agnelli zrezygnował z prezydentury na rzecz swojego młodszego brata, który po odbyciu służby wojskowej w 1955 roku objął stery Juve.

Dzięki Omarowi Sívoriemu (jako pierwszy piłkarz Juventusu otrzymał „Złotą Piłkę”) i Johnowi Charlesowi Juventus wywalczył kolejne 3 scudetta (1958, 1960, 1961) oraz pierwszą gwiazdkę za wywalczenie 10 tytułów mistrzowskich. Rok 1967 przyniósł kolejne scudetto dla Juventusu. Prezydentem był już Vittore Catelli. Umberto Agnelli zrezygnował z przewodzenia Bianconerim tuż przed sezonem 1961/62.

Wielkie czasy Juventusu

W 1971 roku prezydentem został Giampiero Boniperti. W następnych 15 latach (1972-87) Juventus dziewięć razy był najlepszą drużyną we Włoszech. Dołożył też sukcesy na arenie europejskiej i międzynarodowej. Trenerami w tych czasach byli Vycpálek, Parola i Giovanni Trapattoni. Barwy Juve w tych latach reprezentowali tacy piłkarze jak: Zoff, Scirea, Capello, Cabrini, Causio, Rossi, Gentile, Furino, Anastasi i Bettega. Włochów uzupełniali obcokrajowcy, m.in.: Zbigniew Boniek, Francuz Michel Platini (zdobywca 2 scudetto, 2 Europejskich Pucharów, Pucharu Interkontynentalny, 3 tytułów króla strzelców, 3 Złotych Piłek) i Duńczyk Michael Laudrup.

Napis Amicizia (wł. przyjaźń) utworzony na trybunie The Kop przez kibiców Liverpoolu w 20 rocznicę wydarzeń na Heysel.

Tragedia na Heysel

Osobny artykuł: Tragedia na Heysel.

Jednym z najtragiczniejszych momentów tamtych czasów, był finał Pucharu Mistrzów w roku 1985, kiedy naprzeciwko sobie stanęły drużyny Juventusu i Liverpoolu. Kibice Liverpoolu rzucili się na kibiców Juventusu w trakcie meczu. W wyniku obrażeń i ścisku jaki zapanował wśród uciekających kibiców zginęło 39 fanów z Włoch.

Wydarzenia te były emitowane na żywo przez wszystkie stacje telewizyjne, które wykupiły prawo do emisji tego meczu, w tym także przez Telewizję Polską. Zamieszki zaczęły się około godziny 19. Fani Liverpoolu bez problemu przedarli się przez małe ogrodzenie i zaatakowali kibiców Juventusu. Włoscy kibice zaczęli uciekać, tratując się nawzajem. Część osób została przygnieciona trzymetrową ścianą, która zawaliła się pod naporem tłumu.

Mimo tego mecz rozegrano, a Juventus – z Michelem Platinim i Zbigniewem Bońkiem w składzie – wygrał z Liverpoolem 1:0 zdobywając po raz pierwszy Puchar Europy.

Wielka trójca – Triada

Rok 1994 to początek przewodnictwa wielkiej trójcy (Antonio Giraudo, Luciano Moggi i Roberto Bettega). Trenerem został Marcello Lippi. W pierwszym roku pracy od razu poprowadził piłkarzy do pierwszego od 9 lat mistrzostwa Włoch. Do tego dołożył także dziewiąty Puchar Włoch, lecz poniósł porażkę w finale Pucharu UEFA.

Sezon 1995/96 to sukces w Lidze Mistrzów (spadkobiercy po Pucharze Europy). W finale drużyna Lippiego pokonała AFC Ajax po rzutach karnych. Kolejne lata to kolejne sukcesy: Puchar Interkontynentalny w Tokio, Superpuchar Europy, a do tego kolejny sukces w krajowych rozgrywkach, czyli 24. scudetto.

Lippi doprowadził Juventus do kolejnych dwóch finałów Ligi Mistrzów jednak Juventus nie zdołał pokonać najpierw Borussii Dortmund (1996/97), a potem Realu Madryt (1997/98). Lippi te niepowodzenia wynagrodził kibicom zdobywając scudetto numer 25. i kolejny Superpuchar Włoch.

Barwy Juve reprezentowali wtedy między innymi: Peruzzi, Ferrara, Pessotto, Zidane, Dechamps, Ravanelli, Vialli, Vieri, Inzaghi, R. Baggio oraz Del Piero, który stał się symbolem Juventusu na przełomie wieków. W 1999 roku Lippiego zastąpił Carlo Ancelotti. W 1999 roku Bianconeri wywalczyli awans do Pucharu UEFA wygrywając Puchar Intertoto. Rok 2001 to powrót Marcello Lippiego i dokładnie tak samo jak w roku 1994 Lippi obejmując Juventus zdobył scudetto. Rok później powtórzył wyczyn deklasując pozostałe drużyny Serie A. Lippi dwukrotnie staje przed szansą wywalczenia dziesiątego trofeum w Pucharze Włoch, jednak najpierw silniejsza była AC Parma (2001/02), a następnie S.S. Lazio (2003/04).

Pod koniec maja 2004 roku nowym trenerem Juve zostaje Fabio Capello, który już w pierwszym sezonie zdobył z zespołem Starej Damy scudetto. Sezon 2004/2005 Juve zakończyło na ćwierćfinale Ligi Mistrzów. Do klubu przed sezonem przybyli: Cannavaro, Zebina, Emerson, Mutu, Ibrahimović.

Latem zespół zasili Christian Abbiati, Giorgio Chiellini oraz Patrick Vieira. W następnym sezonie 2005/2006 Juventus ponownie sięgnął po Mistrza Włoch, lecz w Lidze Mistrzów doszedł do ćwierćfinału ulegając Arsenalowi.

