โซเดียม
โซเดียม (อังกฤษ: Sodium) เป็นธาตุในตารางธาตุซึ่งมีสัญลักษณ์ Na (จากคำว่า Natrium ในภาษาละติน[5]) และหมายเลขอะตอม 11 โซเดียมเป็นโลหะอ่อน มีลักษณะเป็นไข มีสีเงิน และอยู่ในกลุ่มโลหะแอลคาไล โซเดียมมีมากในสารประกอบทางธรรมชาติ (โดยเฉพาะแฮไลต์)
.jpg) | |||||||||||||||
| โซเดียม | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Appearance | โลหะอ่อนสีขาวเงิน | ||||||||||||||
| Standard atomic weight Ar°(Na) | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| โซเดียม in the periodic table | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Group | group 1: hydrogen and alkali metals | ||||||||||||||
| Period | period 3 | ||||||||||||||
| Block | s-block | ||||||||||||||
| Electron configuration | [Ne] 3s1 | ||||||||||||||
| Electrons per shell | 2,8,1 | ||||||||||||||
| Physical properties | |||||||||||||||
| Phase at STP | ของแข็ง | ||||||||||||||
| Melting point | 370.944 K (97.794 °C, 208.029 °F) | ||||||||||||||
| Boiling point | 1156.090 K (882.940 °C, 1621.292 °F) | ||||||||||||||
| Density (near r.t.) | 0.968 g/cm3 | ||||||||||||||
| when liquid (at m.p.) | 0.927 g/cm3 | ||||||||||||||
| Critical point | (extrapolated) 2573 K, 35 MPa | ||||||||||||||
| Heat of fusion | 2.60 kJ/mol | ||||||||||||||
| Heat of vaporization | 97.42 kJ/mol | ||||||||||||||
| Molar heat capacity | 28.230 J/(mol·K) | ||||||||||||||
Vapor pressure
| |||||||||||||||
| Atomic properties | |||||||||||||||
| Oxidation states | −1, 0,[2] +1 (a strongly basic oxide) | ||||||||||||||
| Electronegativity | Pauling scale: 0.93 | ||||||||||||||
| Atomic radius | empirical: 186 pm | ||||||||||||||
| Covalent radius | 166±9 pm | ||||||||||||||
| Van der Waals radius | 227 pm | ||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Other properties | |||||||||||||||
| Natural occurrence | primordial | ||||||||||||||
| Crystal structure | รูปลูกบาศก์กลางตัว รูปลูกบาศก์กลางตัว crystal structure for โซเดียม | ||||||||||||||
| Speed of sound thin rod | 3200 m/s (at 20 °C) | ||||||||||||||
| Thermal expansion | 71 µm/(m⋅K) (at 25 °C) | ||||||||||||||
| Thermal conductivity | 142 W/(m⋅K) | ||||||||||||||
| Electrical resistivity | 47.7 n Ω⋅m (at 20 °C) | ||||||||||||||
| Magnetic ordering | พาราแมกเนติก[3] | ||||||||||||||
| Young's modulus | 10 GPa | ||||||||||||||
| Shear modulus | 3.3 GPa | ||||||||||||||
| Bulk modulus | 6.3 GPa | ||||||||||||||
| Mohs hardness | 0.5 | ||||||||||||||
| Brinell hardness | 0.69 MPa | ||||||||||||||
| CAS Number | 7440-23-5 | ||||||||||||||
| History | |||||||||||||||
| Discovery | ฮัมฟรี เดวี (1807) | ||||||||||||||
| First isolation | ฮัมฟรี เดวี (1807) | ||||||||||||||
| Symbol | "Na": from New Latin natrium, coined from German Natron, 'natron' | ||||||||||||||
| Isotopes of โซเดียม | |||||||||||||||
| Template:infobox โซเดียม isotopes does not exist | |||||||||||||||
โซเดียมทำปฏิกิริยาได้ว่องไวมาก ให้เปลวไฟสีเหลือง ออกซิไดส์ในอากาศทำปฏิกิริยาอย่างรุนแรงกับโซเดียมทำให้เกิดเปลวไฟและมันยังทำปฏิกิริยาอย่างรุนแรงกับน้ำจนเกิดการระเบิดได้ จึงจำเป็นต้องเก็บอยู่ในน้ำมันเพื่อให้ไม่เกิดอุบัติเหต
