Muzeum
Muzeum (łac. musaeum, z gr. μουσεῖον mouseíon ‘świątynia muz’) – instytucja kultury powołana w celu gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi wartość historyczną bądź artystyczną. W większych muzeach niewielka część z tych obiektów jest udostępniana publiczności w postaci wystaw stałych lub czasowych, natomiast reszta jest przechowywana w specjalnie do tego przystosowanych magazynach.
_(36791963890).jpg)
Nazwa pochodzi z łacińskiego musaeum, które z kolei utworzono z greckiego mouseion – miejsce lub świątynia przeznaczona muzom, greckim bóstwom poszczególnych gałęzi sztuki. Muzeum to także rodzaj starożytnych ośrodków naukowych, z których najsławniejszym był założony przez Ptolemeusza I Sotera około roku 280 p.n.e. w Aleksandrii. W skład tego muzeum wchodziła między innymi Biblioteka Aleksandryjska.
Muzeum w polskim systemie prawnym
Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o muzeach definiuje muzeum w artykule 1.:
- „Muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów”[1].
Funkcje muzeum
W uproszczeniu przyjmuje się, że muzea wielkomiejskie mają za zadanie reprezentować całokształt kultury polskiej, podczas gdy muzea regionalne mają za zadanie odzwierciedlać przede wszystkim duchową treść środowiska regionalnego i lokalnego, w którym powstały. Wyróżnia się trzy podstawowe funkcje muzeów:
- Funkcja ochronna (zbieranie okazów muzealnych, ich porządkowanie i systematyzowanie)
- Funkcja edukacyjna, właściwie kulturalno-naukowa i wychowawcza (tworzenie możliwości obcowania z dziełem sztuki jako wartością poznawczą i estetyczną)
- Funkcja estetyczna (kształtowanie wrażliwości na piękno kultury)
Klasyfikacja muzeów
- ze względu na przestrzeń budynku, jego nastrój i formę[2]
- muzeum „świątynia”
- muzeum składnica
- muzeum – handlowe centrum kulturowe
- ze względu na typ eksponatu (tzw. podział funkcjonalno-rzeczowy)[3]
- muzea architektury
- muzea archeologiczne
- muzea artystyczne
- muzea biograficzne
- muzea erotyki (muzea seksu)
- muzea farmacji
- muzea figur woskowych
- muzea gospodarcze
- muzea historyczne
- muzea kolejnictwa
- muzea literatury
- muzea lotnictwa
- muzea martyrologii
- muzea medycyny
- muzea motoryzacji
- muzea morskie
- muzea numizmatyki
- muzea nauki
- muzea pocztowe
- muzea pożarnictwa
- muzea przyrodnicze
- muzea regionalne
- muzea rolnictwa
- muzea rzemiosła
- muzea sakralne
- muzea sztuki
- galerie rzeźby
- galerie malarstwa
- galerie sztuk audiowizualnych
- muzea sztuki enwironmentalnej
- muzea teatralne
- muzea techniczne
- muzea więziennictwa
- muzea zabawek
- ze względu na kryterium formalno-prawne
- muzea zwykłe
- muzea rejestrowe
- ze względu na podmiot prowadzący
- muzea, których organizatorem jest Minister właściwy do spraw Kultury
- muzea ministerialne, których organizatorem jest minister określonego ministerstwa
- muzea samorządowe
- muzea miejskie i gminne
- muzea powiatowe
- muzea wojewódzkie
- muzea uniwersyteckie
- muzea państwowych jednostek organizacyjnych (wojskowe, leśne, kolejowe i in.)
- muzea społeczne
- muzea prywatne
- muzea kościelne
- muzea prowadzone przez osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa
- nowe rodzaje muzeów
- mediateka
- ośrodki wizualno-muzyczne
- muzeum wirtualne
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- L. Turos, Muzeum – swoista instytucja edukacyjna. Wybrane problemy w ujęciu historycznym i współczesnym, Ypsylon, Warszawa 1999
- I. Wojnar, Muzeum, czyli trwanie obecności, Żak, Warszawa 1991
- D. Ghirardo, Architektura po modernizmie, Toruń 1999, s. 72–92
- Z. Żygulski jr., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa', Warszawa 1982, s. 81–106
- Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 2022 r. poz. 385)