Afera Calciopoli

Osobny artykuł: Afera Calciopoli.

Pod koniec sezonu 2005/06 wyszła na jaw sprawa kontaktowania się z rzekomymi osobami odpowiedzialnymi za przydzielanie arbitrów na mecze ligowe przez przedstawicieli zarządów czołowych włoskich klubów – Juventusu, Milanu, Lazio oraz Fiorentiny – tzw. Afera Calciopoli. Na podstawie wyroku, który zapadł 14 lipca 2006 roku, Juventus został zdegradowany do Serie B. Tym samym odebrane zostały mu również tytuły mistrzowskie wywalczone w sezonach 2004/2005 oraz 2005/2006, jak również prawo do występów w kolejnej edycji Ligi Mistrzów. Jednocześnie klub przystąpić miał do rozgrywek Serie B z ujemnym dorobkiem 30 punktów. W związku z tym z klubu odeszli: Cannavaro, Thuram, Zambrotta, Vieira, Ibrahimovic i Emerson. Jednak pozostanie w klubie zadeklarowały żywe legendy klubu: Alessandro Del Piero, Mauro Camoranesi, David Trezeguet, Pavel Nedved, i Gianluigi Buffon. 25 lipca 2006 roku sąd apelacyjny włoskiej federacji piłkarskiej złagodził karę klubowi, odejmując 17 punktów w miejsce 30 na starcie kolejnego sezonu Serie B. 27 października 2006 Sąd Arbitrażowy złagodził karę do 9 karnych punktów.

Powrót do Serie A

19 maja 2007 roku, na trzy kolejki przed końcem rozgrywek, Juventus zapewnił sobie bezpośredni awans do Serie A. Po wyjazdowej wygranej z AC Arezzo (5-1) turyńczycy mieli 8 punktów przewagi nad drugim Genoa CFC oraz 10 nad trzecim SSC Napoli, co dało im pewne pierwsze miejsce, premiowane promocją do najwyższej klasy rozgrywkowej bez udziału w barażach. Po ostatnim gwizdku sędziego zawodnicy Starej Damy założyli różowe koszulki z napisem „B...astA” (litera B przekreślona; basta po włosku znaczy dosyć).

Po tym jak Juve wywalczyło awans do Serie A zespół zasiliło wielu zawodników, którzy mieli pomóc w zdobyciu mistrzostwa kraju. Zaliczają się do nich Vincenzo Iaquinta, Sergio Almirón, Antonio Nocerino, Domenico Criscito oraz Tiago Mendes.Niestety sezon 2007/08 Juventus zakończył na trzeciej pozycji tuż za Interem i Romą, a przed Fiorentiną. W klasyfikacji strzelców wygrało dwóch graczy Juventusu: Alessandro Del Piero (21 bramek) i David Trezeguet (20 bramek). Pozycja ta dała możliwość wystąpienia ponownie klubu w Lidze Mistrzów.

Latem 2008 roku do klubu sprowadzono Amauriego, Alexandra Manningera, Olofa Mellberga i Christiana Poulsena. Drużynę opuścili Antonio Nocerino, Domenico Criscito oraz Rubén Olivera. W sezonie 2008/09 Juventus zajął drugą pozycję i tym razem ustąpił pola jedynie Interowi. Za Starą Damą znalazły się A.C. Milan i ACF Fiorentina. Najlepszym strzelcem zespołu ponownie okazał się Alessandro Del Piero, który zdobył 12 bramek. Tuż za nim znalazł się Amauri z dorobkiem 11 goli. W Lidze Mistrzów Juventus doszedł do 1/8 finału, ulegając w nim Chelsea.

Mimo że do klubu zakupiono Diego oraz Felipe Melo sezon 2009/10 dla zespołu był jednym z gorszych od kilkunastu lat. Trenerem został były piłkarz Juventusu Ciro Ferrara, jednak po kiepskich wynikach został zwolniony już w styczniu 2010. Nowym trenerem został Alberto Zaccheroni, który miał wyprowadzić Starą Damę z kryzysu. Jednak mu się to nie udało i Juventus ostatecznie zajął 7. pozycję i zakwalifikował się do III rundy kwalifikacyjnej Ligi Europy. Po zakończonym sezonie nowym trenerem został Luigi Delneri. W pierwszej rundzie fazy grupowej Ligi Europy Juventus trafił do grupy A, mając za przeciwników m.in. Lecha Poznań. Juventus jednak nie wyszedł z tej grupy zdobywając mniejszą liczbę punktów niż wspomniany Lech Poznań oraz angielski zespół Manchester City.

31 maja 2011 roku nowym szkoleniowcem zespołu został Antonio Conte. Sezon 2011/2012 Juve zakończyło z tytułem mistrza kraju. Dokonało tego w efektownym stylu – w lidze w 38 meczach zanotowali 24 zwycięstwa i 14 remisów, będąc pierwszą od 20 lat drużyną w Serie A, która przez cały sezon pozostała niepokonana. Ekipa doszła też do finału Pucharu Włoch, w którym przegrała 0:2 z SSC Napoli.

Ze względu na odebranie tytułów z sezonów 2004/05 i 2005/06 (afera Calciopoli), oficjalna liczba zdobytych mistrzostw Włoch wynosi 29. W związku z tym klub nie ma prawa umieścić trzech złotych gwiazdek na koszulkach (za 30 tytułów mistrzowskich). Od sezonu 2012/13 zrezygnowano z umieszczenia na koszulkach dwóch przysługujących klubowi gwiazdek, a pod herbem umieszczono napis 30 SUL CAMPO (pol. 30 NA BOISKU). Pomimo tych obostrzeń trzy złote gwiazdki prezentowane są na oficjalnej stronie klubu i cieszą się popularnością wśród kibiców.