การค้นพบ
Sir Humphry Davy เป็นคนแรกที่สกัดธาตุโพแทสเซียมก่อนตามด้วยธาตุโซเดียมใน ปี ค.ศ. 1807 ขณะที่เขาศึกษาปฏิกิริยาการแยกสลายด้วยไฟฟ้าของโพแทสเซียมไฮดรอกไซด์ และโซเดียมไฮดรอกไซด์ตามลำดับในปีถัดมาคือปี ค.ศ. 1808 Gay-Lussac และ Thernard สามารถเตรียมโลหะโซเดียมได้โดยนำโซเดียมไฮดรอกไซด์มารีดิวซ์ด้วยเหล็กที่อุณหภูมิสูงในปี ค.ศ. 1921 บริษัท du Pont ผลิตโซเดียมได้ในราคาถูกมาก โดยใช้ Downs cell สัญลักษณ์ของธาตุนี้มาจากคำละติน Natrium
การใช้ประโยชน์
- ใช้ประโยชน์ในด้านสมบัติทางกายภาพ
ด้านสมบัติทางกายภาพของโซเดียมเป็น โลหะตัวนำความร้อนและไฟฟ้าที่ดี โลหะบางชนิดนำความร้อนได้ดีกว่า Na ได้แก่ เงิน ทอง อะลูมินัม และทองคำ เป็นตัวกลางแลกเปลี่ยนความร้อน (heat exchange medium) เป็นตัวหล่อเย็นในปฏิกรณ์นิวเคลียร์[6]
- ใช้ประโยชน์ในด้านสมบัติทางเคมี
- ใช้เตรียมสารเคมีของโซเดียม เช่น เตรียมโซเดียมเปอร์ออกไซด์ (Na2O2) เป็นตัวฟอกสี โซเดียมไฮไดรด์ (NaH) เตรียมเตตระเมทิลเลด [(CH3)4Pb], เตตระเอทิลเลด [(C2H5)4Pb] เพื่อใช้เติมใส่แก๊สโซลีนเพื่อเพิ่มเลขออกเทนของน้ำมันแก๊สโซลีน ใช้เป็นตัวรีดิวซ์และเป็นตัวเร่งในปฏิกิริยา ใช้ในเตรียมสารอินทรีย์ของโซเดียม[7]
ความเป็นพิษ
- โซเดียมไอออน (Na+) เป็นธาตุที่จำเป็นต่อร่างกายธาตุที่ไม่เป็นพิษ
- โซเดียมที่อยู่ในรูปของธาตุอิสระ มีพิษอย่างแรง กัดเนื้อเยื่อทำให้เกิดอาการคัน เป็นผื่นแดง
- โซเดียมทำปฏิกิริยาน้ำและออกซิเจนในอากาศอย่างรุนแรง ติดไฟง่ายและให้สารละลาย
- โลหะโซเดียมต้องเก็บรักษาในตัวกลางเฉื่อย เช่น ในน้ำมันเคโซซิน การใช้โลหะต้องใช้ความระมัดระวังสูง
- โลหะโซเดียมทำปฏิกิริยาอย่างรวดเร็ว กับน้ำให้สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) และแก๊สไฮโดรเจน สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH)
สารประกอบโซเดียม
- โซเดียมคลอไรด์ - NaCl ใช้ในการปรุงรสอาหาร และใช้ในอุตสาหกรรม
- โซเดียมไฮดรอกไซด์ - NaOH ใช้ในอุตสาหกรรม
- โซเดียมเอไซด์ - ใช้บรรจุในถุงลมนิรภัย
- โซเดียมสเตียเรต - สบู่
- โซเดียมเตตระโบเรต เดคะไฮเดรต - ใช้ในการทำเครื่องทอง
- โซเดียมไบคาร์บอเนต - NaHCO3 เบกิ้งโซดา หรือ ผงฟู
- โซเดียมคาร์บอเนต - Na2CO3 โซดาซักผ้า
- โซเดียมโบรไมด์ - NaBr
- โซเดียมไอโอไดต์ - NaI
- โซเดียมซัลเฟต - Na2SO4
- โซเดียมฟลูออไรด์ - NaF
- โซเดียมออกไซด์ - Na2O
- โซเดียมซัลไฟด์ - Na2S
- โซเดียมซีลีไนด์ - Na2Se
- โซเดียมเทลลูไรด์ - Na2Te
- โซเดียมไฮไดรต์ - Na2O
- โซเดียมโบโรไฮไดรต์ - NaBH4
- โซเดียมไซยาไนด์ - NaCN
- โซเดียมบิสเมต - NaBiO3
- โซเดียมซูเปอร์ออกไซด์ - NaO2
- โซเดียมซีลีเนต - Na2SeO4
- โซเดียมไนเตรต - NaNO3
- โซเดียมฟอสเฟต - NaPO3
- โซเดียมอาร์ซีเนต - NaAsO3
- โซเดียมคลอเรต - NaClO3
- โซเดียมฟลูออเรต - NaFO3
- โซเดียมโบรเมต - NaBrO3
- โซเดียมไอโอเดต - NaIO3
- โซเดียมไฮโพคลอไรด์ - NaOCl
- โซเดียมไฮโพฟลูออไรด์ - NaOF
- โซเดียมไฮโพโบรไมด์ - NaOBr
- โซเดียมไฮโพไอโอไดต์ - NaOI
- โซเดียมเพอร์คลอเรต - NaClO4
- โซเดียมแอนติโมเนต - NaSbO3
- โซเดียมเทลลูเรต - Na2TeO4
- โซเดียมพอโลเนต - Na2PoO4
- โซเดียมพอโลไนต์ - Na2PoO3
- โซเดียมเทลลูไรต์ - Na2TeO3
- โซเดียมซีลีไนต์ - Na2SeO3
- โซเดียมซัลไฟต์ - Na2SO3
- โซเดียมอาร์เซไนต์ - NaAsO2
- โซเดียมแอนติโมไนต์ - NaSbO2
- โซเดียมแอนติโมไนด์ - Na3Sb
- โซเดียมไนไตรต์ - NaNO2
- โซเดียมฟอสไฟต์ - NaPO2