ภาษาชูวัช

ภาษาชูวัช
	Chăvashla
	Чӑвашла
ออกเสียง	[tɕəʋaʃˈla]
ประเทศที่มีการพูด	ประเทศรัสเซีย
ภูมิภาค	แคว้นวอลกา
ชาติพันธุ์	ชาวชูวัช
จำนวนผู้พูด	1,042,989 คน (2010 census)
ตระกูลภาษา	เตอร์กิก Oghur (Lir) ภาษาชูวัช; ;
ระบบการเขียน	อักษรซีริลลิก
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	สาธารณรัฐชูวัช (รัสเซีย)
รหัสภาษา
ISO 639-1	cv
ISO 639-2	chv
ISO 639-3	chv
	บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทอักษรสากล หากระบบของคุณไม่รองรับการแสดงผลที่ถูกต้อง คุณอาจเห็นปรัศนี กล่อง หรือสัญลักษณ์อย่างอื่นแทนที่อักขระยูนิโคด

ภาษาชูวัช (ชูวัช: Чӑвашла, ทับศัพท์ Chăvashla, แม่แบบ:IPA-cv)^[a] เป็นภาษากลุ่มเตอร์กิก ใช้พูดในบริเวณเทือกเขายูรัลทางตอนกลางของรัสเซีย เป็นภาษาราชการของสาธารณรัฐชูวัชในประเทศรัสเซีย มีผู้พูดราว 2 ล้านคน ภาษานี้เป็นภาษาเดียวในสาขาOghur ในกลุ่มภาษาเตอร์กิกที่ยังมีผู้พูด^[2] ภาษาที่มีอิทธิพลต่อภาษาชูวัชได้แก่ ภาษาตาตาร์ ภาษากลุ่มฟินโน-อูกริก ภาษารัสเซีย ภาษามารี ภาษามองโกเลีย ภาษาอาหรับ และภาษาเปอร์เซีย

แต่โบราณ ภาษาชูวัชเขียนด้วยอักษรออร์คอน เปลี่ยนเป็นอักษรอาหรับเมื่อเข้ารับอิสลาม เมื่อถูกยึดครองโดยมองโกเลีย ระบบการเขียนได้หายไป อักษรแบบใหม่ถูกประดิษฐ์ขึ้นโดย อีวาน ยาคอฟเลวิช ยาคอฟเลฟ ใน พ.ศ. 2416 จน พ.ศ. 2481 จึงเปลี่ยนมาเขียนด้วยอักษรซีริลลิก โดยใช้ตัวอักษรทั้งหมดจากชุดตัวอักษรรัสเซียและเพิ่มอักษรของตนเอง 4 ตัว: Ӑ, Ӗ, Ҫ และ Ӳ

ประวัติ

ภาษาชูวัชเป็นภาษาแตกต่างจากภาษากลุ่มเตอร์กิกอื่นๆมากและไม่สามารถเข้าใจได้กับผู้พูดภาษากลุ่มเตอร์กิกอื่นๆคาดว่าภาษาแม่ของภาษานี้ที่ใช้พูดโดยชาวบุลการ์ในยุคกลางแตกต่างจากภาษากลุ่มเตอร์กิกสมัยใหม่อื่นๆและจัดเป็นภาษาพี่น้องของภาษาเตอร์กิกดั้งเดิมมากกว่าจะเป็นภาษาลูกหลาน ภาษาที่ใกล้เคียงที่สุดคือภาษาฮันนิกที่เป็นภาษาตายไปแล้ว ก่อนหน้านี้มีนักวิจารณ์เสนอว่าภาษาชูวัชไม่ใช่ภาษากลุ่มเตอร์กิกแต่เป็นกลุ่มภาษาฟินโน-ยูกริกที่ถูกทำให้เป็นแบบภาษากลุ่มเตอร์กิก^[3]

