ЮНЕСКО

ЮНЕСКО (англ. UNESCO), Созмони омӯзишӣ, илмӣ ва фарҳангии Милали МуттаҳидИдораи илму фарҳанги Созмони Милали Муттаҳид (англ.  United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization[1]) — як созмони тахассусии Созмони Милали Муттаҳид, ки бо ҳадафи кумак ба «эҷоди сулҳ, решакан кардани фақр, тавсеъаи пойдор ва гуфтугӯи байнифарҳангӣ аз тариқи омӯзиш, улум, фарҳанг, иртиботот ва иттилоот» ба вуҷуд омадааст[2][3] ва ҷонишини Кумитаи байнулмилалии ҳамкории андешамандонаи Ҷомеъаи Милал аст[4].

ЮНЕСКО
Маркази маъмурӣ
Нишонӣ7, place de Fontenoy 75007 Paris
Намуди созмонspecialized agency of the United Nations[d], созмони байналмилалӣ[d] ва созмони байнидавлатии байналмилаллӣ[d]
Официальные языкиинглисӣ, испониёӣ, фаронсавӣ, русӣ, арабӣ ва Забони чинӣ
Санаи таъсис16 ноябр 1945
Материнская организацияСозмони Милали Муттаҳид
Ҷоизаҳо
Веб-сайтen.unesco.org(англ.)
fr.unesco.org(фр.)
es.unesco.org(исп.)
ru.unesco.org(рус.)
ar.unesco.org(ар.)
zh.unesco.org(чинӣ)
 Парвандаҳо дар Викианбор

шаҳри Порис Фаронса

Таърих

Низомномаи ЮНЕСКО 16 ноябри соли 1945 дар Конфронси Лондон қабул карда шудааст. Он фаъолияти худро баъд аз ба нигоҳдорӣ супоридани санадҳо аз тарафи 20 давлат, ноябри соли 1946 оғоз намуд. Дар айни замон аъзои ин ташкилот аз 193 давлат иборат аст. ЮНЕСКО — ташкилотест, ки дар низомаи Созмони Милали Муттаҳид дарҷ гардида, барои кори сулҳ ва паст кардани ҳолатҳои муноқишавӣ ҳамкориро байни халқҳо бо воситаи илм, маориф ва фарҳанг пеш мебарад. Сардафтари ЮНЕСКО аз 5 ноябри соли 1958 дар шаҳри Порис (Фаронса) ҷойгир шудааст. Дар уҳдаи он 67 бюро ва зерсохтор, ки дар бисёр қисми ҷаҳони ҷойгир шудааст, вуҷуд дорад.Бо мақсади ҷорӣ намудани ҳадафи худ ЮНЕСКО 5 вазифаи асосиро иҷро менамояд, аз ҷумла:

  • озмоишгоҳи ақидаҳо
  • коркарди меъёрҳои байналмилалӣ
  • манбаи ахборотӣ
  • баланд бардоштани иқтидори кадрии давлатҳои аъзо
  • ҳамоҳангсозии ҳамкориҳои байналмилалӣ

Ҳайати ЮНЕСКО аз се қисм иборат аст:

  1. Конференсияи Генералии давлатҳои аъзо, ки мақомоти олии идоракунандаи ЮНЕСКО ба ҳисоб меравад ва одатан дар ду сол як маротиба ҷамъ мешаванд. Мувофиқи қоидаи Конференсияи Генералӣ ҳар як давлатҳои аъзо соҳиби як овоз мебошанд, барнома ва буҷаи ташкилотро Конференсияи Генералӣ тасдиқ менамояд.
  2. Шӯрои иҷрокунанда дар ҳайати худ 58 намояндаи давлатҳои аъзоро дорад, ки ҷаласаи онҳо дар як сол ду маротиба баргузор мегардад. Он ба сифати мақомоти маъмурӣ баромад карда ҷиҳати тайёрии кори Конфронсияи Генералӣ фаъолият менамояд.
  3. Котибот мақомоти иҷрокунандаи ташкилот ба ҳисоб меравад. Бо роҳбарии Дабири Кулл, ки ба мўҳлати 6-сол интихоб мешавад, котибот баҳри татбиқи барномаҳое, ки аз тарафи давлатҳои аъзо қабул карда шудааст машғул мебошад. Даҳумин Дабири Кулли ЮНЕСКО дар таърихи Созмон ин Ирина Бокова мебошад, ки моҳи октябри соли 2009 ба ин вазифа интихоб карда шуд.[5]

