Bigle
Bigle (dütsch Biglen) isch ä politischi Gmeind im Verwaltigskreis Bärn-Mittuland im Kanton Bärn, Schwyz. Bis zum 31. Dezämber 2009 het d Gmeind zum Bezirk Chonufinge ghört.
| Bigle | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Bärn (BE) |
| Verwautigschreis: | Bärn-Mittuland |
| BFS-Nr.: | 0603 |
| Poschtleitzahl: | 3507 |
| Koordinate: | / 19618946° 55′ 0″ N, 7° 37′ 0″ O; CH1903: 613562 / 196189 |
| Höchi: | 739 m ü. M. |
| Flächi: | 3,61 km² |
| Iiwohner: | 1852 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.biglen.ch |
 Blick vo Rüttihubelbad uf s Moos vo Walkringe, Bigle und d Bärner Aupe | |
| Charte | |
 | |
D Gmeind ghört zur Region Ämmitau. Dr Biglebach wo zwar ir Nachbargmeind Arni entspringt fliesst bi Hasle i d Ämme. Bigle isch 361 ha gross. Dr höchscht Punkt isch 905 m ü. M. D Zau vo de Iwohner isch öpis me aus 1'700 Lüt.
Gschicht
Nach verschidene äutere Quelle söu Bigle scho 894 n. Chr. z erschte Mau ire Urkunde erwähnt wärde; das isch aber nid sicher. 1236 wird Bigle sicher z erschte Mau u ire Urkunde erwähnt, u zwar unger em Name «Biglun».
Bigle het nach 900 zum Stammguet vo de Freiherre vo Signou ghört. 1406 het d Stadt Bärn ds Landsgricht vo Chonolfinge überno u het di höchi Grichtsbarkeit usgüebt.
Dr gröscht Teil vor Ywohner het dennzumau vor Landwirtschaft gläbt.
Scho früech hei sech entlang vom Bach verschideni Gewärbbetribe agsidlet. Di oberi Mühli isch scho 1338 boue worde. Mit dr Zit si Ribe, Stampfe, Oele, Sägereie u Walke derzuecho. O Wule- u Linewäber, Blattmacher, Holzbödeler, Schmide u Zimmerlüte hei sech agsidlet.
Ab 1529 het dr Ort zur Landvogtei Signou ghört u vo 1798 bis 1803 zu Grosshöchstette.
1611 isch d Pest nach Bigle cho. Wüu ds Dorf mehreri Missärnte het gha, si d Lüüt bsungers afällig gsi. 330 Opfer si i Massengräber näbe dr Chiuche begrabe worde. Ä witeri Epidemi isch 1795 usbroche.
Ds Eländ isch aber no witer gange. Ändi 1797 si d Chriegsunruhe usbroche, wo schlussändlech zum Ungergang vom alte Bärn hei gfüert. Derbi isch e Teil vo de Bigler um z Läbe cho u es het sehr lang tuuret, bis sech z Dorf wider erhout het.
Siit 1630 hei d Ching vo Bigle chönne i d Schueu ga. Aber nume sehr wenigi richi Eltere hei sech das chönne leiste. Ungerrichtet isch nume im Winter worde. Ersch 1850 hets e gregleteri Schuel gä mit usbildete Lehrer.
Nach 1803 isch Bigle ä Gmeind vom Bezirk Chonufinge.
Ä Ufschwung für die ganzi Gägend het 1899 d Eröffnig vor Burgdorf–Thun–Bahn bracht.
Ywohner
Quäuue: Bundesamt für Statistik 2005[2]
| Jahr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Ywohner | 930 | 928 | 937 | 942 | 915 | 966 | 960 | 1097 |
| Jahr | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Ywohner | 1117 | 1251 | 1299 | 1359 | 1542 | 1437 | 1638 | 1790 |
Dr Uusländeraateil isch 2010 bi 6,7 % gläge.[3]
Religion
81,9 % vo de Ywohner si evangelisch-reformiert, 8,9 % si römisch-katholisch (Stang 2000).[3]
Politik
Bi de Nationauraatswahle 2011 het s das Ergebnis ggää:[3] BDP 24,0 %, CVP 0,9 %, EVP 5,3 %, FDP 7,5 %, GLP 2,8 %, GP 7,3 %, SP 12,2 %, SVP 32,6 %, Suschtigi 7,4 %.
Gmeindspresidänt vo Bigle isch dr Peter Habegger (Stang 2013).
Wirtschaft
D Arbetslosigkeit isch im Jahr 2011 bi 1,4 % gläge.[3]
Sprach u Dialäkt
Bir Vouchszeuuig 2000 hei vo de 1790 Ywohner 94,9 % Dütsch aus Houptsprach aaggää, 0,5 % Französisch u 1,5 % Italienisch.[3]
Dr Dialäkt vo Bigle ghört zum Hochalemannisch.
Persönlechkeite
- Ludwig Rütimeyer (1825–1895), Paläontolog
- Michael Schüppach (1707–1781), «Wunderdoktor»
Literatur
- Regina Bühlmann: Kirche Biglen(= Schweizerische Kunstführer. Nr. 418). Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte, 1987, ISBN 3-85782-418-2, S. 24.
Weblink
Commons: Bigle – Sammlig vo Multimediadateie- Website vor Gmeind Bigle
- Anne-Marie Dubler: Biglen In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