W sezonie 2012/13 klub zakupił Nicolasa Anelkę, Paula Pogbę, Kwadwo Asamoaha, Sebastiana Giovinco, Mauricio Islę oraz Lúcio. Sezon 2012/13 klub zakończył na pierwszym miejscu w lidze za dorobkiem 87 punktów oraz dotarł do półfinału pucharu Włoch. W Lidze Mistrzów Juve dotarło do ćwierćfinału, gdzie uległo 0:4 Bayernowi Monachium.

W lipcu 2013 do klubu trafił Carlos Tévez, który otrzymał numer „10” po Alessandro Del Piero. Oprócz niego do klubu przybyli Fernando Llorente oraz Angelo Ogbonna. Zespół opuścili Alessandro Matri, Nicolas Anelka, Felipe Melo oraz Emanuele Giaccherini. Sezon zakończył się rekordową liczbą 102 punktów w lidze, co oczywiście przyniosło Juventusowi trzeci ligowy tytuł pod wodzą Conte. W Lidze Mistrzów klub zawiódł odpadając z grupy, a w Lidze Europejskiej nie wykorzystał szansy zagrania w finale na własnym stadionie po tym jak został wyeliminowany w półfinale przez Benficę.

15 lipca 2014 roku, po trzech wspaniałych latach pracy, Antonio Conte, który w maju zdecydował pozostać w klubie jeszcze co najmniej rok, zdecydował się go opuścić z powodu odmiennych z zarządem wizji klubu. W jego miejsce pojawił się Massimiliano Allegri, a do klubu przybyli również: na zasadzie wolnego transferu Kingsley Coman, kupiony z Realu Álvaro Morata i sprowadzony z Manchesteru United Patrice Évra oraz wypożyczeni Roberto Pereyra i Rômulo.

W 2018 klub dokonał największego transferu w historii klubu i włoskiej piłki za 100 milionów euro z Realu Madryt pozyskano portugalskiego napastnika Cristiano Ronaldo.

Barwy klubowe, strój, herb, hymn

BiałyCzarny

Klub ma barwy biało-czarne. Każda z nich ma swoje znaczenie. Przez całą historię piłkarze swoje domowe spotkania zazwyczaj grają w białych koszulkach w czarne pasy, białych spodenkach (czasem czarnych) oraz białych getrach. Do 1903 roku grali w różowych koszulkach z czarnym krawatem. Taki strój szybko tracił kolor podczas prania, dlatego dostawca został poproszony o opracowanie innej formy. Juventus zapytał jednego ze swoich członków zespołu, Anglika Johna Savage’a, czy mógłby dostarczyć z Anglii nowe koszule w kolorach, które byłyby bardziej wytrzymałe. Jego znajomy, który mieszkał w Nottingham i był kibicem Notts County F.C., zobowiązał się wysyłać czarno-białe koszule w paski do Turynu.

Pierwszy herb klubu powstał w 1920. Z czasem oficjalny emblemat Juventusu został poddany różnym i małym modyfikacjom. W latach 70. i 90. XX wieku logo Juventusu nie było tradycyjne. Wtedy sylwetka zebry została użyta jako herb. Poprzednia modyfikacja odznaki Juventusu miała miejsce w 2004 roku, kiedy herb klubu zamienił się w czarno-białą owalną tarczę podobnie to tarcz używanych przez włoskich duchownych. Jest on podzielony na pięć pionowych pasów: dwa białe paski i trzy czarne paski, wewnątrz których znajdują się inne elementy. W górnej części nazwa klubu nałożona na białą wypukłą sekcję ze złotą krzywizną (złoto za zasługi). Biała sylwetka szarżującego byka (jest symbolem gminy Turyn) znajdująca się w dolnej części owalnej tarczy została nałożona na czarną starą tarczę francuską. Nad podstawą czarnego trójkąta sferycznego znajduje się czarna sylwetka korony z muralu. Jest to wspomnienie o Augusta Tourinorum, starym mieście z czasów rzymskich. W przeszłości tło klubu było niebieskie – to tradycja dynastii Savoyów. Od 1982 roku herb miał dwie gwiazdki, ale w 2005 roku po odebraniu mistrzostwa gwiazdki zostały usunięte.

W styczniu 2017 roku Prezes Andrea Agnelli ogłosił ostatnią zmianę na herbie Juventusu. Odznaka reprezentuje słowo Juventus – dwie duże litery J pokazane razem w różnych wielkościach z niewielkim odstępem między nimi, aby prawie zrobić większe J. Agnelli powiedział, że znaczek odzwierciedla „sposób życia Juventusu”. Juventus był pierwszą drużyną w historii futbolu, która w 1958 roku dodała gwiazdę nad swoją odznaką, by reprezentować dziesiąte krajowe mistrzostwo w piłce nożnej. Od tamtej pory inne kluby również zaczęły umieszczać gwiazdy w swoim herbie.

