Sławomir Mrożek

Urodził się w Borzęcinie. W 1949 zdał maturę w Krakowie w Liceum Ogólnokształcącym im. Bartłomieja Nowodworskiego^[1]. Studiował na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz kierunek orientalistyka na Uniwersytecie Jagiellońskim. Żadnych studiów nie ukończył^[3].

Zadebiutował w 1950 jako rysownik, od 1953 publikował cykle rysunków w Przekroju. Wydane w tym samym roku zbiory opowiadań: Opowiadania z Trzmielowej Góry oraz Półpancerze praktyczne stanowiły jego literacki debiut. W 1953 podpisał tzw. Apel Krakowski, wyrażający poparcie dla stalinowskich władz PRL po aresztowaniu pod sfabrykowanymi zarzutami duchownych katolickich, skazanych w sfingowanym procesie księży kurii krakowskiej i skazaniu na karę śmierci Edwarda Chachlicę, Michała Kowalika i księdza Józefa Lelitę. W latach 1956-1958 prowadził w Życiu Literackim rubrykę tekstów satyrycznych „Postępowiec”^[4].

Jego pierwszą sztuką teatralną był dramat Policja, wydany w 1958. Dramat Tango z 1964 przyniósł Mrożkowi światową sławę.

Uczestniczył w realizacji II spektaklu gdańskiego teatru Bim-Bom pt „Radość poważna” (1956)^[5].

W 1963 wyemigrował. W następnych latach mieszkał we Francji (w Paryżu), następnie osiadł w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech i Meksyku na ranczo La Epifanía, gdzie mieszkał w latach 1989–1996^[6][7]. W 1968 na łamach prasy francuskiej opublikował list protestujący przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, a w grudniu 1981 zaprotestował przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego.

W 1996 powrócił do Polski. W 2002 przeszedł udar mózgu, którego wynikiem była afazja. Skutkiem tego utracił możliwość posługiwania się językiem zarówno w mowie, jak i w piśmie. Dzięki terapii, która trwała około trzech lat, odzyskał zdolność pisania i mówienia. Efektem walki z chorobą jest jego autobiografia^[8].

6 maja 2008 Sławomir Mrożek zapowiedział ponowne opuszczenie ojczyzny, by osiąść w Nicei na południu Francji^[9] – dla klimatu, który bardziej miał sprzyjać jego zdrowiu. Z Polski wyprowadził się dokładnie miesiąc później – 6 czerwca 2008 – wylatując z lotniska w Balicach^[10].

Zmarł nad ranem 15 sierpnia 2013 w szpitalu w Nicei^[11]. Jego prochy spoczęły w Panteonie Narodowym w Krakowie. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 17 września 2013 w kościele Świętych Piotra i Pawła w Krakowie. Mszy świętej przewodniczył metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz^[12].

Sławomir Mrożek urodził się w rodzinie kierownika urzędu pocztowego w Borzęcinie, Antoniego Mrożka (1903–1987)^[13] i Zofii z domu Kędzior (1906–1949)^[14], córki przedsiębiorcy branży mleczarskiej. Pisarz był jednym z trojga dzieci małżeństwa Mrożków. Miał brata Jerzego (1928–1932) i siostrę Litosławę (1935–1995)^[15].

Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną od 1959 była malarka, Maria Obremba. Małżeństwo zakończyło się jej niespodziewaną śmiercią w 1969 roku. W 1987 roku ożenił się z Meksykanką, Susaną Osorio Rosas^[16].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – 2013, pośmiertnie^[17]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 1997^[18]
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2010^[19]
• Order Ecce Homo – 2012^[20]
• Legia Honorowa – Francja, 2003^[21]
• Odznaka "Adwokatura Zasłużonym" - 2016 r. pośmiertnie^{[potrzebny przypis]}

Inne

• w 1962 został jednym z czterech pierwszych laureatów literackiej nagrody im. Kościelskich^[22].

• w 1987 otrzymał nagrodę miasta Klosterneuburg im. Franza Kafki^{[potrzebny przypis]}.

• w 1990 otrzymał Honorowe Obywatelstwo Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa^[23].

• w 2000 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego^[24].

• w grudniu 2004 za książkę Varia. Jak zostałem filmowcem uhonorowany został Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca^[25].
• w 2007 otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Nike za Baltazar. Autobiografia^[26]

• za korespondencję ze Stanisławem Lemem, w postaci wydanych przez Wydawnictwo Literackie Listów Mrożek otrzymał Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego za rok 2010^[27].

• 23 marca 2012 Sławomir Mrożek został doktorem honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach^[28].

W swojej twórczości Mrożek poruszał zarówno problematykę silnie związaną z historią Polski oraz tradycjami kulturowymi (np. romantyzmu), jak i tematy uniwersalne, takie jak wolność czy zagrożenia ze strony współczesnej cywilizacji.

Zbiory opowiadań

• Opowiadania z Trzmielowej Góry, 1953
• Półpancerze praktyczne, 1953
• Słoń, 1957
• Wesele w Atomicach, 1959
• Deszcz, 1962
• Dwa listy i inne opowiadania, 1970
• Opowiadania, 1981
• Donosy, 1983
• Śpiąca Królewna
• Woda
• Ostatni husarz
• Zeszyt
• Małe prozy, 1990
• Lew
• Czekoladki dla Prezesa, 2018^[29]

Dramaty

• Policja, 1958
• Męczeństwo Piotra Oheya, 1959
• Indyk, 1960
• Na pełnym morzu, 1961
• Karol, 1961
• Strip-tease, 1961
• Zabawa, 1962
• Kynolog w rozterce, 1962
• Czarowna noc, 1963
• Śmierć porucznika, 1963
• Tango, 1964
• Der Hirsch, 1965
• Racket Baby, 1965
• Poczwórka, 1967
• Dom na granicy, 1967
• Testarium, 1967
• Profesor, 1968
• Drugie danie, 1968
• Szczęśliwe wydarzenie, 1971
• Rzeźnia, 1973
• Emigranci, 1974
• Garbus, 1975
• Serenada, 1977
• Lis filozof, 1977
• Polowanie na lisa, 1977
• Krawiec, 1977
• Lis aspirant, 1978
• Pieszo, 1980
• Vatzlav, 1982
• Ambasador, 1982
• Letni dzień, 1983
• Alfa, 1984
• Kontrakt, 1986
• Portret, 1987
• Wdowy, 1992
• Miłość na Krymie, 1993
• Wielebni, 2000
• Piękny widok, 2000
• Karnawał, czyli pierwsza żona Adama, 2013

Powieści

• Maleńkie lato, 1956
• Ucieczka na południe, 1961

Zbiory felietonów

• Małe listy, 1981
• Dziennik powrotu, 2000
• Małe listy, 2000

Scenariusze filmowe

• Wyspa róż, 1975
• Amor, 1978
• Powrót, 1994

Inne

• Rysunki, Iskry, Warszawa 1982
• Baltazar. Autobiografia, 2006
• Człowiek według Mrożka. Rysunki 1950-2000
• Tango z samym sobą. Utwory dobrane, Noir sur Blanc, Warszawa 2009^[30]
• Dziennik. Tom 1. 1962-1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010
• Dziennik. Tom 2. 1970–1979, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012
• Dziennik. Tom 3. 1980–1989, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013
• Listy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011
• W emigracyjnym labiryncie. Listy 1965–1982, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017, ISBN 978-83-08-06446-7

• MargalitM. Fox MargalitM., Slawomir Mrozek, Leading Polish Playwright, Dies at 83 [online], nytimes.com, 28 sierpnia 2013 [dostęp 2013-08-29]  (ang.).
• MichaelM. Coveney MichaelM., Sławomir Mrozek obituary [online], theguardian.com, 21 sierpnia 2013 [dostęp 2013-08-29]  (ang.).

• Trudno uwierzyć, ale na początku bałem się przy nim nawet oddychać
• Sławomir Mrożek – W powiększeniu program TVP (pol.)