Meksikostad
Meksikostad of Mexikostad (Spaans: Ciudad de México, [sjuˈða(ð) ðe ˈmexiko], , afgekort: CDMX; Nahuatl: Altepetl Mexico) is die hoofstad en grootste stad van Meksiko, wat nie deel uitmaak van een van die 31 Meksikaanse deelstate nie, maar in die Federale Distrik geleë is. Die stad is die setel van die federale magte van Meksiko[9] en dié land se belangrikste politieke, kulturele, opvoedkundige en finansiële sentrum. Die bynaam is La Ciudad de los Palacios (“die stad van paleise”), so genoem deur die Duitse natuurkundige Alexander von Humboldt, wat die stad in die 19de eeu besoek het.
Meksikostad | |
|---|---|
| Kaart | Wapen |
 | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Land |  Meksiko |
| Deelstaat | Distrito Federal |
| Koördinate | 19°26′N 99°08′W / 19.433°N 99.133°W |
| Stigting van México-Tenochtitlan | 13 Maart 1325[1] |
| Stigting van Meksikostad | 13 Augustus 1521[2] |
| Stigting van die Federale Distrik | 18 November 1824[3] |
| Stigting van Meksikostad | 29 Januarie 2016[4] |
| Oppervlakte: | |
| - Totaal | 1 485 vk km[5] |
| Hoogte bo seevlak | 2 240–3 930 m[6] |
| Bevolking: | |
| - Totaal (2020) | 9 209 944[7] |
| - Bevolkingsdigtheid | 6 200/vk km |
| - Metropolitaanse gebied | 21 804 515[8] |
| Tydsone | UTC-6 (CST) |
| Somertyd | UTC -5 (CDT) |
| Klimaat | |
| - Tipe | Subtropiese klimaat |
| - Gemiddelde jaarlikse temperatuur | 16 °C |
| - Gem. temp. Januarie/Julie | 13 / 19,5 °C |
| - Gemiddelde jaarlikse neerslae | 832 mm |
| Burgemeester | Claudia Sheinbaum (Morena) |
| Amptelike webwerf | cdmx.gob.mx |
As 'n alfa-wêreldstad[10] is Meksikostad een van Noord-Amerika se belangrikste finansiële sentrums.[11] Dit is geleë in die vallei van Meksiko (Valle de México), 'n groot vallei in die hoë plato by die sentrum van Meksiko, op 'n hoogte van 2240 meter bo seevlak. Die stad bestaan uit 16 munisipaliteite (Spaans: alcaldías).
Bevolking en ekonomie
Die stad het in 2020 'n bevolking van 9 209 944[12] en sowat 21 804 515 in die metropolitaanse gebied gehad en beslaan 'n oppervlakte van 1 485 km². Meksikostad is daarmee die sesde grootste agglomerasie ter wêreld, grootste stad in Noord-Amerika, die tweede grootste metropolitaanse gebied in die Westelike Halfrond (na São Paulo) en die grootste Spaanssprekende stad ter wêreld.[13]
Groter Meksikostad het 'n bruto binnelandse produk (BBP) van VS$411 miljard in 2011 gehad en is dus die agtste rykste metropolitaanse gebied ter wêreld.[14] Die stad is verantwoordelik vir die opwekking van 21% van Meksiko se bruto binnelandse produk en die metropolitaanse gebied is verantwoordelik vir 34% van die totale bruto nasionale produk (BNP) van dié land.[15] Indien dit 'n onafhanklike stadstaat was, sou Meksikostad in 2013 die vyfde grootste ekonomie in Latyns-Amerika gewees het, vyfkeer groter as dié van Costa Rica en omtrent so groot soos dié van Peru.[16]
Ontstaansgeskiedenis
México-Tenochtitlan is op 13 Maart 1325 deur Asteke onder Ténoch gestig en het sedertdien as die hoofstad van die Asteekse Ryk gedien. Die huidige stad is op 13 Augustus 1521 deur Spanjaarde onder Hernán Cortés op die ruïnes van Tenochtitlan as México Tenochtitlán, sedert 1585 La Ciudad de México (Meksikostad), gestig. Vanaf 1521 tot 1821 het Meksikostad as hoofstad van die Vise-Koninkryk Nieu-Spanje gedien en was een van die belangrikste politieke, administratiewe en finansiële sentrums van die Spaanse Ryk.[17] Die stad is sedert 1821 die hoofstad van Meksiko en die Federale Distrik (Distrito Federal) is ná die Meksikaanse Onafhanklikheid van 1821 op 18 November 1824 gestig.
Ná jare se eise vir groter politieke selfbeskikking, is inwoners die reg gegee om die regeringshoof en die verteenwoordigers van die eenkamerparlement deur 'n burgerstemming in 1997 direk te verkies. Sedertdien het die linkse Party van die Demokratiese Rewolusie (PRD) albei beheers.[18] In onlangse jare het die plaaslike regering 'n rits van liberale beleid ingevoer, soos aborsie-op-aanvraag, 'n beperkte vorm van genadedood, egskeidings en selfdegeslaghuwelike.
Naamsverandering
Op 29 Januarie 2016 het Meksikostad opgehou om die "Federale Distrik" te heet (Spaans: Distrito Federal of D.F.) en is nou amptelik bekend as Ciudad de México (of CDMX). Meksikostad is tans in oorgang om dié land se 32ste federale entiteit te word wat dit 'n vlak van outonomie vergelykbaar met dié van 'n staat gee.[19] 'n Klousule in die Grondwet van Meksiko verhoed egter dat dit 'n deelstaat word, aangesien dit die plek van mag in dié land is, tensy die hoofstad van die land elders heen verskuif word.[20]
Die historiese stadsentrum van Meksikostad is saam met die "swemmende tuine" (Chinampa) van Xochimilco in 1987 en die sentrale kampus van die Nasionale Outonome Universiteit van Meksiko in 2007 deur Unesco as wêrelderfenisgebied gelys. Meksikostad het tussen 12 en 27 Oktober 1968 die Spele van die XIXde Olimpiade gehuisves, die eerste Olimpiese Spele in Latyns-Amerika, maar dit is deur baie gewelddadige onluste, soos studenteproteste, geteister. Dit was een van die gasheerstede tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1970, FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986 en FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 1999. Tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2026 sal weer wedstryde hier aangebied word.
Verwysings
Eksterne skakels
- (en) Toerisme-inligting oor Meksikostad op Wikivoyage
- (es) Amptelike webwerf van die Federale Distrik se regering
- (es) Amptelike webwerf van die Ministerie van Toerisme Geargiveer 30 Julie 2013 op Wayback Machine
- (en) (fr) Amptelike Unesco-bladsy oor die historiese stadsentrum van Meksikostad en die watertuine van Xochimilco
- (en) (fr) Amptelike Unesco-bladsy oor die sentrale campus van die nasionale outonome universiteit van Meksiko
- (en) Reisgids oor Meksikostad