Živa
Za ostala značenja, vidi Živa (razvrstavanje).
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol,atomski broj | Živa, Hg, 80 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | prelaznih metala | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | IIB, 6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 13579,04 kg/m3, 1,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | srebrnobela  | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 200,59 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 150 (171) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 149 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | 155 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | [Xe]4f145d106s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 8, 18, 32, 18, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni broj | 2, 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | srednje bazni | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | - | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | tečno | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 234,32 K (-38,78 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 629,88 K (356,73 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 14,09×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 59,229 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 2,295 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 2×10-4 Pa (234 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 1407 m/s (293,15K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 2,00 (Pauling) 1,44 (Alred) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 140 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 1,04×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 8,34 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 1007,1 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1810 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 3300 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| IV energija jonizacije | 4400 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, z.e=zarobljavanje elektrona | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Živa (Hg, latinski - hydragyrum, Turski - civa) - je prelazni metal.
Zastupljenost
Živa je zastupljena u zemljinoj kori u količini od 0,05 ppm (eng. parts per million). Najvažniji minerali žive su:
- cinober HgS
- kalomel Hg2Cl2
Osobine
Živa rastvara metale (izuzetak su: gvožđe, platina, volfram i molibden). Poseduje veliku isparljivost - pri temperaturi od 20oC u vazduhu se nalazi 14 mg Hg m-3 u stanju dinamičke ravnoteže. Prag bezbednosti žive u vazduhu iznosi 0,05 mg Hg m-3 vazduha, zato prosuta živa pretstavlja potencionalnu opasnost od trovanja.
Primena
Živa se koristi za punjenje termometara, barometara, manometara... Velike količine žive se koriste za dobijanje srebra i zlata i za produkciju eksplozivnih materjala. Jedinjenja žive takođe imaju veliku primenu[1]:
- hlorid žive(I) - kalomel, koristi se u medicini, za pravljenje elektroda i kao sredstvo za zaštitu biljaka
- hlorid žive (II) - sublimit, služi kao katalizator u organskim sintezama, u metalurgiji, kao sredstvo za dezinfekciju.
- Hg(CNO)2 ima primenu u proizvodnji detonatora.
Ako živa dospe u vodenu sredinu, mikroorganizmi je prerađuju tako da nastaje metaloorgansko jedinjenje koje se rastvara u mastima.
Mnoge tragične događaje su izazvala baš organska jedinjenja žive na primer u Japanu, Gvatemali, Iraku, Pakistanu. Svi ti slučajevi su bili izazvani korišćenjem namirnica koje su bile zatrovane živom. U Iraku je 1971-1972 pomrlo preko 3000 ljudi zbog korišćenja pšenice koja je u sebi sadržala fenilžive. Unošenje alkalnih jedinjenja žive u ljudski organizam živa pomoću krvotoka dolazi do moždanih ćelija onemogućavajući mozgu doliv krvi i izazivajući poremećaje u nervnom sistemu.Katjoni živeHg2+ i Hg22+ imaju različite osobine.Katjon Hg22+ pripada I grupi katjona, a katjon Hg2+ II.