Kaboel
Kaboel (Persies: کابل, Pashto: کابل geromaniseerd: Kābəl; Dari: کابل, geromaniseerd: Kābol) is die hoofstad en grootste stad van Afghanistan, en grootste stad van Afghanistan, geleë in die oostelike gedeelte van die land. Dit is ook 'n munisipaliteit wat deel uitmaak van die groter provinsie Kaboel en in 22 distrikte verdeel is. Volgens beramings in 2020 is die bevolking van Kaboel 4,222 miljoen[1], wat al die belangrikste etniese groepe van Afghanistan insluit.[2] Kaboel, die enigste stad in Afghanistan met meer as 1 miljoen inwoners dien as sy politieke, kulturele en ekonomiese sentrum.[3] Kabul serves as its political, cultural and economical center.[4] Die vinnige verstedeliking het Kaboel die 75ste grootste stad ter wêreld gemaak.[5]
Kaboel | |
|---|---|
| Kaart | Vlag |
 | |
 | |
| Wapen | |
 | |
| Land | .svg){kind=small} Afghanistan |
| Provinsie | Kaboel |
| Koördinate | 34°31′59″N 69°09′58″O / 34.53306°N 69.16611°O |
| Gestig op | 5de eeu v.C. |
| Oppervlakte: | |
| - Totaal | 425 vk km |
| Hoogte bo seevlak | 1 790 m |
| Bevolking: | |
| - Totaal (2008) | 2 850 000 |
| - Bevolkingsdigtheid | 6 705/vk km |
| Tydsone | UTC +4:30 |
| Burgemeester | Mohammad Yunus Noandesh |
Kaboel is hoog in 'n nou vallei tussen die Hindoekoesj-berge geleë, met 'n hoogte van 1790 meter wat dit een van die hoogste hoofstede ter wêreld maak. Die stad is na bewering meer as 3 500 jaar oud, wat ten minste sedert die tyd van die Achaemenidiese Ryk genoem word. Dit is geleë op kruispad in Asië - ongeveer halfpad tussen Istanbul in die weste en Hanoi in die ooste - op 'n strategiese plek langs die handelsroetes van Suid- en Sentraal-Asië, en 'n belangrike plek vir die antieke Syroete.[6] Dit was deel van die Achaemenidiese Ryk, gevolg deur die Seleukidiese Ryk, Maurydinastie, Koesjane, Kaboel Shahi's, Saffarides, Samanides, Ghaznavids, Ghuriddinastie, Khwarazmdinastie, Qarlughids, Khaljidinastie, Timoeriede, Mogolryk en Hotaks, totdat dit uiteindelik deel geword het van die Durrani-ryk (ook bekend as die "Afghaanse Ryk") in 1747.[7] Kabul het in 1776 die hoofstad van Afghanistan geword, tydens die bewind van Timur Shah Durrani, die seun van Ahmad Shah Durrani.
In die vroeë 19de eeu het die Britte die stad beset, maar nadat hulle buitelandse betrekkinge aangegaan het, moes hulle alle magte uit Afghanistan onttrek. Die stad is in 1979 deur die Sowjetunie beset, maar ook hulle het dit laat vaar nadat die Geneefse ooreenkoms van 1988 onderteken is. 'n Burgeroorlog in die negentigerjare tussen verskillende rebellegroepe het 'n groot deel van die stad vernietig, wat tot baie slagoffers gelei het.[8] Sedert laat 2001 is die stad voortdurend herbou.[9]
Kaboel is bekend vir sy tuine, basaars en paleise,[10][11][12] bekende voorbeelde is die tuine van Babur en Darul Aman-paleis. Dit was voorheen ook 'n mekka vir jong westerse hippies.[13][14] Ondanks gereelde terroriste-aanvalle in die stad, hoofsaaklik deur opstandelinge van die Taliban, gaan die stad voort om te ontwikkel en was dit die vyfde vinnigste groeiende stad ter wêreld vanaf 2012.[15][16]