Indonesia

Repúblika han Indonesia
Repúblika han Indonesia; Republik Indonesia (Indonesian)
	Bandira Nasodnon nga tigaman
	Darahonon: Bhinneka Tunggal Ika (Daan nga Jinawa); (Winaray: "Paghiusa ha Pagdirudialin"); Nasodnon nga ideolohiya: Pancasila
	Awit: Indonesia Raya; (Winaray: "Dako nga Indonesia"); ;
	Kahaluag nga ginkontrolar han Indonesia ginpakita ha lunghaw
Pamunuan; ngan gidako-i nga syudad	Jakarta; 6°10.5′S 106°49.7′E / 6.1750°S 106.8283°E
Mga ginyayakan nga pinulongan	Inindones (official); Jinawa; ; Sinunda; ngan 700 nga iba;
Mga Script	Linatin; Jinawa; ; Binalines; Batak; ngan iba pa;
Ethniko nga mga grupo (2010)	Javanes 40.22%; Sundanes 15.5%; ngan iba pa 44.28%
Relihiyon (2010)	Sekular;; 87.2% Islam; 9.9% Cristianidad; —7.0% Protestantismo; —2.9% Katolisismo Romano; 1.7% Hinduismo; 0.7% Buddhismo; 0.2% Confucianismo; ngan iba pa;
(Mga) Tawag hin tawo	Indonesian
Kagamhanan	Unitaryo nga presidentehanon; nga konstitusyonal nga republika
• Mangulo	Joko Widodo
• Sugbong Mangulo	Jusuf Kalla
• DPD nga Speaker	Oesman Sapta Odang
• DPR nga Speaker	Fadli Zon (acting)
• Chief Justice	Muhammad Hatta Ali
Magbabalaod	People's Consultative Assembly (MPR)
• Igbaw nga balay	Regional Representative Council (DPD)
• Ubos nga balay	People's Representative Council (DPR)
Kahimo
• Hindu ngan Buddhista nga mga ginhadi-an	ika-2 nga gatostuig
• Islamico nga mga sultanato	ika-13 nga gatostuig
• Dutch East India Company	20 Marso 1602
• Dutch East Indies	1 Enero 1800
• Hapones nga pag-okupar	9 Marso 1942
• Paglugaring nagdeklara tikang han Nederlandes	17 Agosto 1945
• Estados Unidos han Indonesia (USI)	27 Disyembre 1949
• USI ginwara	17 Agosto 1950
Langyab
• Katunaan	1,904,569 km2 (735,358 sq mi) (ika-14)
• Katubigan (%)	4.85
Kamolupyohan
• 2016 estimate	261,115,456
• 2010 nga census	237.42 ka milyon (ika-4)
• Densidad	138/km2 (357.4/sq mi) (ika-88)
GDP (PPP)	2017 nga banabana
• Bug-os	$3.257 ka trilyon (ika-7)
• Per capita	$12,432 (ika-96)
GDP (nominal)	2017 nga banabana
• Bug-os	$1.020 ka trilyon (ika-16)
• Per capita	$3,895 (ika-114)
Gini (2016)	39.0; medium
HDI (2015)	▲ 0.689; namumutnga · ika-113
Salapi	Indones nga rupiah (Rp) (IDR)
Zona hin oras	UTC+7 ha +9 (magdirudialin)
Format hin pitsa	DD/MM/YYYY
Dapit hin pagmanehar	walá
Kodigo hin pagtawag	+62
ISO 3166 nga kodigo	ID
Internet TLD	.id
	Websayt; indonesia.go.id