W swojej historii klub uzyskał kilka przydomków, la Vecchia Signora (Stara Dama) jest najlepszym tego przykładem. Część pseudonimu „Stara” to kalambur na słowo Juventus, co oznacza „młodzież” po łacinie. Pochodziła z wieku piłkarzy Juventusu w połowie lat trzydziestych. Druga część „Dama” z tego pseudonimu to sposób, w jaki fani klubu pieszczotliwie odnosili się do klubu przed 1930 rokiem. Klub jest również nazywany la Fidanzata d’Italia (Dziewczyna z Włoch), ponieważ przez lata otrzymywał wysoki poziom wsparcia od południowych włoskich pracowników-imigrantów (szczególnie z Neapolu i Palermo), którzy przybyli do Turynu, aby pracować dla FIAT-u od lat 30. XX wieku. Inne pseudonimy to: [La] Madama (Dama), i bianconeri (czarno-białe), le zebre (zebry) w odniesieniu do kolorów Juventusu. I gobbi (garbuski) to pseudonim, który służy do określania kibiców Juventusu, ale jest też czasem używany przez piłkarzy klubu. Najszerzej akceptowane pochodzenie Gobbi datuje się na lata pięćdziesiąte, kiedy piłkarze grali w dużych koszulkach. Kiedy zawodnicy biegali na boisku, koszulka, która miała sznurowany otwór na klatce piersiowej, tworzył wybrzuszenie na plecach (rodzaj efektu spadochronu), sprawiając, że gracze wyglądali na garbusów.

Oficjalnym hymnem Juventusu jest Juve (storia di un grande amore), czyli Juve (opowieść o wielkiej miłości), napisana przez Alessandrę Torre i Claudio Guidettiego, w wersji wokalnej i muzyki Paolo Belli skomponowanej w 2007 roku. Utwór ten jest grany często przez kibiców Juventusu na swoim stadionie.

Sukcesy

Trofea międzynarodowe

Zdobyte trofea w rozgrywkach międzynarodowych (stan na: 03-06-2017)
RozgrywkiOsiągnięcieRazySezon(y)

Puchar Interkontynentalny
zdobywca21985, 1996
finalista11973

Liga Mistrzów
(Puchar Europy)
zdobywca21985, 1996
finalista7*
(rekord)
1973, 1983, 1997, 1998, 2003, 2015, 2017

Liga Europy
(Puchar UEFA)
zdobywca31977, 1990, 1993
finalista11995

Puchar Zdobywców
zdobywca11984
finalista0

Superpuchar UEFA
zdobywca21984, 1996
finalista0

Puchar Intertoto
zdobywca11999
finalista0

Puchar Miast Targowych
zdobywca0
finalista21965, 1971

Trofea krajowe

Zdobyte trofea w rozgrywkach Włoch (stan na: 01-08-2020)
RozgrywkiOsiągnięcieRazySezon(y)

Mistrzostwo
I miejsce36*[2]
(rekord)
(dwa tytuły odebrano klubowi wskutek afery Calciopoli, sezon 04/05 i 05/06)
1905, 1926, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1950, 1952, 1958 , 1960, 1961, 1967, 1972, 1973, 1975, 1977, 1978, 1981, 1982 , 1984, 1986, 1995, 1997, 1998, 2002, 2003, 2012, 2013, 2014 , 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020
II miejsce21*
(rekord)
1903, 1904, 1906, 1938, 1946, 1947, 1948, 1953, 1954, 1963, 1974, 1976, 1980, 1983, 1987, 1992, 1994, 1996, 2000, 2001, 2009
III miejsce111910, 1927, 1930, 1940, 1943, 1951, 1968, 1970, 1979, 2004, 2008

Puchar
zdobywca14*
(rekord)
1938, 1942, 1959, 1960, 1965, 1979, 1983, 1990, 1995, 2015, 2016, 2017, 2018, 2021
finalista71973, 1992, 2002, 2004, 2012, 2020, 2022

Superpuchar
zdobywca9*
(rekord)
1995, 1997, 2002, 2003, 2012, 2013, 2015, 2018, 2020
finalista71990, 1998, 2005, 2014, 2016, 2017, 2019

II liga
I miejsce12007
II miejsce0
III miejsce0
  • Campionato Federale di Prima Categoria:
    • mistrz (2x): 1908, 1909

Inne trofea

Poszczególne sezony

Rozgrywki międzynarodowe

Europejskie puchary

Juventus w finałach Ligi Mistrzów

Juventus dziewięciokrotnie występował w finale Ligi Mistrzów. Zawodnicy włoskiego zespołu podnieśli jednak puchar tylko dwa razy.

SezonMiejsce finałuPrzeciwnikWynikStrzelcy[3]
1972/1973 Belgrad AFC Ajax0:1 (0:1)Rep 4'
1982/1983 Ateny Hamburger SV0:1 (0:1)Magath 7'
1984/1985 Bruksela Liverpool F.C.1:0 (0:0)Platini 56' (k.)
1995/1996 Rzym AFC Ajax1:1 (1:1, 1:1),
k. 4:2
Ravanelli 12' – Litmanen 41'
1996/1997 Monachium Borussia Dortmund1:3 (0:2)Del Piero 64' – Riedle 29', 34', Ricken 71'
1997/1998 Amsterdam Real Madryt0:1 (0:0)Mijatović 67'
2002/2003 Manchester A.C. Milan0:0 (0:0, 0:0),
k. 2:3
2014/2015 Berlin FC Barcelona1:3 (0:1)Morata 55' – Rakitić 4', Suárez 68', Neymar 90+7'
2016/2017 Cardiff Real Madryt1:4 (1:1)Mandžukić 27' – Ronaldo 20', 64', Casemiro 61', Asensio 90'

Rozgrywki krajowe

Bilans występów klubu Juventus F.C. w rozgrywkach piłkarskich Włoch
(Stan na 22 maja 2022 r.)
PoziomRozgrywkiSezonyMeczeZRPB+B–PktLataAwanseSpadkiNaj.
ICampionato Federale4159143816191900–1903002
IPrima Categoria151677729613532611831904–1920/21001
IPrima Divisione595532220190891281921/22–1925/26001
IDivisione Nazionale51286933262781311711926/27–1928/29, 1945/46002
ISerie A9029671609810538524728391929/30–2005/06, od 2007/08011
IISerie B142281048330852006/07101
IIISerie C000
IVSerie D000
VEccellenza000
Coppa Italia744052289978762400od 19261
Supercoppa italiana17178362923od 19901

Liga włoska

Klub od 1900 występuje na najwyższym poziomie. Jedynie w sezonach 1898 i 1899 nie brał udziału, a w sezonie 2006/07 został zdegradowany do drugiego poziomu. Jest rekordzistą ligi, zdobywając 36 razy tytuł Mistrza Włoch.