ระบบการเขียน

ปัจจุบัน

А а	Ӑ ӑ	Б б	В в	Г г	Д д	Е е	Ё ё
Ӗ ӗ	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Л л	М м
Н н	О о	П п	Р р	С с	Ҫ ҫ	Т т	У у
Ӳ ӳ	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш	Щ щ	Ъ ъ
Ы ы	Ь ь	Э э	Ю ю	Я я

การทับศัพท์อักษรชูวัช ^[4]

	ชื่อ	สัทอักษรสากล	KNAB ^[5] 1995	ALA-LC^[6] 1997	Edward Allworth^[7] 1971	ISO ระบบ A	ISO ระบบ B	Turkkălla^[8]	Ivanof	CVLat 1.1 2007 ^[9]	หมายเหตุ
А а	а	/a/~/ɑ/	a	a	a	a	a	a	a	a
Ӑ ӑ	ӑ	/ɤ̆/, /ə/, /ɒ/	ä	ă	ă	ă		ĭ	ah	ă/ò	a'
Б б	бӑ	/b/	b	b	b	b	b	b	b	b	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
В в	вӑ	/ʋ/~/w/, /v/ (ในคำยืมที่ไม่ใช่ภาษาชูวัช)	v	v	v	v	v	v	v	v
Г г	гӑ	/ɡ/	g	g	g	g	g	g	g	g	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
Д д	дӑ	/d/	d	d	d	d	d	d	d	d	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
Е е	е	/ɛ/	ye-, -e-	e	e, je	e	e	-e-, ye-	je	e, je/ye
Ё ё	ё	/jo/ หรือ /ʲo/	yo	ë	ë	ë	yo	yo	jo	jo/yo	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
Ӗ ӗ	ӗ	/ɘ/ (ɘ~ø)	ĕ	ĕ	ö	ĕ		ĭ̇	eh	ĕ/ö	e'
Ж ж	жӑ	/ʒ/	zh	zh	ž	ž	zh	j	q	sh (š)	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
З з	зӑ	/z/	z	z	z	z	z	z	zh	s	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
И и	и	/i/	i	i	i	i	i	i	i	i
Й й	йӑ	/j/	y	ĭ	j	j	j	y	j	j
К к	кӑ	/k/, /kʲ/ (c), /k̬ʲ/ (gʲ, ɟ)	k	k	k	k	k	k	k	k
Л л	лӑ	/l/~/ɫ/, /lʲ/ (ʎ)	l	l	l	l	l	l	l	l, lĭ/l'	l'
М м	мӑ	/m/	m	m	m	m	m	m	m	m
Н н	нӑ	/n/, /nʲ/ (ɲ)	n	n	n	n	n	n	n	n, nĭ/n'	n'
О о	о	/o/	o	o	o	o	o	o	o	o	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
П п	пӑ	/p/, /p̬/ (b)	p	p	p	p	p	p	p	p
Р р	рӑ	/r/~/ɾ/	r	r	r	r	r	r	r	r	r'
С с	сӑ	/s/, /s̬/ (z)	s	s	s	s	s	s	s	s
Ҫ ҫ	ҫӑ	/ɕ/, /ɕ̬/ (ʑ)	s'	ś	ś	ş		ş́	c	ş/ś	s'
Т т	тӑ	/t/, /tʲ/, /t̬ʲ/ (dʲ), /t̬/ (d)	t	t	t	t	t	t	t	t, tĭ/t'
У у	у	/u/, /̯u/ (o)	u	u	u	u	u	u	u	u
Ӳ ӳ	ӳ	/y/	ü	u̇	ü	ű		ü	uh	ü	u'
Ф ф	фӑ	/f/, /̯f̬/ (v)	f	f	f	f	f	f	f	f	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
Х х	хӑ	/χ/, /χʲ/, /χ̃/ (ɣ), /χ̃ʲ/ (ɣʲ)	kh	kh	h	h	x	h	x	h/x
Ц ц	цӑ	/ts/, /ʦ̬/ (dz)	ts	t͡s	c	c	cz, c		z	ts/z	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
Ч ч	чӑ	/tɕ/, /ʨ̬/ (ʥ)	ch	ch	č	č	ch	ç	ch	tś/c
Ш ш	шӑ	/ʃ/, /ʃ̬/ (ʒ)	sh	sh	š	š	sh	ş		sh (š)
Щ щ	щӑ	/ɕː/ /ɕt͡ɕ/	shch	shch	šč	ŝ	shh		th	śç, ş	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย
Ъ ъ	хытӑлӑх палли	–		″	"	ʺ	``			j	เฉพาะคำยืมจากภาษารัสเซีย ตั้งหลังพยัญชนะ ทำหน้าที่เป็น "สละหลังเงียบ"; puts a distinct j sound in front of the following iotified: Е, Ё, Ю, Я vowels with no palatalization of the preceding consonant
Ы ы	ы	/ɯ/	ï	y	y	y	y'	ı	y	y	เฉพาะตอนต้นของคำ, 1-2 ตัวอักษร
Ь ь	ҫемҫелӗх палли	/ʲ/	'	′	' / j	ʹ	`			ĭ/'	ตั้งหลังพยัญชนะ ทำหน้าที่เป็น "สระหน้าเงียบ", slightly palatalizes the preceding consonant
Э э	э	/e/	ë	ė	è, e	è	e`	e	e	e	เฉพาะตัวอักษรแรก
Ю ю	ю	/ju/ หรือ /ʲu/	yŭ	͡iu	ju	û	yu	ju	ju	ju/yu, ‘u
Я я	я	/ja/ หรือ /ʲa/	yă	͡ia	ja	â	ya	ja	ja	ja/ya, ‘a

