ภาษาพม่า
ภาษาพม่า หรือ ภาษาเมียนมา (พม่า: မြန်မာဘာသာ, ออกเสียง: [mjəmà bàðà]) เป็นภาษาตระกูลจีน-ทิเบตที่พูดกันในประเทศพม่า มีสถานะเป็นภาษาทางการและภาษาของชาวพม่าซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์หลักของประเทศ ใน ค.ศ. 2007 มีผู้พูดภาษานี้เป็นภาษาแม่ 33 ล้านคน ส่วนใหญ่เป็นชาวพม่าและกลุ่มชาติพันธุ์ใกล้ชิด และมีผู้พูดเป็นภาษาที่สอง 10 ล้านคน โดยเฉพาะชนกลุ่มน้อยในประเทศพม่าและประเทศเพื่อนบ้าน ใน ค.ศ. 2014 ประชากรพม่ามี 36.39 ล้านคน และในเดือนเมษายน ค.ศ. 2020 มีประชากรประมาณ 38.2 ล้านคน
| ภาษาพม่า | |
|---|---|
| ภาษาเมียนมา | |
| မြန်မာစာ (ภาษาเขียน); မြန်မာစာစကား (ภาษาพูด) | |
| ออกเสียง | [mjəmàzà]; [mjəmà zəɡá] |
| ประเทศที่มีการพูด | พม่า บังกลาเทศ ไทย |
| ชาติพันธุ์ | ชาวพม่า |
| จำนวนผู้พูด | 33 ล้านคน (2007) ภาษาที่สอง: 10 ล้านคน (ไม่ทราบปี)[1] |
| ตระกูลภาษา | |
| รูปแบบก่อนหน้า | ภาษาพม่าเก่า
|
| ระบบการเขียน | อักษรพม่า อักษรเบรลล์พม่า |
| สถานภาพทางการ | |
| ภาษาทางการ |  พม่า อาเซียน |
| ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน |  บังกลาเทศ |
| ผู้วางระเบียบ | คณะกรรมการภาษาพม่า |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-1 | my |
| ISO 639-2 | bur (B) mya (T) |
| ISO 639-3 | mya – รหัสรวม รหัสเอกเทศ: int – ภาษาอี้นต้าtvn – กลุ่มภาษาย่อยทวายtco – กลุ่มภาษาย่อยตองโย่rki – ภาษายะไข่rmz – มะระมา |
| Linguasphere | 77-AAA-a |
 | |
ภาษาพม่าเป็นภาษาที่มีวรรณยุกต์ ลักษณะน้ำเสียง (รวมถึงทำเนียบภาษา) และเป็นภาษาเน้นพยางค์[2]
การจำแนก
ภาษาพม่าอยู่ในกลุ่มภาษาพม่าใต้ในตระกูลภาษาจีน-ทิเบต โดยภาษาพม่าเป็นภาษานอกกลุ่มภาษาจีนที่มีผู้พูดมากที่สุดในตระกูล[3] ภาษานี้เป็นภาษาลำดับที่ 5 ในตระกูลภาษาจีน-ทิเบตที่พัฒนาระบบการเขียนของตน ถัดจากอักษรจีน, อักษรปยู, อักษรทิเบต และอักษรตันกุต[4]
ภาษาถิ่นและสำเนียง
ภาษาพม่ามาตรฐานคือสำเนียงย่างกุ้ง ภาษาถิ่นในพม่าภาคเหนือและภาคใต้จะต่างจากภาษากลาง ภาษาถิ่นในรัฐยะไข่ยังมีเสียง /ร/ แต่สำเนียงย่างกุ้งออกเสียงเป็น /ย/ ภาษาพม่าแบ่งอย่างกว้าง ๆ ได้ 2 ระดับ คือระดับทางการใช้งานวรรณคดี งานราชการและวิทยุกระจายเสียง ระดับไม่เป็นทางการใช้ภายในครอบครัวและกับเพื่อน พระภิกษุชาวพม่ามักพูดกันเองด้วยภาษาบาลี ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศาสนาพุทธ
ระบบเสียง
พยัญชนะ
หน่วยเสียงพยัญชนะในภาษาพม่ามีดังต่อไปนี้
| ริมฝีปาก | ฟัน | ปุ่มเหงือก | หลังปุ่มเหงือก/ เพดานแข็ง | เพดานอ่อน | เส้นเสียง | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| นาสิก | ก้อง | m | n | ɲ | [ŋ] | ||
| ไม่ก้อง | m̥ | n̥ | ɲ̊ | [ŋ̊] | |||
| หยุด/ กักเสียดแทรก | ก้อง | b | d | dʒ | ɡ | ||
| ธรรมดา | p | t | tʃ | k | ʔ | ||
| พ่นลม | pʰ | tʰ | tʃʰ | kʰ | |||
| เสียดแทรก | ก้อง | ð ([d̪ð~d̪]) | z | ||||
| ไม่ก้อง | θ ([t̪θ~t̪]) | s | ʃ | ||||
| พ่นลม | sʰ | h | |||||
| เปิด | ก้อง | l | j | w | |||
| ไม่ก้อง | l̥ | ʍ | |||||
สระ
หน่วยเสียงสระในภาษาพม่ามีดังต่อไปนี้
| สระเดี่ยว | สระประสมสองเสียง | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| หน้า | กลาง | หลัง | เสียงหลังเป็นสระหน้า | เสียงหลังเป็นสระหลัง | |
| ปิด | i | u | |||
| กึ่งปิด | e | ə | o | ei | ou |
| กึ่งเปิด | ɛ | ɔ | |||
| เปิด | a | ai | au | ||
วรรณยุกต์
โดยทั่วไปถือว่าภาษาพม่ามีหน่วยเสียงวรรณยุกต์ 4 หน่วยเสียง ในตารางข้างล่างนี้ สัญลักษณ์แทนวรรณยุกต์จะแสดงไว้เหนือสระ /a/ ดังตัวอย่าง
| วรรณยุกต์ | ภาษาพม่า | สัทอักษรสากล (กำกับสระ a) | สัญลักษณ์ (แสดงเหนือสระ a) | การทำงานของเส้นเสียง | ความสั้นยาว | ความเข้ม | ระดับเสียง |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ต่ำ | နိမ့်သံ | [aː˧˧˦] | à | ปกติ | ปกติ | ต่ำ | ต่ำ มักเลื่อนขึ้นเล็กน้อย[7] |
| สูง | တက်သံ | [aː˥˥˦] | á | บางครั้งมีลมแทรกเล็กน้อย | ยาว | สูง | สูง มักเลื่อนตกก่อนการหยุดเปล่งเสียงพูด[7] |
| ต่ำลึก | သက်သံ | [aˀ˥˧] | a̰ | เกร็งหรือต่ำลึก บางครั้งมีการบีบที่เส้นเสียง | ปานกลาง | สูง | สูง มักเลื่อนตกเล็กน้อย[7] |
| กัก | တိုင်သံ | [ăʔ˥˧] | aʔ | สระค่อนกลาง มีการปิดเส้นเสียง | สั้น | สูง | สูง (ในคำเดี่ยว; อาจแปรไปตามสัทบริบท)[7] |
การถอดเป็นอักษรโรมัน
ภาษาพม่าไม่มีระบบการถอดเป็นอักษรโรมันที่แน่นอน คำหลายคำสะกดต่างจากที่ออกเสียง เช่น คำว่าพระพุทธเจ้า ออกเสียงว่า pha-ya แต่เขียนว่า bu-ya การถอดภาษาพม่าเป็นอักษรโรมันจึงทำได้ยากแต่พอจะใช้การถอดเป็นอักษรโรมันของภาษาบาลีมาเทียบเคียงได้ หรือบางครั้งอาจใช้ระบบเอ็มแอลซีทีเอส
ไวยากรณ์
การเรียงคำเป็นแบบ ประธาน-กรรม-กริยา ยกเว้นคำว่า ga (เป็น) ซึ่งจะวางต่อจากประธาน คำสรรพนามเปลี่ยนตามเพศและสถานะของผู้ฟัง เป็นภาษาพยางค์เดี่ยว แต่มีรากศัพท์และการเติมคำอุปสรรค การเรียงคำในประโยคไม่มีบุพบท สันธานแต่ใช้การเติมปัจจัย
คำคุณศัพท์
คำคุณศัพท์มาก่อนคำนาม เช่น chuo-dé lu (สวยงาม + dé + คน = คนสวย) หรือตามหลังนาม เช่น lu chuo (คนสวย) การเปรียบเทียบใช้คำอุปสรรค à-คำคุณศัพท์-ปัจจัย zon คำคุณศัพท์บอกจำนวน ตามหลังคำนาม
คำกริยา
รากศัพท์ของคำกริยามักเติมปัจจัยอย่างน้อย 1 ตัว เพื่อบอกกาล ความสุภาพ รูปแบบกริยา เป็นต้น ไม่มีการใช้คำสันธาน รูปกริยาไม่เปลี่ยนตามบุคคล จำนวน หรือเพศของประธาน ตัวอย่างเช่น คำกริยา sá (กิน) เป็น
- sá-dè = กิน ปัจจัย dè ใช้แสดงปัจจุบันกาลหรือใช้เน้นย้ำ
- sá-gè-dè = กินแล้ว ปัจจัย gè/kè แสดงอดีตแต่ไม่จำเป็นต้องใช้เสมอไป ปัจจัย dè ในที่นี้เป็นการเน้นย้ำ
- sá-nei-dè = กำลังกิน nei เป็นอนุภาคแสดงว่าการกระทำนั้นกำลังเกิดขึ้น
- sá-bi = กำลังกินอยู่ ปัจจัย bi นี้ใช้กับการกระทำที่ประธานเริ่มกระทำและยังไม่เสร็จสิ้น
- sá-mè = จะกิน อนุภาค mè นี้ใช้แสดงอนาคตและยังไม่เกิดขึ้น
- sá-daw-mè = จะกิน (ในไม่ช้า) อนุภาค daw ใช้กับเหตุการณ์ที่ใกล้จะเกิดขึ้น
คำนาม
คำนามภาษาพม่าทำให้เป็นพหูพจน์โดยเติมปัจจัย dei (หรือ tei ถ้ามีเสียงตัวสะกด) อาจใช้ปัจจัย myà ที่แปลว่ามากได้ด้วย ตัวอย่างเช่น nwá = วัว nwá- dei = วัวหลายตัว จะไม่ใช้ปัจจัยแสดงพหูพจน์เมื่อมีการแสดงการนับคำนาม เช่น เด็ก 5 คน ใช้ว่า kelei (เด็ก) ngá (5) yauk (คน)
ลักษณนาม
ภาษาพม่ามีลักษณนามเช่นเดียวกับภาษาจีน ภาษาไทย และภาษามลายู คำลักษณนามที่ใช้ทั่วไปได้แก่
- bá ใช้กับคน (เฉพาะพระสงฆ์และแม่ชี)
- hli ใช้กับสิ่งที่เป็นชิ้น เช่น ขนมปัง
- kaung ใช้กับสัตว์
- ku ใช้กับสิ่งไม่มีชีวิตโดยทั่วไป
- kwet ใช้กับสิ่งที่บรรจุของเหลวเช่น ถ้วย
- lóun ใช้กับวัตถุรุปกลม
- pyá ใช้กับวัตถุแบน
- sin หรือ zín ใช้กับสิ่งที่มีล้อ เช่นรถ
- su ใช้กับกลุ่ม
- ú ใช้กับคน (เป็นทางการ)
- yauk ใช้กับคน (ไม่เป็นทางการ)
คำสรรพนาม
คำสรรพนามที่เป็นรูปประธานใช้ขึ้นต้นประโยค รูปกรรมจะมีปัจจัย –go ต่อท้าย ตัวอย่างคำสรพนาม เช่น
- ฉัน เป็นทางการ ผู้ชายใช้ kyaw-naw ผู้หญิงใช้ kyaw-myaไม่เป็นทางการใช้ nga พูดกับพระสงฆ์ใช้ da-ga หรือ da-be-daw (หมายถึง นักเรียน)
- เธอ ไม่เป็นทางการใช้ nei หรือ min เป็นทางการใช้ a-shin หรือ ka-mya
- เรา ใช้ nga-do
- พวกคุณ ใช้ nei-do
- เขา ใช้ thu
- พวกเขา ใช้ thu-do
- มัน หรือ นั่น ใช้ (ai) ha
คำศัพท์
คำศัพท์ส่วนใหญ่มาจากภาษาตระกูลทิเบต-พม่า ศัพท์เกี่ยวกับศาสนา การศึกษา ปรัชญา รัฐบาลและศิลปะ ได้มาจากภาษาบาลีเป็นส่วนใหญ่ คำยืมจากภาษาอังกฤษมักเกี่ยวกับธุรกิจหรือการปกครองสมัยใหม่ คำยืมจากภาษาฮินดีมักเกี่ยวกับอาหารและการปรุงอาหาร
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
อ่านเพิ่ม
บรรณานุกรม
- Becker, Alton L. (1984). "Biography of a sentence: A Burmese proverb". ใน E. M. Bruner (บ.ก.). Text, play, and story: The construction and reconstruction of self and society. Washington, D.C.: American Ethnological Society. pp. 135–55. ISBN 9780942976052.
- Bernot, Denise (1980). Le prédicat en birman parlé (ภาษาฝรั่งเศส). Paris: SELAF. ISBN 978-2-85297-072-4.
- Cornyn, William Stewart (1944). Outline of Burmese grammar. Baltimore: Linguistic Society of America.
- Cornyn, William Stewart; D. Haigh Roop (1968). Beginning Burmese. New Haven: Yale University Press.
- Cooper, Lisa; Beau Cooper; Sigrid Lew (2012). "A phonetic description of Burmese obstruents". 45th International Conference on Sino-Tibetan Languages and Linguistics. Nanyang Technological University, Singapore.
- Green, Antony D. (2005). "Word, foot, and syllable structure in Burmese". ใน J. Watkins (บ.ก.). Studies in Burmese linguistics. Canberra: Pacific Linguistics. pp. 1–25. ISBN 978-0-85883-559-7.
- Okell, John (1969). A reference grammar of colloquial Burmese. London: Oxford University Press. ISBN 978-0-7007-1136-9.
- Roop, D. Haigh (1972). An introduction to the Burmese writing system. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0-300-01528-7.
- Taw Sein Ko (1924). Elementary handbook of the Burmese language. Rangoon: American Baptist Mission Press.
- Waxman, Nathan; Aung, Soe Tun (2014). "The Naturalization of Indic Loan-Words into Burmese: Adoption and Lexical Transformation". Journal of Burma Studies. 18 (2): 259–290. doi:10.1353/jbs.2014.0016. S2CID 110774660.
แหล่งข้อมูลอื่น
- Omniglot: Burmese Language
- Learn Burmese online
- Online Burmese lessons เก็บถาวร 2009-09-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Burmese language resources เก็บถาวร 2009-09-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน from SOAS
- "E-books for children with narration in Burmese". Unite for Literacy library. สืบค้นเมื่อ 2014-06-21.
- Myanmar Unicode and NLP Research Center เก็บถาวร 2022-01-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Myanmar 3 font and keyboard
- Burmese online dictionary (Unicode)
- Ayar Myanmar online dictionary
- Myanmar unicode character table
- Download KaNaungConverter_Window_Build200508.zip from the Kanaung project page and Unzip Ka Naung Converter Engine