Puchar Włoch

Dotychczas klub rozegrał 405 meczów w rozgrywkach o Puchar kraju. 14 razy zwyciężał, a 7 przegrał w finale.

Superpuchar Włoch

Dotychczas klub dziewięciokrotnie zdobył Superpuchar Włoch i ośmiokrotnie poniósł w finale porażkę.

Statystyki

Rekordy klubowe

  • Najwięcej punktów w Serie A: 102 (2013/14)
  • Najmniej punktów w Serie A: 29 (1938/39 i 1961/62)
  • Największe domowe zwycięstwo: 9:1 z Interem (1960/61) i 8:0 z Fiorentiną (1952/53)
  • Największa domowa porażka: 7:1 z Milanem (1949/50)
  • Największe wyjazdowe zwycięstwo: 7:0 z Pro Patria (1950/51)
  • Największa wyjazdowa porażka: 6:0 z Interem (1953/54)
  • Najwyższe zwycięstwo w pucharach: Juventus – Rumelange 7:0 (1970/71), Juventus – Lechia Gdańsk 7:0 (1983/84), Juventus – Valur Reykjavík 7:0 (1986/87), Juventus – Olimpiakos 7:0 (2003/04)
  • Najwięcej zwycięstw w Serie A: 33 (2013/14)
  • Najwięcej kolejnych zwycięstw: 15 (2015/16)
  • Najwięcej zwycięstw na wyjeździe: 14 (1949/50)
  • Najmniej porażek w sezonie: 0 (2011/12)
  • Najwięcej zdobytych pkt. na możliwe: 102 na 114 (2013/14)
  • Udział piłkarza w kolejno rozegranych meczach: 330 (Dino Zoff)
  • Najwyższa porażka w pucharach: Wiener SK – Juventus 7:0 (1958/59)
  • Najlepszy strzelec w historii: Alessandro Del Piero (301 goli)
  • Najwięcej goli w jednym sezonie w lidze: Felice Borel (32, 1933/34)
  • Najwięcej występów: Alessandro Del Piero (700)
  • Najwięcej goli w 1 meczu: 6 (Omar Sívori. Juventus – Inter 9:1, 1960/61)
  • Najwięcej widzów na delle Alpi: 67.229 (15 maja 2003, Juventus – Real Madryt)
  • Najmniej widzów na delle Alpi: 237 (2001/02, z Sampdorią w Pucharze Włoch)
  • Najdroższy transfer (zakup): 112 mln EUR (2018, Cristiano Ronaldo z Real Madryt)
  • Najdroższy transfer (sprzedaż) 105 mln EUR (2016, Paul Pogba do Manchester United)
  • Najwięcej tytułów króla strzelców: 3 (Michel Platini)
  • Najdłuższa kadencja trenerska: 13 lat (Giovanni Trapattoni)
  • Najdłuższa prezydentura: 19 lat (Giampiero Boniperti – 1971-1990)
  • Najdłużej nosił opaskę kapitana Alessandro Del Piero – (1999-2012)
  • Najdłużej szyła stroje dla Juventusu firma Kappa21 lat (1979-2000)
  • Najdłużej noszony sponsor na koszulkach – Ariston (8 lat – 1981-1989)
  • Węgier Ferenc Hirzer, strzelił więcej goli niż rozegrał meczów (w 43 meczach strzelił 50 bramek)
  • Michel Platini jako zawodnik Juventusu zdobywał „Złotą Piłkę” 3 razy z rzędu (1983, 1984, 1985) – to pierwszy taki przypadek w historii piłki nożnej
  • Juventus jest pierwszym zespołem, który zdobył trzy najważniejsze europejskie trofea

Rekordy indywidualne

Piłkarze z największą liczbą meczów

Najwięcej meczów[4]
Lp.PiłkarzMecze
1. Alessandro Del Piero705
2. Gianluigi Buffon656
3. Gaetano Scirea552
4. Giuseppe Furino528
5. Roberto Bettega482
6. Dino Zoff476
7. Giorgio Chiellini472
8. Giampiero Boniperti459
9. Sandro Salvadore450
10. Franco Causio447

Piłkarze z najwięcej strzelonych bramek

Najwięcej bramek[5]
Lp.PiłkarzBramki
1. Alessandro Del Piero289
2. Giampiero Boniperti179
3. Roberto Bettega178
4. David Trezeguet171
5. Omar Sívori167
6. Felice Borel158
7. Pietro Anastasi130
8. John Hansen124
9. Roberto Baggio115
10. Federico Munerati114

Inne zdobycze indywidualne

Włoski piłkarz roku (Włochy)
RokPiłkarz
1998 Alessandro Del Piero
2006 Fabio Cannavaro
2008 Alessandro Del Piero
Obcokrajowiec roku (Włochy)
RokPiłkarz
1997
2001
Zinédine Zidane
2002 David Trezeguet
2003 Pavel Nedvěd
2004 Zlatan Ibrahimović
Włoski bramkarz roku (Włochy)
RokPiłkarz
1997
1998
Angelo Peruzzi
1999
2001[6]
2002
2003
2004
2005
2006
Gianluigi Buffon

Obecny skład

Z tym tematem związana jest kategoria: Piłkarze Juventus F.C..