Кишварҳои узви ЮНЕСКО

КишварПазируфтанМҶЗЗҲҶМФҒ
 Австралия04.11.1946
 Австрия13.08.1948
 Озарбойҷон03.06.1992
 Албания16.10.1958
 Алҷазоир15.10.1962
 Ангола11.03.1977
 Андорра20.10.1993
 Антигуа ва Барбуда15.07.1982
 Аргентина15.09.1948
 Арманистон09.06.1992
 Афғонистон04.05.1948
 Ҷазираҳои Багам23.04.1981
 Банглодеш27.10.1972
 Барбадос24.10.1968
 Баҳрайн18.01.1972
 Беларус[эзоҳ 1]12.05.1954
 Белиз10.05.1982
 Белгия29.11.1946
 Бенин18.10.1960
 Булғористон17.05.1956
 Боливия13.11.1946
 Босния ва Ҳерсеговина02.06.1993
 Ботсвана16.01.1980
 Бразилия04.11.1946
 Бруней17.03.2005
 Буркина-Фасо14.11.1960
 Бурунди16.11.1962
 Бутон13.04.1982
 Вануату10.02.1994
 Маҷористон14.09.1948
 Венесуэла25.11.1946
 Ветнам06.07.1951
 Габон16.11.1960
 Гамбия01.08.1973
 Гурҷистон07.10.1992
 Олмон11.07.1951
 Гана11.04.1958
 Юнон04.11.1946
 Гренада17.02.1972
 Дания04.11.1946
 Ҷибути31.08.1989
 Доминика09.01.1979
 Ҷумҳурии Доминикана04.11.1946
 Ҷумҳурии Демократии Конго25.11.1960
 Миср04.11.1946
 Қазоқистон02.03.1992
 Камбоҷа03.07.1951
 Камерун11.11.1960
 Канада04.11.1946
 Кейп-Верде15.02.1978
 Қибрис06.02.1961
 Чин04.11.1946
 Кореяи Шимолӣ18.10.1974
 Колумбия31.10.1947
 Коморҳо22.03.1977
 Конго24.10.1960
 Коста Рика19.05.1950
 Кот-д'Ивуар27.10.1960
 Куба29.08.1947
 Ҷазираҳои Кук25.10.1989
 Давлати Фаластин31.10.2011
 Русия[эзоҳ 1]12.05.1954
 Эл Салвадор28.04.1948
 Тувалу21.10.1991
 Таиланд01.01.1949
 Тонга29.09.1980
 Тоҷикистон06.04.1993
 Тунис08.11.1956
 Туркманистон17.08.1993
 Туркия04.11.1946
 Украина[эзоҳ 1]12.05.1954
 Уганда09.11.1962
 Ӯзбекистон26.10.1993
 Уругвай08.11.1947
 Фиҷи14.07.1983
 Филиппин21.11.1946
 Финляндия10.10.1956
 Фаронса04.11.1946
 Хорватия01.06.1992
 Ҷумҳурии Африқои Марказӣ11.11.1960
 Чад19.12.1960
 Чехия22.02.1993
 Чили07.07.1953
 Черногория01.03.2007
  Швейтсария28.01.1949
 Суэд23.01.1950
 Шри Ланка14.11.1949
 Эквадор22.01.1947
 Гвинеяи Экваторӣ29.11.1979
 Эритрея02.09.1993
 Эстония14.10.1991
 Эфиопия01.07.1955
 Судони Ҷанубӣ27.10.2011
 Ҷумҳурии Африқои Ҷанубӣ12.12.1994
 Ямайка07.11.1965
 Ҷопон02.07.1951
 Латвия14.10.1991

Эзоҳ ба ҷадвал:

ЮНЕСКО дар Тоҷикистон

Ҷумҳурии Тоҷикистон 6 апрели соли 1993 ба узвияти созмони мазкур пазируфта шуда, худи ҳамон сол Комиссияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба корҳои ЮНЕСКО дар Вазорати корҳои хориҷӣ таъсис дода шуд.

Эзоҳ

Пайвандҳо

Анбори Википедиа дар бораи ин мавзӯъ гурӯҳ дорад: