Υδράργυρος

Το χημικό στοιχείο υδράργυρος είναι ένα μέταλλο με ατομικό αριθμό 80 και ατομικό βάρος 200,59. Το σύμβολό του είναι Hg. Έχει θερμοκρασία τήξης -38,87 °C και θερμοκρασία βρασμού 356,58 °C. Είναι ένα βαρύ μέταλλο, ανήκει στον τομέα d του περιοδικού πίνακα και είναι το μοναδικό μέταλλο που απαντά σε υγρή κατάσταση σε θερμοκρασία δωματίου και κανονικές συνθήκες πίεσης. Το μόνο άλλο στοιχείο που είναι υγρό σε αυτές τις συνθήκες είναι το βρώμιο, παρ' όλο που μέταλλα όπως το καίσιο, το γάλλιο και το ρουβίδιο λιώνουν μόλις πιο πάνω από τη θερμοκρασία δωματίου.

Υδράργυρος
Χρυσός ← Υδράργυρος → Θάλλιο Cd ↑ Hg ↓ Cn Περιοδικός Πίνακας
Υδράργυρος
Ιστορία
Ταυτότητα του στοιχείου
Όνομα, σύμβολο	Υδράργυρος (Hg)
Ατομικός αριθμός (Ζ)	80
Κατηγορία	Στοιχεία μετάπτωσης
ομάδα, περίοδος, τομέας	12 ,6, d
Σχετική ατομική μάζα (Ar)	200.59 g/mol
Ηλεκτρονική διαμόρφωση	[Xe] 4f14 5d10 6s2
Αριθμός CAS	7439-97-6
Ατομικές ιδιότητες
Ατομική ακτίνα	151 pm
Ομοιοπολική ακτίνα	132±5 pm
Ακτίνα van der Waals	155 pm
Ηλεκτραρνητικότητα	2.00 (Κλίμακα Pauling)
Κυριότεροι αριθμοί οξείδωσης	4, 2
Ενέργειες ιονισμού	1η: 1007,1 kJ/mol 2η: 1810 kJ/mol 3η: 3300 kJ/mol
Φυσικά χαρακτηριστικά
Κρυσταλλικό πλέγμα	ρομβοεδρικό
Σημείο τήξης	-38,83°C
Σημείο βρασμού	356,73°C
Κρίσιμο σημείο	1477°C, 172,00 MPa
Πυκνότητα	(υγρού μετάλλου) 13,534 g/cm3
Ειδική θερμοχωρητικότητα	(25°C) 27,983 J/mol
Μαγνητική συμπεριφορά	διαμαγνητικό
Ειδική ηλεκτρική αντίσταση	(25°C) 961nΩ/m
Ειδική θερμική αγωγιμότητα	(27°C) 8,30 W/m
Ταχύτητα του ήχου	(υγρό 20°C) 1451,4 m/s
Η κατάσταση αναφοράς είναι η πρότυπη κατάσταση (25°C, 1 Atm) εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά

Ο υδράργυρος απαντά στη φύση σε κοιτάσματα κινναβαρίτη (θειούχος υδράργυρος). Η κόκκινη χρωστική ουσία που προέρχεται από τον κινναβαρίτη, καθαρής μορφής θειούχου υδραργύρου, λαμβάνεται ως επί το πλείστον από αντίδραση του υδραργύρου με θείο. Ο κινναβαρίτης είναι άκρως τοξικός εάν καταποθεί ή εισπνευθεί η σκόνη του. Δηλητηρίαση από υδράργυρο μπορεί επίσης να προκύψει με έκθεση σε υδατοδιαλυτές μορφές υδραργύρου (διχλωριούχο υδράργυρο ή μεθυλυδράργυρο), εισπνοή υδρατμών υδραργύρου ή κατανάλωση θαλασσινής τροφής μολυσμένης από υδράργυρο.

Ο υδράργυρος χρησιμοποιείται στα θερμόμετρα, στα βαρόμετρα, στα μανόμετρα, στα σφυγμομανόμετρα, στις βαλβίδες επίπλευσης, στους διακόπτες, στους επιβραδυντές, στους λαμπτήρες φθορισμού και σε άλλες συσκευές, αν και ανησυχίες σχετικά με την τοξικότητα του στοιχείου έχουν οδηγήσει τα θερμόμετρα υδραργύρου και τα σφυγμομανόμετρα να καταργηθούν σταδιακά σε μεγάλο βαθμό σε κλινικά περιβάλλοντα που είναι υπέρ εναλλακτικών λύσεων όπως θερμόμετρα με αλκοόλ και με galinstan (κράμα γαλλίου), θερμίστορ ή ηλεκτρονικά μέσα που βασίζονται στην υπέρυθρη ακτινοβολία. Με παρόμοιο τρόπο τα μηχανικά μανόμετρα και οι ηλεκτρονικοί αισθητήρες τάσεως έχουν αντικαταστήσει τα σφυγμομανόμετρα υδραργύρου. Παραμένει σε χρήση σε εφαρμογές στην επιστημονική έρευνα και ως υλικό αμαλγάματος για οδοντιατρική αποκατάσταση σε ορισμένες περιοχές. Χρησιμοποιείται στον φωτισμό: ηλεκτρικό ρεύμα διέρχεται μέσω ατμών υδραργύρου σε ένα λαμπτήρα φθορισμού παράγοντας υπεριώδες φως βραχέων κυμάτων το οποίο προκαλεί στη συνέχεια το φώσφορο στο σωλήνα να φθορίσει, δημιουργώντας ορατό φως.