Stan na 17 marca 2024[7]

NrPoz.Piłkarz
1BR Wojciech Szczęsny
2OB Mattia De Sciglio
3OB Gleison Bremer
4OB Federico Gatti
5PO Manuel Locatelli
6OB Danilo (kapitan)
7NA Federico Chiesa
9NA Dušan Vlahović
10PO Paul Pogba (zawieszony)
11PO Filip Kostić
12OB Alex Sandro
14NA Arkadiusz Milik
15NA Kenan Yıldız
16PO Weston McKennie
NrPoz.Piłkarz
17NA Samuel Iling-Junior
18NA Moise Kean
20PO Fabio Miretti
21PO Nicolò Fagioli (zawieszony)
22PO Timothy Weah
23BR Carlo Pinsoglio
24OB Daniele Rugani
25PO Adrien Rabiot
26PO Carlos Alcaraz (wypożyczony z Southampton)
27OB Andrea Cambiaso
33OB Tiago Djaló
36BR Mattia Perin
41PO Hans Nicolussi Caviglia

Piłkarze na wypożyczeniu

NrPoz.Piłkarz
BR Stefano Gori (w Monza do 30 czerwca 2024)
OB Tommaso Barbieri (w Pisa do 30 czerwca 2024)
OB Davide De Marino (w Virtus Francavilla do 30 czerwca 2024)
OB Koni De Winter (w Genoa do 30 czerwca 2024)
OB Gianluca Frabotta (w Bari do 30 czerwca 2024)
OB Facundo González (w UC Sampdoria do 30 czerwca 2024)
OB Mattia Marino (w Ravenna do 30 czerwca 2024)
OB Alessandro Minelli (w Pro Patria do 30 czerwca 2024)
OB Luca Pellegrini (w Lazio do 30 czerwca 2025)
OB Alessandro Pio Riccio (w Modena do 30 czerwca 2025)
PO Enzo Barrenechea (w Frosinone do 30 czerwca 2024)
PO Andrea Bonetti (w Taranto do 30 czerwca 2024)
PO Arthur Melo (w Fiorentina do 30 czerwca 2024)
PO Daouda Peeters (w Sudtirol do 30 czerwca 2024)
PO Filippo Ranocchia (w Empoli do 30 czerwca 2024)
PO Nicolò Rovella (w Lazio do 30 czerwca 2025)
NrPoz.Piłkarz
PO Nikola Sekulov(inne języki) (w Cremonese do 30 czerwca 2024)
PO Alessandro Sersanti(inne języki) (w Lecco do 30 czerwca 2024)
PO Marley Aké (w Udinese do 30 czerwca 2024)
NA Matías Soulé (w Frosinone do 30 czerwca 2024)
NA Mattia Compagnon(inne języki) (w Feralpisalò do 30 czerwca 2024)
NA Félix Correia(inne języki) (w Gil Vicente do 30 czerwca 2024)
NA Nicolò Cudrig(inne języki) (w Perugia do 30 czerwca 2024)
NA Cosimo Marco da Graca(inne języki) (w Amorebieta do 30 czerwca 2024)
NA Ferdinando Del Sole (w Latina do 30 czerwca 2024)
NA Tommaso Galante (w Reggiana do 30 czerwca 2024)
NA Kaio Jorge (w Frosinone do 30 czerwca 2024)
NA Mirco Lipari (w Recanatese do 30 czerwca 2024)
NA Christopher Lungoyi (w Yverdon do 30 czerwca 2024)
NA Marco Olivieri (w Venezia do 30 czerwca 2024)
NA Emanuele Pecorino (w Sudtirol do 30 czerwca 2024)

Trenerzy, prezesi i właściciele klubu

Trenerzy

Z tym tematem związana jest kategoria: Trenerzy piłkarzy Juventus F.C..
Lp.Imię i nazwiskoOkres urzędowania
1. Jenő Károly19231926
2. József Viola19261928
3. William Aitken19281930
4. Carlo Carcano19301935
5. Carlo Bigatto19351935
6. Virginio Rosetta19351939
7. Umberto Caligaris19391941
8. Federico Munerati19411941
9. Felice Borel19411942
10. Renato Cesarini19461948
11. William Chalmers19481949
12. Jesse Carver19491951
13. Luigi Bertolini19511951
14. György Sárosi19511953
15. Aldo Olivieri19531955
16. Sandro Puppo19551957
17. Ljubiša Broćić19571959
18. Teobaldo Depetrini19591959
19. Renato Cesarini19591961
20. Carlo Parola19611961
21. Gunnar Gren
Július Korostelev
19611961
22. Carlo Parola19611962
23. Paulo Amaral19621964
24. Eraldo Monzeglio19641964
25. Heriberto Herrera19641969
Lp.Imię i nazwiskoOkres urzędowania
26. Luis Carniglia19691970
27. Ercole Rabitti19701970
28. Armando Picchi19701971
29. Čestmír Vycpálek19711974
30. Carlo Parola19741976
31. Giovanni Trapattoni19761986
32. Rino Marchesi19861988
33. Dino Zoff19881990
34. Luigi Maifredi19901991
35. Giovanni Trapattoni19911994
36. Marcello Lippi19941999
37. Carlo Ancelotti19992001
38. Marcello Lippi20012004
39. Fabio Capello20042006
40. Didier Deschamps20062007
41. Giancarlo Corradini20072007
42. Claudio Ranieri20072009
43. Ciro Ferrara20092010
44. Alberto Zaccheroni20102010
45. Luigi Del Neri20102011
46. Antonio Conte20112014
47. Massimiliano Allegri20142019
48. Maurizio Sarri20192020
49. Andrea Pirlo20202021
50. Massimiliano Allegri2021Obecnie

