หลักข้อเชื่อไนซีน

ช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 4 ได้เกิดข้อถกเถียงทางเทววิทยาขึ้นในคริสตจักรว่าพระเยซูเป็นพระเจ้าหรือไม่ เอเรียส บาทหลวงชาวแอฟริกาเหนือ เสนอแนวคิดว่าพระบุตรมีสถานะต่ำกว่าพระบิดา พระบิดาคือพระเป็นเจ้าพระผู้สร้างเพียงพระองค์เดียว ส่วนพระบุตรเป็นสิ่งที่ถูกสร้างในภายหลัง แต่ก็ได้รับเกียรติให้ประเสริฐกว่ามนุษย์อื่นทั้งหมด แนวคิดนี้ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในคริสตจักรสมัยนั้น แต่ขัดกับหลักตรีเอกภาพที่ถือว่าทั้งพระบิดาและพระบุตรล้วนแต่เป็นพระเจ้าหนึ่งเดียวเสมอกัน จึงเกิดความแตกแยกขึ้นภายในคริสตจักร จักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 1 ทรงเห็นว่าปัญหานี้จะส่งผลต่อความมั่นคงแห่งชาติ จึงประกาศเรียกประชุมสังคายนาขึ้นที่เมืองไนเซียในปี ค.ศ. 325 บรรดามุขนายกจากทั่วคริสตจักรมาร่วมสภา จนที่สุดได้มติว่าพระบิดาและพระบุตรเป็นพระเจ้าหนึ่งเดียว พระบุตรไม่ได้ถูกสร้าง แต่ทรงบังเกิดจากพระบิดาโดย "ร่วมธรรมชาติเดียวกัน" (homoousios) เอเรียสปฏิเสธไม่ยอมรับมตินี้ จึงถูกสภาสังคายนาขับออกจากคริสตจักร

ลัทธิเอเรียสยังคงแพร่หลายอยู่ในคริสตจักร มุขนายกหลายองค์สงวนท่าทีไม่ยอมรับมติสภาสังคายนาไนเซีย จักรพรรดิเกรเชียนและจักรพรรดิธีโอโดเซียสที่ 1 จึงประกาศเรียกประชุมสภาสังคายนาอีกครั้งที่เมืองคอนสแตนติโนเปิลในปี ค.ศ. 381 ผลการประชุมมีมติยืนยันว่าพระบิดา พระบุตร ตลอดจนพระวิญญาณบริสุทธิ์ เสมอกันเป็นพระเจ้าองค์เดียว และเรียบเรียงข้อสรุปความเชื่อจากสภาไนเซียจนออกมาเป็น "หลักข้อเชื่อไนซีน" ในเวลาต่อมา

หลักข้อเชื่อไนเซียฉบับแปลภาษาไทยที่ใช้ในปัจจุบันมี 4 ฉบับ คือ 1. ของคณะกรรมการคาทอลิกเพื่อพิธีกรรม 2. ศาสนจักรออร์ทอดอกซ์ 3. สภาคริสตจักรในประเทศไทย และ 4. คริสตจักรแองลิกันในประเทศไทย เนื้อหาแบ่งออกเป็น 16 ส่วน เปรียบเทียบกันได้ดังนี้