Maís
An maís (Iningles:Corn) (Pambansa:Mais) [1] (Zea mays) amo an miyembro han banay han banwa nga Poaceae. An Zea mays[2] in uska species han Liliopsida nga ginhulagway ni Carl von Linné. An Zea mays in nahilalakip ha genus nga Zea, ngan familia nga Poaceae.[3][4] Waray hini subspecies nga nakalista.[3]
Zea mays | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Siyentipiko nga pagklasipika | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Binomial nga ngaran | ||||||||||||||
Zea mays L. | ||||||||||||||
Mga sinonimo | ||||||||||||||
Zea vulgaris Mill. |
Historya
An mais una na gin'uma ha Tehuacan ha Mexico. An mga Olmec ngan Maya nagtantanum hin daramo na magkadurudilain nga klase hin mais ha bug'os na Mesoamerika. Pagtikang sadton 2500 BC, nagwarak an pagtanum han mais ha Amerika ngan ha 15th ngan 16th siglo, inabot an mais ha Europa ngan ha bug'os nga kalibutan.
Produksyun
Gin'uuma an mais ha bug'os sa kalibutan, ngan mas damo an naaani na mais sa kada tuig kaysa san iba na mga grain.[5] An Estados Unidos na ani san 40% san naproprodyus sa kalibutan; An iba pa na nasod na dagko an ani amo an Tsina, Brazil, Mehiko, Indonesia, India, Fransya ngan Argentina. Inaabot 817 milyon tolenada an gin'ani sadton tuig 2009—labaw san gin'ani na paray (678 milyon tolenada) ngan trigo (682 milyon tolenada).[6]
Top ten maize producers in 2012[7] | ||
---|---|---|
Nasod | Produksyun (tolenada) | Note |
Estados Unidos | 273,832,130 | |
Tsina | 208,258,000 | |
Brazil | 71,296,478 | |
Argentina | 25,700,000 | |
Mehiko | 22,069,254 | |
India | 21,060,000 | |
Ukraine | 20,961,300 | |
Indonesia | 19,377,030 | |
France | 15,614,100 | |
South Africa | 12,500,000 | |
bug'os na kalibutan | 690,668,292 | [A] |
Mga Pahimulos
Pagkaon ha Tawo
An mais ngan giniling na mais amo in usa nga primero na pagkaon ha daramo na rehiyon ha kalibutan.
Sangkap an mais ha paghimo han mga pagkaon han mga Mehikano sugad han tortillas, tamale, pozole, atole,taco, quesadilla, chilaquiles, enchilada ngan iba pa. An Popcorn amo in usa nga klase hin mais na naputok kun ginpapaso.
Usa liwat an mais na gintitikangan han gawgaw, ngan mantika na gamit ha panluto.
Mga Kemikal
An gawgaw nga tikang ha mais pwede mahimo na plastics, tela, adhesive, ngan iba pa nga produkto kemikal. Pwede liwat pagkuhaan hin alcohol an mais na sangkap ha biofuel.
Pinanbasaran
Padugang nga barasahon
- Aureliano Brandolni, Andrea Brandolini (2006). Il mais in Italia: storia naturale e agricola. Bergamo, Italy: CRF press. http://www.asa-press.com/l-mais.html. "XII+370 pages and 80 colour pages" Ginhipos 2009-05-31 han Wayback Machine
- Ferro, D.N. and Weber, D.C. "Managing Sweet Corn Pests in Massachusetts".CS1 maint: multiple names: authors list (link)
- Bonavia, Duccio (2013). Maize: Origin, Domestication, and Its Role in the Development of Culture. Cambridge University Press. ISBN 978-1107023031.
Mga sumpay ha gawas
An Wikimedia Commons mayda media nga nahahanungod han: Maís |
An Wikispecies in may-ada impormasyon nga may pagkahisumpay ha: Zea mays |
- "Tracking the Ancestry of Corn Back 9,000 Years," New York Times, May 25, 2010
- Growing Corn Information on the uses and starting of corn seed
- Zea mays at Plants For A Future Ginhipos 2011-04-18 han Wayback Machine
- Maize Genetics and Genomics Database project
- The Maize Genome Sequence Browser
- Corn ngada ha Open Directory Project
- Zea mays, corn taxonomy, facts, life cycle, and kernel anatomy at GeoChemBio.com Ginhipos 2015-03-06 han Wayback Machine
- Major topic "Zea mays": free full text articles in National Library of Medicine
- Paul Lunde, New World Foods, Old World Diet, 1992, Saudi Aramco World Ginhipos 2014-09-28 han Wayback Machine
- Encyclopedia of Life
- Information about B73 and Mo17 maize genomes