Prezesi

Lp.Imię i nazwiskoOkres urzędowania
1. Eugenio Canfari18971899
2. Enrico Canfari18981901
3. Carlo Favale19011902
4. Giacomo Parvopassuv19031904
5. Alfredo Dick19051906
6. Carlo Vittorio Varetti19071910
7. Attilio Ubertalli19111912
8. Giuseppe Hess19131915
9. Gioacchino Armano
Fernando Nizza
Sandro Zambelli
19151918
10. Corrado Corradini19181920
11. Gino Olivetti19201923
12. Edoardo Agnelli19231935
13. Enrico Craveri
Giovanni Mazzonis
19351936
Lp.Imię i nazwiskoOkres urzędowania
14. Emilio de la Forest de Divonne19361941
15. Piero Dusio19411947
16. Giovanni Agnelli19471954
17. Craveri
Cravetto
Giustiniani
19541955
18. Umberto Agnelli19551962
19. Vittore Catella19621971
20. Giampiero Boniperti19711990
21. Vittorio Caissotti di Chiusano19902003
22. Franzo Grande Stevens20032006
23. Giovanni Cobolli Gigli20062009
24. Jean-Claude Blanc20092010
25. Andrea Agnelli2010urzęduje

Stadion

Klub rozgrywa swoje mecze domowe na stadionie Allianz Stadium w Turynie, który może pomieścić 41507 widzów.Początkowo, w latach 1897–1898 drużyna grała swoje mecze na boisku w Parco del Valentino lub w Giardino della Cittadella. Potem przeniósł się na Piazza d’Armi, gdzie występował do końca 1908, z wyjątkiem sezonu 1905/06, podczas którego macierzystą areną Juve był Stadio Motovelodromo Umberto I. Od 1909 do 1922 roku piłkarze grali na Stadio di Corso Sebastopoli, a od 1922 do 1933 na Stadio di Corso Marsiglia. Na tych stadionach Juventus wygrał 4 kolejne tytuły.

Od 1933 do 1990 roku Juventus rozgrywał swoje mecze domowe na Stadio Comunale. Początkowo stadion nosił nazwę „Benito Mussolini” i został zbudowany na Mistrzostwa Świata w 1934 roku. Po wojnie arenę zmieniono na zwyczajną nazwę „Stadio Comunale”, a później na Stadio Comunale „Vittorio Pozzo”. Na tym stadionie odbyło się 890 spotkań mistrzowskich z udziałem Juventusu, a od 1963 Juve dzielił stadion z Torino FC; arena mieściła 65 000 widzów.

Stadio delle Alpi

Osobny artykuł: Stadio delle Alpi.

Stadio delle Alpi został wybudowany w 1990 roku na potrzeby Mistrzostw Świata w piłce nożnej, których Włosi byli gospodarzami. Po dwóch latach budowy największą trudnością okazało się nadanie nazwy dla nowej areny piłkarskiej. Propozycje nadania takich nazw jak „Meeting” czy „Agora” szybko zostały porzucone przez radę miasta. Wówczas to pomyślano o górach Alpach, u podnóży których leży Turyn. Stąd też wzięła się nazwa – Stadio delle Alpi. Stadion ma teoretyczną pojemność 70040 miejsc, ale ze względów bezpieczeństwa zmniejszono jego pojemność najpierw do 67 tys., a potem do 60 tys. miejsc. Po sezonie 2005/06 Stadion Alpejski został zburzony, w jego miejsce powstał otwarty w 2011 roku Juventus Arena. W latach 2006–2011 Juventus swoje mecze rozgrywał na Stadio Olimpico di Torino.

Allianz Stadium

Osobny artykuł: Allianz Stadium (Turyn).

Stadion o nazwie Juventus Arena został wybudowany w 2011 roku, w miejscu wyburzonego w 2006 Stadio delle Alpi. Obiekt został zainaugurowany 8 września 2011 roku spotkaniem towarzyskim Juventusu z Notts County F.C., zakończonym remisem 1:1. Jest to pierwszy w historii włoskiego futbolu stadion należący w całości do klubu. Wszystkie pozostałe zespoły rozgrywają mecze na stadionach miejskich. Od 1 lipca 2017 roku na podstawie porozumienia z grupą ubezpieczeniową Allianz, stadion nosi nazwę Allianz Stadium.

Obiekty treningowe

Bazą treningową Juventusu jest Juventus Center mieszcząca się w Vinovo, w Piemoncie 14 km na południowy wschód od Turynu. Centrum zostało otwarte w 2006 roku. Teren ośrodka to 140 tys. m², chociaż obecnie użytkuje się 6 tys. m²[8]. Obejmuje obiekty medyczne oraz szkolenia dla pierwszego zespołu, i dziewięć sekcji młodzieżowych. Z ośrodka jest też nadawana telewizja Juventus Channel.