120°E / 5°S 120°E / -5; 120

An Indonesia (puyde liwat igsurat nga Indonesya) nga an opisyal nga pagtawag Republika han Indonesia (ha Bahasa Indonesia: Indonesia ngan Republik Indonesia) usá nga unitaryo nga soberano nga estado ngan transcontinental nga nasod nga nahamutang hin prinsipal ha Timugan nga Asya, upod hin pipira nga mga teritoryo ha Oceania. Nahamutang ha butnga han Indyano ngan Pasipiko nga mga kalawdan, amo ini an gidako-i nga purô nga nasod han kalibotan, upod hin labaw hin napulo kag tulo ka yukot nga nga purô.^[15] Ha 1,904,569 square kilometres (735,358 kwadrado nga milyas), an Indonesia amo an ika-14 nga gidako-i nga nasod han kalibotan ha pagkita hin langyab hin katunaan ngan an ika-7 nga gidako-i ha pagkita hin gin-usâ nga langyab hin katunaan ngan kadagatan.^[16] Mayda ini ginbanabana nga kamolupyohan hin labaw 261 ka ribo nga kamolupyohan ngan an ika-4 hin gidamo-i hin kamolupyohan nga nasod han kalibutan, an gidamo-i hin kamolupyohan nga Austronesyano nga nasod, ngan amo gihapon an gidamo-i hin kamolupyohan nga nasod in Muslim-nga-mayoriya.^[17] An Java, nga amo an gidamo-i hin kamolupyohan nga purô han kalibotan,^[18] nagbabalay han labaw hin katunga han kamolupyohan han nasod.

An republikano nga kahimo han kagamhanan han Indonesia naglalakip hin elehido nga lehislatura ngan mangulo. Mayda 34 ka lalawigan an Indonesia, nga diin limá hiní mayda Ispesyal nga Administratibo nga status. Jakarta an pamunuan hini, nga amo an ikaduha nga gidamo-i hin kamolupyohan nga urban nga kahaluag ha kalibutan; upod han iba nga mga dagko nga urbano nga agglomerasyon an Bandung, Surabaya ngan Medan.^[19] Nagsasaro an nasod hin linea ha tuna upod han Papua New Guinea, Sinirangan nga Timor, ngan han sinirangan nga dapit han Malaysia. Upood han iba nga mga hagrani nga mga nasod an Singgapura, an Vietnam, an Pilipinas, an Australia, an Palau, ngan an Indiano nga teritoryo han Kapurupod'an han Andaman ngan Nicobar. Bisan pa han dako nga kamolupyohan hini ngan in hataas hin desidad ha kamolupyohan nga mga rehiyon, an Indonesia mayda dagko nga mga kalahuag hin kamingawan nga napabuhi han biodiversidad nga ikatulo ha pagkahitaas han kalibutan.^[20] Damo an unob nga karikohan han nasod sugad hin lana ngan natural nga gas, lata, tumbaga ngan bulawan. An pag-uma naghahatag hin dako hin bugas, palm oil, tsaa, kape, cacao, pantambal nga mga tanom, mga panakot ngan rubber.^[21] An mga dagko nga kapadis hin pagkomersyo han Indonesia amo an Hapon, an Estados Unidos, an Tsina ngan an mga hagrani nga nasod han Singgapura, Malaysia ngan Australia.

An Indonesia nga kapurupod'an usá nga importante nga rehiyon hin negosyo tikang han mga ika-7 nga gatostuig, han pakignegosyo han Srivijaya ngan ha urhe han Majapahit upod han Tsina ngan India. An mga lokal nga namuno hinayhinay hin nagkuha hin kanan langyaw nga mga modelo hin kultura, relihiyon, ngan politika tikang han mga sayo nga gatos tuig nga CE, ngan mga Hindu ngan Buddhista nga ginhadi-an nagmalinamposon. An Indonesyano nga kaagi na-impluwensya hin mga panlangyaw nga mga gahom nga dinmaop tungod han mga unob nga karikohan hini. Mga Muslim nga negosyante ngan mga Sufi nga mag-aram nagdara han yana-nga-dominante nga Islam,^[22]^[23] samtang an mga Europeo nga gahom nagdara hin Cristianidad ngan nag-aragway ha ira kalugaringon basi ma-monopolisar an negosyo han Kapurupod'an hin Panakot han Maluku dida han Panahon hin Pagdeskubre. Sunod hin tulo ngan tunga nga gatostuig hin Olandes nga kolonyalismo tikang ha Amboina ngan Batavia, ngan ha urhe an bug-os nga kapurupod'an upod han Timor ngan Katundan nga New Guinea, nga ha pira ka mga panahon na-interrumpido han Portuges, Franses ngan Britaniko nga pagdumara, nakakuha hin paglugaring an Indonesia katapos han Ikaduha nga Gera han Kalibotan.

