Morze Śródziemne

Termin „Morze Śródziemne” pochodzi z łacińskiego słowa mediterraneus znaczącego tyle, co „w środku ziemi” lub „między lądami” (medius - ‘między’, ‘pośrodku’ + terra ‘ziemia’, ‘ląd’), jako że znajduje się między kontynentami Afryką i Europą. Grecka nazwa Mesogeios (Μεσόγειος) jest podobna – μέσο, „środek” + γη, „ziemia”, „ląd”. W czasach historycznych Morze Śródziemne miało kilka nazw, np. Grecy początkowo nazywali je ἡ θάλασσα (hē thálassa; „Morze” bez przymiotnika) lub czasami ἡ μεγάλη θάλασσα (hē megálē thálassa; „Wielkie Morze”), ἡ ἡμέτερα θάλασσα (hē hēmétera thálassa; „Nasze Morze”), η εντός θάλασσα (he entos thálassa; „Morze Wewnętrzne”) lub ἡ θάλασσα ἡ καθ'ἡμᾶς (hē thálassa hē kath'hēmâs; „Morze wokół nas”). Rzymianie powszechnie nazywali je podobnie Mare Nostrum (łac. „Nasze Morze”), Mare Magnum („Wielkie Morze”) lub też Mare Internum („Morze Wewnętrzne”). W Biblii pierwotnie znane było jako „Wielkie Morze” [Lb 34,6,7, J 1,4, 9,1, Ez 47,10,15,20] lub po prostu „Morze” [1Krl 5,9, 1Mch 14,34, 15,11], ale także znane jako „Morze Hinder” z powodu swojego położenia na zachodnim brzegu Ziemi Świętej i dlatego znajdującym się za osobą spoglądającą na wschód, o czym jest mowa w Starym Testamencie, co czasami tłumaczone jest jako „Zachodnie Morze” [Pwt 11,24, Jl 2,20]. Inną nazwą było „Morze Filistynów” (Wj 23,31) z powodu ludzi zamieszkujących dużą część wybrzeża blisko Izraelitów. We współczesnym hebrajskim było zwane Ha-Jam Ha-Tichon (הַיָּם הַתִּיכוֹן) – „Środkowym Morzem”, dosłownym tłumaczeniem niemieckiego odpowiednika Mittelmeer. W języku tureckim znane jest jako Akdeniz – „Białe Morze”, w arabskim – l-Baḥr al-Abyaḍ al-Mutawassiṭ (البحر الأبيض المتوسط), co możemy zrozumieć jako „Białe Morze Środkowe”, zaś w islamskiej i dawnej arabskiej literaturze było wymienione jako Baḥr al-Rūm (بحر الروم), lub „Rzymskie/Bizantyjskie Morze”.

Podział Morza Śródziemnego według Międzynarodowego Biura Hydrograficznego w Monako:

• Basen Zachodni (Algiersko-Prowansalski):
  • Morze Alborańskie (pow. 53 tys. km²) na wschód od Cieśniny Gibraltarskiej,
  • Morze Balearskie (pow. 86 tys. km²) zwane także Iberyjskim na północ i północny zachód od archipelagu Balearów,
  • Morze Liguryjskie (pow. 84 tys. km²) na północ od Korsyki,
  • Morze Tyrreńskie (pow. 214 tys. km²) pomiędzy Sardynią a zachodnią częścią Półwyspu Apenińskiego;
• Basen Wschodni (Lewantyński):
  • Morze Jońskie (pow. 169 tys. km²) pomiędzy południowym wybrzeżem Półwyspu Apenińskiego a półwyspem – Peloponez w Grecji,
  • Morze Adriatyckie (pow. 139 tys. km²) pomiędzy Półwyspem Apenińskim a Półwyspem Bałkańskim,
  • Morze Egejskie (pow. 196 tys. km²) pomiędzy Grecją a Azją Mniejszą,
  • Morze Ikaryjskie pomiędzy Cykladami a Azją Mniejszą.

Podział nie uwzględnia innych obszarów Morza Śródziemnego nazywanych również morzami:

• Morze Sycylijskie na południe i południowy zachód od Sycylii,
• Morze Trackie na południe od Tracji (część Morza Egejskiego),
• Morze Mirtejskie po wschodniej stronie Półwyspu Peloponeskiego (część Morza Egejskiego),
• Morze Kreteńskie na północ od Krety (część Morza Egejskiego),
• Morze Cypryjskie na północ od Cypru (część Morza Lewantyńskiego),
• Morze Lewantyńskie (pow. 320 tys. km²) od wschodniego wybrzeża Krety do wybrzeży Syrii, Libanu i Izraela,
• Morze Libijskie zwane Morzem Syrty na północ od Libii.

Osobny artykuł: Wyspy Morza Śródziemnego.

Ważniejsze wyspy to (licząc od zachodu)

• Baleary (ok. 200 wysp, pow. 5014 km²)
  • Ibiza (571 km²)
  • Majorka (3600 km²)
  • Minorka (668 km²)
  • Formentera (82 km²)
• Sardynia (24 090 km²)
• Korsyka (8680 km²)
• Sycylia (25 710 km²) – największa
• Wyspy Liparyjskie (17 wysp, pow. 117 km²)
• Malta (246 km²)
• Kreta (8336 km²)
• Rodos (1401 km²)
• Cypr (9251 km²).

Pomiędzy Korsyką a Półwyspem Apenińskim znajdują się m.in.

• Elba (224 km²)
• Pianosa (10,3 km²)
• Gorgona (2,25 km²)
• Montecristo (10,4 km²).

Wyspy Morza Egejskiego

• strefa śródziemnomorska
• kraje śródziemnomorskie
• Europa Południowa
• Bliski Wschód
• Lewant
• kraje arabskie