พ.ศ. 2416 - 2481

อักษรสำหรับภาษาชูวัชสมัยใหม่ปรับปรุงขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2416 โดยอีวาน ยาคอฟเลวิช ยาคอฟเลฟ^[10]

а

е

ы

и/і

у

ӳ

ӑ

ӗ

й

в

к

л

ԡ

м

н

ԣ

п

р

р́

с

ҫ

т

т̌

ꚋ

х

ш

ใน พ.ศ. 2481 จึงปรับเปลี่ยนมาสู่รูปแบบที่ใช้ในปัจจุบัน

ระบบก่อนหน้านี้

ระบบการเขียนที่เก่าแก่ที่สุดคืออักษรออร์คอนซึ่งหายสาบสูญไปเมื่อบริเวณนี้ได้รับอิทธิพลจากศาสนาอิสลามโดยหันมาใช้อักษรอาหรับแทน เมื่อชาวมองโกลรุกรานเข้ามา การเขียนจึงหยุดชะงักจนถึงสมัยซาร์ปีเตอร์มหาราช ชาวชูวัชต้องใช้ภาษารัสเซียในการศึกษา^[11]^[12]

สัทวิทยา

พยัญชนะ

	ริมฝีปาก	ฟัน/ ปุ่มเหงือก	หลัง- ปุ่มเหงือก	เพดานแข็ง	เพดานแข็งอ่อน
หยุด	p (п)	t (т)		tɕ (ч)	k (к)
เสียดแทรก		s (c)	ʃ (ш)	ɕ (ҫ)	x (x)
นาสิก	m (м)	n (н)
เปิด	ʋ (в)	l (л)		j (й)
รัว		r (p)

/x/ สามารถออกเสียงเป็นหน่วยเสียงย่อยของ [ɣ]

สระ

รายงานจาก Krueger (1961) หน่วยเสียงของภาษาชูวัชเป็นไปตามนี้:

	หน้า		หลัง
	ไมห่อ	ห่อ	ไม่ห่อ	ห่อ
สูง	i (и)	y (ӳ)	ɯ (ы)	u (у)
ต่ำ	e (е)	ø̆ (ӗ)	a (а)	ŏ (ӑ)

