Scandinavian Airlines System

Scandinavian Airlines System
	Historia
Data założenia	1946
	Lokalizacja
Państwo	Szwecja
Baza	Sztokholm
	Kooperacja
Program lojalnościowy	EuroBonus
Sojusz	Star Alliance
	Flota
Liczba samolotów	134
Liczba tras	118
	Przedsiębiorstwo
Skytrax
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Scandinavian Airlines, SAS AB w przeszłości Scandinavian Airlines System to międzynarodowe skandynawskie linie lotnicze. Obecnie SAS jest największym przewoźnikiem krajów nordyckich. Głównymi portami lotniczymi SAS są: Port lotniczy Sztokholm-Arlanda (Szwecja), Port lotniczy Oslo-Gardermoen (Norwegia) i Port lotniczy Kopenhaga-Kastrup (Dania).

W 2011, linie lotnicze SAS przewiozły 22,9 miliona pasażerów, i osiągnęły przychód w wysokości 38 miliardów SEK, co plasuje je na ósmym miejscu w Europie. Flota SAS składa się z Airbusów A319, A320, A321, A330 i A340, Boeing 737 Classic oraz Next Generation, Bombardierów CRJ900.

Linie powstały w roku 1946 jako konsorcjum łączące Det Danske Luftfartselskab, Svensk Interkontinental Lufttrafik oraz Det Norske Luftfartselskap na trasach transatlantyckich. Na trasach europejskich oraz krajowych współpracę rozpoczęto dwa lata później natomiast w roku 1951, linie połączyły się, tworząc SAS.

SAS jest również członkiem założycielem największego na świecie sojuszu lotniczego Star Alliance.

Agencja ratingowa Skytrax przyznała liniom trzy gwiazdki^[1].

Historia

Początki

Linie rozpoczęły działalność 1 sierpnia 1946, kiedy Svensk Interkontinental Lufttrafik AB (linie które były własnością rodziny Wallenbergów) oraz Det Danske Luftfartselskab A/S i Det Norske Luftfartselskap AS – narodowi przewoźnicy Danii i Norwegii – uruchomiły wspólne połączenia na trasach transatlantyckich^[2]. W roku 1948 szwedzki narodowy przewoźnik AB Aerotransport dołączył do SAS i linie rozpoczęły działalność na rynku europejskim, a w roku 1951 połączyły się, tworząc SAS. W momencie utworzenia, udziały były podzielone pomiędzy SAS Danmark (28,6%), SAS Norge (28,6%) oraz SAS Sverige (42,8%), wszystkie w 50% będące własnością rządu^[3].

Połączenie przez biegun

W roku 1954 SAS otworzyły jako pierwsze linie na świecie regularne połączenie nad biegunem północnym. Samolot DC-6B operował na trasie z Kopenhagi do Los Angeles z międzylądowaniem w Søndre Strømfjord na Grenlandii oraz Winnipeg w Kanadzie. Latem 1956 połączenie było realizowane trzy razy w tygodniu. Trasa cieszyła się dużą popularnością wśród gwiazd Hollywood i okazała się strzałem w dziesiątkę dla SAS. Dzięki systemowi taryf, który pozwalał na tranzyt do innego miasta z siatki połączeń SAS bezpłatnie, połączenie było również popularne wśród turystów. W 1957 SAS uruchomił połączenie do Japonii przez Grenlandię oraz Alaskę, było to związane z brakiem zgody Związku Radzieckiego na loty przez Syberię.

Era odrzutowców

SAS wszedł w erę odrzutowców w 1959 wraz z wejściem do służby samolotów Sud Aviation Caravelle. W 1971 we flocie SAS pojawił się pierwszy Boeing 747^[4].

Przejęcia lokalnych przewoźników

Linie stopniowo zdobywały kontrole na rynkach krajowych we wszystkich trzech państwach, przejmując lokalnych przewoźników, między innymi Braathens i Widerøe w Norwegii, Linjeflyg i Skyways Express w Szwecji oraz Cimber Air w Danii. W 1989 SAS przejął 18,4% udziałów w Texas Air Corporation, spółce dominującej Continental Airlines, w dążeniu do stworzenia globalnego sojuszu. Udziały te zostały w późniejszym czasie sprzedane. W latach 90 SAS nabył 20% udziałów w British Midland. SAS dodatkowo kupił 94% akcji Spanair, drugiej co do wielkości linii lotniczej w Hiszpanii, oraz Air Greenland. W roku 2007 linie postanowiły pozbyć się udziałów w Spanair, BMI oraz Air Greenland^[5]. W styczniu 2009, pomimo wcześniejszych problemów ze sprzedażą za oczekiwaną cenę, grupa katalońskich inwestorów nabyła Spanair, pozostawiając Skandynawom 19,9% akcji^[6].

Początki sojuszu Star Alliance

W maju 1997 SAS stworzył globalny sojusz Star Alliance wspólnie z liniami Air Canada, Lufthansa, Thai Airways International oraz United Airlines. Cztery lata wcześniej SAS bezskutecznie próbował połączyć się z KLM, Austrian Airlines i Swissair w celu stworzenia Alcazar największej linii lotniczej w Europie^[7]. Skutkiem tego było odwołanie dyrektora generalnego Jana Carlzona, który był odpowiedzialny za rozkwit firmy począwszy od 1981. W czerwcu 2001 roku zmieniła się struktura udziałowców SAS, został utworzony holding, w którym udziały posiadał rząd: Szwecji (21,4%), Norwegii (14,3%) oraz Danii (14,3%) pozostałe 50% akcji pozostało w publicznym posiadaniu.

Po 2004

W roku 2004 Scandinavian Airlines System (SAS) podzielono na cztery osobne spółki SAS Scandinavian Airlines Sverige AB, SAS Scandinavian Airlines Danmark AS, SAS Braathens AS oraz SAS Scandinavian International AS. SAS Braathens zostały przemianowane na SAS Scandinavian Airlines Norge AS w 2007^[8]. W październiku 2009 cztery spółki zostały ponownie połączone w jedną – SAS Scandinavian System AB.

W związku z dynamicznym rozwojem przewoźników nisko kosztowych w Skandynawii, linia zaczęła generować straty. By odzyskać rentowność należało obniżyć koszty. Pierwszym etapem było sprzedanie udziałów w innych spółkach – bmi, Spanair oraz AirBaltic^[9]. Pozwoliło to ograniczyć koszty o 23 procent pomiędzy 2008 a 2011. Następne cięcia mające ograniczyć koszty wprowadzono w 2011, dzięki czemu spodziewano się zmniejszyć koszty operacyjne o 3-4%. Do 2014 SAS wycofa z użytku wszystkie samoloty MD-82, co pozwoli zaoszczędzić kolejne 3%^[10]. W listopadzie 2012 linia przedstawiła plan restrukturyzacji, który zakłada wydłużenie czasu pracy oraz obniżenie wynagrodzeń o 12-20%^[11]. W maju 2013 grupa SAS sprzedała 80% w Widerøe, co pozwoliło uzyskać ok. 2 miliardy SEK które zostaną przeznaczone na obecny plan restrukturyzacji^[12].

Od 1 czerwca 2013 SAS w klasie ekonomicznej (SAS Go) serwuje tylko płatne posiłki (poza śniadaniami do godz. 9:00 na trasach między krajami nordyckimi)^[13]^[14].

Flota

Flota Scandinavian Airlines System w kwietniu 2018 składała się z:^[15]

Typ	Ilość	Zamówiono	Ilość siedzeń	Porty docelowe	Baza
Airbus A319-100	4		141	Europa, Skandynawia	Kopenhaga
Airbus A320-200	11		168	Europa, Skandynawia	Kopenhaga
Airbus A320neo	12	59	174
Airbus A321-200	8		198	Europa, Skandynawia	Kopenhaga
Airbus A321 LR	0	3	bd	Prawdopodobnie: USA
Airbus A330-300	8	1	266	USA, Azja	Kopenhaga, Sztokholm, Oslo
Airbus A340-300	8		245	Azja, USA	Kopenhaga
Airbus A350-900	1	7	bd	USA, Azja	Kopenhaga
Boeing 737-600	10		123	Loty krajowe – Szwecja, Norwegia, Skandynawia, Europa	Oslo, Sztokholm
Boeing 737-700	28		141	Loty krajowe – Norwegia, Skandynawia, Europa, USA – Boston	Oslo, Sztokholm, Kopenhaga
Boeing 737-800	29		181	Loty krajowe – Norwegia, Szwecja, Skandynawia, Europa	Oslo, Sztokholm
Bombardier Canadair Regional Jet CRJ-900	9		88	Loty krajowe – Dania, Skandynawia, Europa	Kopenhaga
Suma	127	68

Rozkładowe loty do Polski wykonują samoloty typu CRJ-900 (Kopenhaga-Warszawa/Gdańsk/Szczecin/Poznań/Wrocław) oraz Boeingi 737(-600,-700) z Gdańska do Oslo oraz z Krakowa do Sztokholmu.