ภาษาเติร์กเมน
ภาษาเติร์กเมน (türkmençe, түркменче, تۆرکمنچه, [tʏɾkmøntʃø][5] หรือ türkmen dili, түркмен дили, تۆرکمن ديلی, [tʏɾkmøn dɪlɪ])[6] บางครั้งเรียกเป็น "ภาษาเติร์กแบบเติร์กเมน" (Turkmen Turkic) หรือ "ภาษาตุรกีแบบเติร์กเมน" (Turkmen Turkish)[7][8][9][10] เป็นภาษาเตอร์กิกที่พูดโดยชาวเติร์กเมนในเอเชียกลาง ส่วนใหญ่อยู่ในประเทศเติร์กเมนิสถาน, อิหร่าน และอัฟกานิสถาน โดยมีผู้พูดเป็นภาษาแม่ในประเทศเติร์กเมนิสถานประมาณ 5 ล้านคน และอีก 719,000 คนในอิหร่านตะวันออกเฉียงเหนือ[11] 1.5 ล้านคนในอัฟกานิสถานตะวันตกเฉียงเหนือ และ 155,000 คนในปากีสถาน[12][13] ภาษาเติร์กเมนมีสถานะเป็นภาษาทางการในประเทศเติร์กเมนิสถาน แต่ไม่มีสถานะทงการในบริเวณที่มีชุมชนเชื้อชาติเติร์กเมนขนาดใหญ่ในอิหร่าน, อัฟกานิสถาน หรือปากีสถาน ภาษาเติร์กเมนมีผู้พูดจำนวนน้อยในชุมชนเติร์กเมนในอุซเบกิสถานและทาจิกิสถาน และในชุมชนเติร์กเมนพลัดถิ่น โดยเฉพาะในตุรกีและรัสเซีย[14][15][16]
| ภาษาเติร์กเมน | |
|---|---|
| türkmençe, türkmen dili, түркменче, түркмен дили, تۆرکمن ديلی ,تۆرکمنچه | |
| ประเทศที่มีการพูด | เติร์กเมนิสถาน, รัสเซีย, อิหร่าน, อุซเบกิสถาน, ปากีสถาน, อัฟกานิสถาน, ทาจิกิสถาน[1][2] |
| ชาติพันธุ์ | ชาวเติร์กเมน |
| จำนวนผู้พูด | 11 million[3] (2009–2015)[4] |
| ตระกูลภาษา | เตอร์กิก
|
| ภาษาถิ่น | Trukhmen |
| ระบบการเขียน | อักษรละติน (ชุดตัวอักษรเติร์กเมน), อักษรซีริลลิก, อักษรอาหรับ อักษรเบรลล์เติร์กเมน |
| สถานภาพทางการ | |
| ภาษาทางการ |  เติร์กเมนิสถาน |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-1 | tk |
| ISO 639-2 | tuk |
| ISO 639-3 | tuk |
| Linguasphere | ส่วนหนึ่งของ 44-AAB-a |
 ผู้พูดภาษาเติร์กเมนในเอเชียกลาง | |
ภาษาเติร์กเมนเป็นสมาชิกของสาขาโอคุซของกลุ่มภาษาเตอร์กิก รูปแบบมาตรฐานของภาษาเติร์กเมน (ที่ใช้ในเติร์กเมนิสถาน) มีพื้นฐานจากสำเนียงเตเก ในขณะที่ชาวเติร์กเมนในอิหร่านส่วนใหญ่ใช้สำเนียงโยมุด และชาวเติร์กเมนในอัฟกานิสถานใช้สำเนียงเอร์ซารี[17] ภาษาเติร์กเมนมีความใกล้ชิดกับภาษาอาเซอร์ไบจาน, ตาตาร์ไครเมีย, กากาอุซ, ควาซไคว และตุรกี โดยมีความเข้าใจภาษาของกันและกันในระดับแตกต่างกันไป[18]
ภาษาเติร์กเมนเขียนโดยใช้อักษรซีริลลิกหรืออักษรอาหรับด้วย อย่างไรก็ดี ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ประธานาธิบดีซาปาร์มือรัต นือยาซอว์ ได้ประกาศให้เขียนภาษาเติร์กเมนโดยใช้อักษรโรมันที่ได้รับการดัดแปลง