Nahihimo an Indonesia hin pira ka gatos nga magkadirudilain nga mga tuminongnong nga ethniko ngan lingguwistiko nga grupo, nga an gidako-i-ngan-dominante-ha-politika nga grupo amo an Javanes o Jawa. Mayda usá nga ginsaroan nga pagkilala nga ginpadukwag, nga gintagaan hin kahimo hin nasodnon nga pinulongan, pagkadirudilain nga ethniko, pluralismo ha relihiyon ha sakob hin kamolupyohan nga Muslim-nga-maoriya, ngan hin kaagi hin kolonyalismo ngan hin rebelyon patok hiní. An nasodnon nga lema han Indonesia, "Bhinneka Tunggal Ika" ("Paghiusa ha Pagdirudilain" ha literal, "damo, kundi ussa"), nagpapahayag han pagkadirudilain nga naghihimo han nasod. An ekonomiya han Indonesia amo an ika-16 nga gidakoi han kalibutan ha nominal nga GDP ngan an ika-7 nga gidako-i ha GDP ha PPP. Api an Indonesia hin pipira nga mga multilateral nga mga organisasyon, upod an UN,^{[lower-alpha 2]} WTO, IMF ngan G20 nga dagko nga mga ekonomiya. Usá gihapon iní nga nagtukod nga api han Non-Aligned Movement, Association of Southeast Asian Nations, Asia-Pacific Economic Cooperation, East Asia Summit, Asian Infrastructure Investment Bank ngan Organisation of Islamic Cooperation.

Etimolohiya

An ngaran nga Indonesia o Indonesya natikang han Griniyego nga ngaran nga Indós (Ἰνδός) ngan an pulong nga nèsos (νῆσος), nga nangangahulogan nga "kapurupod'an nga Indyano".^[24] An ngaran natikang han ika-18 nga gatostuig, nga hirayo hin paghiuna han kahimo han naglulugaring nga Indonesia.^[25] Han 1850, hi George Windsor Earl, usá nga Inggles nga ethnolohista, nagsuhestyon han mga pulong nga Indunesians—ngan, an iya karuyag, Malayunesians—para han mga nangungukoy han "Indyano nga Kapurupod'an o Malayano nga Kapurupod'an" ("Indian Archipelago or Malay Archipelago").^[26] Dida hiton gihapon nga ginmantala, usá han iya mga estudyante nga hi James Richardson Logan, nággámit han Indonesia nga sinónimo para han Indyano nga Kapurupod'an (Indian Archipelago).^[27]^[28] Pero an mga Olandes nga mga akademiko nga nagsusurat hin mga pagmantalaan hin Sinirangan nga mga India naghi-alang hin paggamit han pulong nga Indonesia; an ira karuyag an pagtawag nga Malayo nga Kapurupod'an (Maleische Archipel); an Nederlandes nga Sinirangan nga Indya (Nederlandsch Oost Indië), ha popular an pagtawag nga Indië; an Sidlangan (de Oost); ngan Insulinde.^[29]

Katapos han 1900, an ngaran nga Indonesia nagin masahid ha mga katitirok ha akademiya ha gawas han Nederlandes, ngan ginpili ini han mga nasyonalista nga grupo nga Indonesyano para hin pagpamahayag ha politika.^[29] Hi Adolf Bastian, han Unibersidad han Berlin, nagpasikat han ngaran pinaagi han iya barasahon nga Indonesien oder die Inseln des Malayischen Archipels, 1884–1894. An syahan nga Indones nga iskolar nga nággámit han ngaran hi Suwardi Suryaningrat (Ki Hajar Dewantara), han pagtukod niya hin bureau hin prensa han 1913 ha Nederlandes nga gintawag niya nga Indonesisch Pers-bureau.^[25]

Mga lalawigan han Indonesya

**Province map of Indonesia**
Aceh Amihan nga Sumatra Katundan nga Sumatra Riau Kapurupod-an Riau Bangka- Belitung Jambi Salatan nga Sumatra Bengkulu Lampung Banten Jakarta Katundan nga Java Butnga nga Java Yogyakarta Sinirangan nga Java Bali Katundan nga Nusa Tenggara Sinirangan nga Nusa Tenggara Katundan nga Kalimantan Butnga nga Kalimantan East Kalimantan Salatan nga Kalimantan Amihan nga Sulawesi Amihan nga Maluku Butnga nga Sulawesi Gorontalo Katundan nga Sulawesi Salatan nga Sulawesi Timugan nga Sulawesi Maluku Katundan nga Papua Papua

**Mga Lalawigan han Indonesia**^[30]
Lalawigan	ISO^[31]	Ulohan	Katawhan	Kahaluag (km²)	Tigaman	Katitirok hin Purô
Amihan nga Maluku (A. g. Moluccas)	ID-MU	Ternate	890,000	30,895		Maluku Islands and New Guinea
Amihan nga Sulawesi	ID-SA	Manado	2,154,234	15,364		Sulawesi
Amihan nga Sumatra	ID-SU	Medan	11,642,000	71,680		Sumatra
Bali	ID-BA	Denpasar	3,150,000	5,633		Nusa Tenggara
Bangka-Belitung	ID-BB	Pangkal Pinang	1,300,000	18,725		Sumatra
Banten	ID-BT	Serang	9,083,114	9,161		Java
Bengkulu	ID-BE	Bengkulu	1,564,000	21,168		Sumatra
Butnga nga Java	ID-JT	Semarang	31,820,000	32,548		Java
Butnga nga Kalimantan (B. g. Borneo)	ID-KT	Palangkaraya	1,912,747	153,564		Kalimantan
Butnga nga Sulawesi	ID-ST	Palu	1,820,000	68,089		Sulawesi
Gorontalo	ID-GO	Gorontalo	830,200	12,215		Sulawesi
Ispisyal nga Ulohan nga Rehiyon han Jakarta	ID-JK	Jakarta	8,389,443	750	Nasodnon nga ulohan, direkta nga gindudumara	Java
Jambi	ID-JA	Jambi	2,742,196	53,436		Sumatra
Katundan nga Java	ID-JB	Bandung	35,724,000	34,817		Java
Katundan nga Kalimantan (K. g. Borneo)	ID-KB	Pontianak	4,073,304	146,807		Kalimantan
Katundan nga Nusa Tenggara	ID-NB	Mataram	4,015,102	19,709		Nusa Tenggara
Katundan nga Papua	^[32]	Manokwari	800,000	115,364	Nalalaín nga rehiyon	Maluku Islands and New Guinea
Katundan nga Sulawesi	ID-SR	Mamuju	938,254	16,796		Sulawesi
Katundan nga Sumatra	ID-SB	Padang	4,241,000	42,297		Sumatra
Lampung	ID-LA	Bandar Lampung	6,731,000	35,376		Sumatra
Maluku (Moluccas)	ID-MA	Ambon	1,266,000	46,975		Maluku Islands and New Guinea
Nanggroe Aceh Darussalam	ID-AC	Banda Aceh	3,930,000	57,366	Nalalaín nga rehiyon	Sumatra
Papua	ID-PA	Jayapura	2,795,182	421,981	Nalalaín nga rehiyon	Maluku Islands and New Guinea
Riau	ID-RI	Pekanbaru	4,948,000	82,232		Sumatra
Islas Riau	ID-KR	Tanjung Pinang	1,198,526	21,992		Sumatra
Salatan nga Kalimantan (S. g. Borneo)	ID-KS	Banjarmasin	3,054,129	36,985		Kalimantan
Salatan nga Sulawesi	ID-SN	Makassar	7,497,701	72,781		Sulawesi
Salatan nga Sumatra	ID-SS	Palembang	6,900,000	53,436		Sumatra
Sinirangan nga Java	ID-JI	Surabaya	34,766,000	47,922		Java
Sinirangan nga Kalimantan (Sg.Borneo)	ID-KI	Samarinda	2,750,369	245,238		Kalimantan
Sinirangan nga Nusa Tenggara	ID-NT	Kupang	4,260,294	47,876		Nusa Tenggara
Timugan nga Sulawesi	ID-SG	Kendari	1,771,951	38,140		Sulawesi
Nalalaín nga Rehiyon han Yogyakarta	ID-YO	Yogyakarta	3,121,000	3,186	Nalalaín nga rehiyon (sultanato)	Java