András Róna-Tas (1997)^[13] ได้เสนอหน่วยเสียงนี้กับข้อมูลเพิ่มเติมจาก Petrov (2001) ไว้ดังนี้

	หน้า		หลัง
	ไม่ห่อ	ห่อ	ไม่ห่อ	ห่อ
สูง	i (и)	y (ӳ)	ɯ (ы)	u (у)
กลาง-ปิด	ӗ (ĕ)		ɤ̆ (ӑ)
กลาง-เปิด	ɛ (е)
ต่ำ			a (а)

สำเนียง

ภาษาชูวัชมีสองสำเนียงคือสำเนียงวิรยัลหรือสำเนียงบน (มีเสียง o และ u) กับสำเนียงอนาตรีหรือสำเนียงล่าง (ไม่มีเสียง o ใช่เสียง u แทน) ภาษาเขียนขึ้นกับทั้งสำเนียงบนและสำเนียงล่าง ภาษาตาตาร์และกลุ่มภาษาฟินนิกมีอิทธิพลต่อภาษาชูวัชเช่นเดียวกับภาษารัสเซีย ภาษามารี ภาษามองโกเลีย ภาษาอาหรับและภาษาเปอร์เซีย

ไวยากรณ์

ภาษาชูวัชเป็นภาษารูปคำติดต่อ มีปัจจัยจำนวนมากแต่ไม่มีอุปสรรค คำคำหนึ่งอาจมีปัจจัยจำนวนมากและใช้ปัจจัยเพื่อสร้างคำใหม่ได้ หรือใช้เพื่อแสดงหน้าที่ทางไวยากรณ์ของคำคำนั้น

นามและคุณศัพท์

คำนามภาษาชูวัชจะมีการลงท้ายเพื่อบอกบุคคลและความเป็นเจ้าของ มีปัจจัยของนามทั้งสิ้น 6 การก

กริยา

คำกริยาของภาษาชูวัชแสดงบุคคล กาล มาลาและจุดมุ่งหมาย

การเปลี่ยนเสียงสระ

เป็นหลักการที่พบได้ทั่วไปในรากศัพท์ของภาษาชูวัช ภาษาชูวัชแบ่งสระเป็นสองแบบคือสระหน้าและสระหลัง การเปลี่ยนเสียงสระอยู่บนหลักการว่าในคำคำหนึ่งจะไม่มีทั้งสระหลังและสระหน้าอยู่ด้วยกัน

คำประสมถือว่าเป็นคำเอกเทศคำหนึ่งที่ต้องคำนึงถึงการเปลี่ยนเสียงสระ แต่จะไม่ใช้การเปลี่ยนเสียงสระกับคำยืมจากภาษาอื่น และมีคำดั้งเดิมในภาษาชูวัชบางคำไม่เป็นไปตามกฎการเปลี่ยนเสียงสระ

การเรียงคำ

เป็นแบบประธาน-กรรม-กริยา

คำศัพท์

ตัวเลข:

1 – пӗрре pĕrre, пӗр pĕr
2 – иккӗ ikkĕ, икӗ ikĕ, ик ik
3 – виҫҫӗ vişşĕ, виҫӗ vişĕ, виҫ viş
4 – тӑваттӑ tăvattă, тӑватӑ tăvată, тӑват tăvat
5 – пиллӗк pillĕk, пилӗк pilĕk
6 – улттӑ ulttă, แม่แบบ:IPA-cv, ултӑ ultă, แม่แบบ:IPA-cv, улт ult, แม่แบบ:IPA-cv/แม่แบบ:IPA-cv
7 – ҫиччӗ şiccĕ, แม่แบบ:IPA-cv, ҫичӗ şicĕ, แม่แบบ:IPA-cv, ҫич şic, แม่แบบ:IPA-cv
8 – саккӑр sakkăr, แม่แบบ:IPA-cv, сакӑр sakăr, แม่แบบ:IPA-cv
9 – тӑххӑр tăhhăr, тӑхӑр tăhăr
10 – вуннӑ vunnă, вун vun
11 – вун пӗр vun pĕr
12 – вун иккӗ vun ikkĕ, вун икӗ vun ikĕ, вун ик vun ik
13 – вун виҫҫӗ vun vişşĕ, вун виҫӗ vun vişĕ, вун виҫ vun viş
14 – вун тӑваттӑ vun tăvattă, вун тӑватӑ vun tăvată, вун тӑват vun tăvat
15 – вун пиллӗк vun pillĕk, вун пилӗк vun pilĕk
16 – вун улттӑ vun ulttă, вун ултӑ vun ultă, вун улт vun ult
17 – вун ҫиччӗ vun şiccĕ, вун ҫичӗ vun şicĕ
18 – вун саккӑр vun sakkăr, вун сакӑр vun sakăr
19 – вун тӑххӑр vun tăhhăr, вун тӑхӑр vun tăhăr
20 – ҫирӗм şirĕm
30 – вӑтӑр vătăr
40 – хӗрӗх hĕrĕh
50 – аллӑ allă, алӑ ală, ал al
60 – утмӑл utmăl
70 – ҫитмӗл şitmĕl
80 – сакӑрвуннӑ sakărvunnă, сакӑрвун sakărvun
90 – тӑхӑрвуннӑ tăhărvunnă, тӑхӑрвун tăhărvun
100 – ҫӗр şĕr
1000 – пин pin
834236 - сакӑр ҫӗр вӑтӑр тӑватӑ пин те ик ҫӗр вӑтӑр улттӑ sakăr şĕr vătăr tăvată pin te ik şĕr vătăr ulttă, แม่แบบ:IPA-cv, сакӑр ҫӗр вӑтӑр тӑватӑ пин те ик ҫӗр вӑтӑр ултӑ sakăr şĕr vătăr tăvată pin te ik şĕr vătăr ultă

หมายเหตุ

อ้างอิง

เฉพาะ

ทั่วไป

Čaušević, Ekrem (2002). "Tschuwaschisch. in: M. Okuka (ed.)" (PDF). Lexikon der Sprachen des Europäischen Ostens. Klagenfurt: Wieser. Enzyklopädie des europäischen Ostens 10: 811–815. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 9 March 2006. สืบค้นเมื่อ 31 August 2010.
Dobrovolsky, Michael (1999). "The phonetics of Chuvash stress: implications for phonology". Proceedings of the XIV International Congress of Phonetic Sciences, 539–542. Berkeley: University of California.
Johanson, Lars & Éva Agnes Csató, ed. (1998). The Turkic languages. London: Routledge.
Lars Johansen (1998). "The history of Turkic". Johanson & Csató. Encyclopædia Britannica Online CD 98. pp. 81–125. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-04-08. สืบค้นเมื่อ 5 September 2007.
Lars Johanson (1998). "Turkic languages".
Lars Johanson (2000). "Linguistic convergence in the Volga area". Gilbers, Dicky & Nerbonne, John & Jos Schaeken (ed.). Languages in contact Amsterdam & Atlanta: Rodopi. pp. 165–178 (Studies in Slavic and General linguistics 28.).
Johanson, Lars (2007). Chuvash. Encyclopedia of Language and Linguistics. Oxford: Elsevier.
Krueger, John (1961). Chuvash Manual. Indiana University Publications.
Paasonen, Heikki (1949). Gebräuche und Volksdichtung der Tschuwassen. edited by E. Karabka and M. Räsänen (Mémoires de la Société Finno-ougrinenne XCIV), Helsinki.
Петров, Н. П (2001). "Чувашская письменность новая". Краткая чувашская энциклопедия. – Чебоксары. pp. С. 475–476. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-03-11. สืบค้นเมื่อ 2022-03-08.
Алос-и-Фонт, Эктор (2015). Преподавание чувашского языка и проблема языкового поведения родителей. Чувашский государственный институт гуманитарных наук.

แหล่งข้อมูลอื่น

[a]

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Search