การจำแนก ภาษาที่เกี่ยวข้อง และสำเนียง
ภาษาเติร์กเมนเป็นภาษาในกลุ่มภาษาเตอร์กิก อยู่ในกลุ่มย่อยเตอร์กิกตะวันออก กลุ่มโอคุซตะวันออก ซึ่งกลุ่มนี้ได้รวมภาษาเติร์กโคซารานีด้วย ภาษาเติร์กเมนมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับภาษาตาตาร์ไครเมียและภาษาซาลาร์และใกล้เคียงกับภาษาตุรกีและภาษาอาเซอร์ไบจาน
ภาษาเติร์กเมนเป็นภาษาที่มีการเปลี่ยนเสียงสระ เป็นภาษารูปคำติดต่อและไม่มีการแบ่งเพศทางไวยากรณ์และไม่มีกริยาอปกติ การเรียงลำดับคำในประโยคเป็นประธาน-กรรม-กริยา การเขียนของภาษาเติร์กเมนใช้ตามสำเนียงโยมุด และยังมีสำเนียงอื่น ๆ อีกมาก สำเนียงเตเกมักจะถูกอ้างว่าเป็นภาษาชะกะไตโดยเฉพาะในอัฟกานิสถาน แต่ภาษาเติร์กเมนทุกสำเนียงได้รับอิทธิพลจากภาษาชะกะไตไม่มากนัก
วรรณคดี
กวีที่มีชื่อเสียงของภาษาเติร์กเมนคือ Magtymguly Pyragy ซึ่งมีชีวิตในช่วงพุทธศตวรรษที่ 23 ภาษาของเขาเป็นการแสดงช่วงเปลี่ยนผ่านระหว่างภาษาชะกะไตและภาษาเติร์กเมนที่เป็นภาษาพูด
ระบบการเขียน
อย่างเป็นทางการ ภาษาเติร์กเมนในปัจจุบันเขียนด้วยอักษรใหม่หรืออักษรละติน อย่างไรก็ตาม อักษรยุคเก่าหรืออักษรซีริลลิกยังคงใช้อยู่ พรรคการเมืองหลายพรรคที่ต่อต้านนโยบายของประธานาธิบดีนิกาเยฟยังคงใช้อักษรซีริลลิกในเว็บไซต์และสื่อสิ่งพิมพ์
ก่อน พ.ศ. 2472 ภาษาเติร์กเมนเคยเขียนด้วยอักษรอาหรับดัดแปลง ใน พ.ศ. 2472 - 2481 เปลี่ยนมาใช้อักษรละติน แล้วจึงเปลี่ยนมาใช้อักษรซีริลลิกในช่วง พ.ศ. 2481 - 2534 แล้วจึงเปลี่ยนมาใช้อักษรละตินที่ใช้ในปัจจุบัน แต่การเปลี่ยนแปลงเป็นไปอย่างช้าๆ
ไวยากรณ์
การเปลี่ยนเสียงสระ
เช่นเดียวกับภาษากลุ่มเตอร์กิกอื่นๆ ภาษาเติร์กเมนมีการเปลี่ยนเสียงสระ โดยทั่วไป ถ้าเป็นคำดั้งเดิมในภาษาจะประกอบด้วยสระหน้าหรือสระหลังเท่านั้น คำอุปสรรคและปัจจัยจะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนเสียงสระนี้ โดยจะเปลี่ยนรูปไปตามคำที่เข้าประกอบ รูปกริยาแท้ของคำจะถูกจำแนกตามสระหย้าและสระหลัง คำที่มีที่มาจากภาษาอื่น ส่วนใหญ่เป็นภาษารัสเซีย ภาษาเปอร์เซียหรือภาษาอาหรับจะไม่มีการเปลี่ยนเสียงสระ
คำกริยา
คำกริยาแบ่งเป็นรูปเอกพจน์และพหูพจน์ แบ่งตามบุรุษเป็นบุรุษที่ 1 ที่ 2 และที่ 3 มีการกของคำกริยา 11 การก มีคำกริยาสองชนิดในภาษาเติร์กเมนซึ่งแบ่งตามรูปของกริยาแท้ที่ลงท้ายด้วย -mak และ -mek โดย -mak จะตามรูปสระหลังส่วน -mek จะตามรูปสระหน้า
ปัจจัย
ปัจจัยเป็นส่วนที่สำคัญที่สุดของภาษาเติร์กเมน
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