Album

Indonesia
Nasodnon nga Museo han Indonesia ha Central Jakarta
Wisma 46, An gihataasi nga edipisyo hin opisina ha Indonesia, nga nahamutang ha butnga hin Jakarta nga skyscraper.
Jalan Thamrin, an prinsipal nga avenida ha Central Jakarta
In tren ha estasyon han Gambir ha Central Jakarta
An Bung Karno Stadium puyde makapamalay hin 100,000 nga mga magkirita
Mapa han Indonesia
Mga lalawigan han Indonesia
Malioboro, an gisikati nga dalan ha syudad han Yogyakarta
Trans Jogja Bus. Usá nga sistema hin bus rapid transit ha syudad han Yogyakarta
Mga pinili hin Indonesiano nga pagkaon, upod an Soto Ayam (sabaw hin manok), sate kerang (mga kebab hin shellfish), telor pindang (mga ginpreserba nga bunay), perkedel (fritter), and es teh manis (matam-is nga tsaa nga may hielo)
In infanteriya nga sundalo han Indonesyano nga Ehersito nga natambong han Global Peacekeeping Operation Initiative han Nasyones Unidas
Pindad Panser "Anoa" nga ginpakita dida han Indo Defense and Aerospace Expo 2008
B-25 Mitchell nga mga bomber han AURI han dekada han mga 1950
In Javanes nga inhenieryo nagsasada han usa nga mga purtahan hin gun bay doors hin Dutch nga Buffalo, Enero 1942.
GE U20C ha Indonesia, #CC201-05
GE U20C "Full-Width Cabin" ha Indonesia, #CC203-22
GE U20C nga bug-os hin pagkontrol ha kompuyter nga locomotive ha Indonesia, #CC204-06

Mga tigaman

Pinanbasaran

Mga kasarigan

Friend, T. (2003). Indonesian Destinies. Harvard University Press. ISBN 0-674-01137-6. https://archive.org/details/indonesiandestin00theo.
Ricklefs, M. C. (1991). A History of Modern Indonesia since c.1300, Second Edition. MacMillan. ISBN 0-333-57689-6.
Schwarz, A. (1994). A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s. Westview Press. ISBN 1-86373-635-2. https://archive.org/details/nationinwaitingi00schw.
Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 0-300-10518-5. https://archive.org/details/indonesiapeoples0000tayl.
Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 0-521-54262-6. https://archive.org/details/historyofmoderni00adri.

Mga sumpay ha gawas

Dugang nga pamiling mahitungod han Indonesia ha kanan Wikipedia mga bugto nga proyekto:
	Mga kasirigngon tikang ha Wiktionary
	Sarigan nga basahon tikang ha Wikibooks
	Mga hulád tikang ha Wikiquote
	Gintikangan nga mga kasuratan tikang ha Wikisource
	Mga imahe ngan medya tikang ha Commons
	Mga sumat notisya tikang ha Wikinews
	Pagkukuhaan hin pagtuon tikang ha Wikiversity

Gobyerno

Government of Indonesia Ginhipos 17 Pebrero 2012 han Wayback Machine
Minister of The State Secretary (Indonesian)
Statistics Center
Chief of State and Cabinet Members Ginhipos 12 Oktubre 2014 han Wayback Machine

Kasahiran nga impormasyon

Indonesia nga entrada ha The World Factbook
Indonesia Ginhipos 26 Abril 2009 han Wayback Machine from UCB Libraries GovPubs
Indonesia ngada ha Open Directory Project
Indonesia profile from the BBC News
Indonesia at Encyclopædia Britannica
Wikimedia Atlas han Indonesia
Official Site of Indonesian Tourism
Key Development Forecasts for Indonesia from International Futures

Katig-uban han mga Nasod ha Salatan-Sinirangan Asya / Association of Southeast Asian Nations (ASEAN)
Birmania /Myanmar \| Brunei \| Cambodia/Camboya \| Indonesia/Indonesya \| Laos \| Malaysia \| Pilipinas \| Singgapura \| Taylandya/Thailand \| Vietnam

Mga Nasod ha Timugan nga Asya
Birmania/Myanmar \| Brunei \| Cambodia/Camboya \| Indonesia \| Laos \| Malaysia \| Pilipinas \| Singgapura/Singapur \| Sinirangan nga Timor \| Thailand/Tailandya \| Vietnam

Mga Nasod ha Asya

[15]

[16]

[17]

[18]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[lower-alpha 1]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[lower-alpha 2]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

Search