Siedziby klubu

LataSiedziba
18981898Via Montevecchio
18991899Via Piazzi 4
19001902Via Gazometro 14
19031904Via Pastrengo
19051906Via Donati 1
19191921Via Carlo Alberto 43
19211922Via Botero 16
19231933Corso Marsiglia
19341943Via Bogino 12
19441947Corso IV Novembre 151
19481964Piazza San Carlo 206
19651985Galleria San Federico 54
19862000Piazza Crimea 7
20012017Corso Galileo Ferraris 32
2017nadalVia Druento 175

Sponsorzy

Główni sponsorzy

SezonySponsor główny
1981/19821988/1989Ariston
1989/19901991/1992Upim
1992/19931994/1995Danone
1995/19961997/1998Sony (Sony Minidisc)
1998/1999D+ Libertà Digitale/Tele+
1999/2000D+ Libertà Digitale /Tele+/Sony
2000/2001Tele+/Sportal.com
2001/2002Fastweb/Tu Mobile
2002/20032003/2004Fastweb/Tamoil
2004/2005Tamoil/Sky Sports
2005/20062006/2007Tamoil
2007/20082009/2010New Holland (Fiat Group)
2010/20112011/2012BetClic/Balocco
2012/20132020/2021Jeep

Sponsorzy techniczni

SezonySponsor techniczny
1979/19801999/2000Kappa
1999/20002000/2001Ciao Web
2000/20012002/2003Lotto
2003/20042014/2015Nike
2015/2016obecnieAdidas

Inne sekcje i oddziały klubu

Juventus prowadzi drużyny dla dzieci i młodzieży w każdym wieku. Drużyna młodzieżowa dla najstarszych juniorów to Juventus Primavera. Juventus ma także oddział piłki nożnej kobiecej o nazwie Juventus Women – to drużyna zaliczana do jednych z najlepszych we Włoszech. W przeszłości (lata 1923–1947) klub uruchamiał i zamykał sekcje sportowe w dyscyplinach: tenis ziemny, hokej na lodzie, pływanie, bocce.

Juventus College

Klub założył i prowadzi własną szkołę dla dzieci i młodzieży o nazwie Juventus College (J-College). Ma ona na celu łączenie edukacji z rozwojem sportowym. Wpisuje się ona w filozofię klubu, w której liczy się nie tylko wynik sportowy, ale także zachowanie poza areną sportową i kulturalne zachowanie. We wrześniu 2014 roku J-College otrzymał włoskiego Ministra Edukacji tytuł Liceum Sportowego dla pierwszego stopnia edukacji.

Juventus w kulturze i mediach

Juventus od wielu dekad pojawia się w utworach wielu artystów. Nazwa klubu pojawia się w książkach włoskich pisarzy takich jak np. Mario Soldati czy Niccolo Ammaniti. Bracia Mauro i Marco La Villa stworzyli film The Juventus Story: Black and White Stripes. Juventus to pierwszy klub sportowy ze światowej czołówki, o którym Netflix nagrał serial dokumentalny. O Juventusie lub piłkarzach tej drużyny utwory muzyczne nagrali artyści rapowi m.in.: Barbitch, Daniboy, METRO czy Polak Emcef. Juventus to także pierwszy klub piłkarski na świecie, który wydał własną aplikację VR. Dzięki niej można z perspektywy pierwszej osoby zobaczyć np. trening drużyny czy szatnię przed meczem. Pierwsze historyczne relacje na żywo z meczu piłkarskiego we włoskim radiu i telewizji dotyczyły meczów Juventusu.

Książki o Juventusie:

  • Renato Tavella – Il romanzo della grande Juventus (faublaryzowany dokument).
  • Renato Tavella – Mario Pedrale seminatore d’oro bianconero. La scuola calcio Juventus nella storia.
  • Claudio Moretti – 1001 storie e curiosità sulla grande Juventus che dovresti conoscere.
  • Adam Digby – Juventus – Historia w Biało-Czarnych Barwach.
  • Tomasz Lipiński – Juventus Turyn.
  • Mariusz Kordek, Karol NawrockiLechia – Juventus. Więcej niż mecz. (dokument, reportaż z dwumeczu Juventus – Lechia Gdański z 1983 roku).
  • Zbigniew Boniek – Prosto z Juventusu.

Kibice i rywalizacja z innymi klubami

Kibice Juventusu na Stadio Olimpico di Torino podczas meczu Juventus – SSC Napoli w sezonie 2005/2006.

We Włoszech działają różne grupy kibiców Juventusu. Do najważniejszych należą m.in. Arditi, Drughi Bianconeri, Nucleo, Viking, Tradizione czy Bravi Ragazzi[9].

Kibice Juve posiadają oficjalny sojusz z holenderskim Den Haag (od 1989 r.)[potrzebny przypis]. Drużyny darzą się sympatią, co widać między innymi po rozwieszonych na stadionach transparentach czy flagach. We Włoszech fani Starej Damy nawiązali dobre kontakty z kibicami SyrakuzSiracusa Calcio[10].

Największą niechęcią kibice Starej Damy darzą natomiast rywali z Mediolanu – A.C. Milan i Inter Mediolan (pojedynki tych drużyn nazywane są derbami Włoch) oraz lokalnych przeciwników – Torino FC. Poza tymi zespołami fani Juventusu nie lubią się z kibicami: Fiorentiny, Romy, S.S. Lazio, SSC Napoli, Livorno (za lewicowe poglądy). Jeżeli chodzi o drużyny z zagranicy, kibice Juventusu są wrogo nastawieni wobec fanów angielskiego Liverpool F.C. (po tragedii na Heysel) oraz niemieckiej Borussii Dortmund (po przegranym finale Ligi Mistrzów w 1997 roku)[10].

Stara Dama ma także wielu kibiców w Europie Środkowej (w tym w Polsce), ich liczbę szacuje się na około 4 miliony[11]. Oficjalny polski fanclub Juventusu (JuvePoland.com) zrzesza ponad 27,500 tysięcy osób[12].

Derby Turynu

Derby Turynu, lub „Derby della Mole” są to mecze rozgrywane z udziałem dwóch drużyn z tego miasta – Juventusu oraz Torino FC. Po raz pierwszy mecz między tymi dwoma klubami odbył się w 1906 roku (w tym samym roku powstało Torino FC).

RozgrywkiMeczeJuventusRemisTorino
Serie A164644951
Puchar Włoch16754
Mecze towarzyskie4317719
Razem223886174

Inne

Przypisy

Bibliografia