Bangkok

El nome ceremonial completu de Bangkok ye กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบูรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์มหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิต สักกะทัตติยวิษณุกรรมประสิทธิ์, trescritu Krungthepmahanakhon Amonrattanakosin Mahintharayutthaya Mahadilokphop Noppharatratchathaniburirom Udomratchaniwetmahasathan Amonphimanawatansathit Sakkathattiyawitsanukamprasit, que significa ‘Ciudá d'ánxeles, la gran ciudá, la ciudá de xoya eterna, la ciudá impenetrable del dios Indra, la magnífica capital del mundu dotada con nueve xemes precioses, la ciudá feliz, qu'abonda nun colosal Palaciu Real que s'asemeya a la casa divina onde reinen los dioses reencarnados, una ciudá brindada por Indra y construyida por Vishnukam'. Pa facilitar les conversaciones los habitantes del llugar referir a él como Krung Thep Maha Nakhon. El Llibro Guiness nun la reconoz como la ciudá col nome más llargu del mundu yá que ye un topónimu en desusu. El récor ostentar Taumatawhakatangihangakoauotamateturipukakapikimaungahoro-Nukupokaiwhenua kitanatahu, llomba de Nueva Zelanda, con 85 lletres, pero esto nun ye'l nome d'una ciudá.

Bangkok primeramente foi un pequeñu centru comercial y comunidá portuaria, llamada Bang Makok (llugar de cirolares oliváceos), sirviendo a la ciudá d'Ayutthaya, que yera la capital de Siam hasta que cayera en manes de Birmania en 1767. La capital foi establecida en Thon Buri (agora parte de Bangkok) sobre'l llau oeste del ríu; enantes, en 1782, el rei Caña I construyó un palaciu sobre la vera este y fixo de Bangkok la so capital, renombrándola Krung Thep, que significa "ciudá d'ánxeles". El pueblu de Bangkok dexó d'esistir, pero'l so nome sigue siendo usáu polos estranxeros.

L'área alministrativa especial de Bangkok cubre 8461.568,7 km², convirtiéndose na 68ª provincia más grande de Tailandia. La mayoría del área ocupar la ciudá de Bangkok, faciendo d'ella una de les ciudaes más grandes del mundu.^[5] El ríu Chao Phraya, que toma 372 km, ye'l principal accidente xeográficu de Bangkok. La cuenca del ríu Chao Phraya, la contorna de Bangkok y les provincies cercanes inclúin una serie d'llanures y deltes de los ríos que desagüen na badea de Bangkok, a unos 30 km al sur del centru de la ciudá. Esto dio llugar a la denominación de Bangkok como la "Venecia d'Oriente", debíu al númberu de canales y víes qu'estremen l'área en parceles separaes de la tierres. D'antiguo la ciudá utilizaba estes canales, bien abondoses en Bangkok, como divisiones de los distritos de la ciudá. Sicasí, tres la rápida crecedera de la ciudá na segunda metá del sieglu XX, el plan foi abandonáu y adoptóse un sistema distintu de división.

Bangkok atopar a unos dos metros sobre'l nivel del mar, lo que provoca problemes pa la proteición de la ciudá contra llenes mientres la temporada de los monzones. De cutiu, dempués d'un bastiu, l'agua nes canales y el ríu enchir de les riberes, dando llugar a graves anegamientos, como l'acaecida en 2011. L'Alministración Metropolitana de Bangkok (BMA) instaló más diques al llau de delles canales pa evitar que los niveles d'agua lleguen al nivel urbanu. Sicasí, hai delles desventaxes pa les amplies rutes de canal en Bangkok, yá que se rumorea que la ciudá funde un permediu de dos centímetros al añu yá que s'atopa dafechu nun banzáu.^[6]

Clima

Bangkok tien un clima tropical húmedu. La temperatura más alto rexistrada na ciudá foi de 40 °C en mayu de 1983, ente que la más baxa rexistrada tuvo llugar en xineru de 1955, cuando se rexistró 9,9 °C. Les temperatures más baxes fueron archivaes nos meses de xineru de 1924, 1955 y 1974, según n'avientu de 1999. L'añu más calorosu en Bangkok foi 1997 (con una media de 30 °C rexistraos nel aeropuertu Don Mueang) y el más fríu foi 1975 (con 26,3 °C). La temperatura diurno más fría foi de 19,9 °C n'avientu de 1992. Les xarazaes son daqué práuticamente desconocíes na ciudá, con un solu rexistru nos últimos cincuenta años.^[7]

Parámetros climáticos permediu de Bangkok
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima absoluta (°C)	35	36	37	38	40	37	37	37	36	37	38	36	40
Temperatura máxima media (°C)	32.0	32.7	33.7	34.9	34.0	33.1	32.7	32.5	32.3	32.0	31.6	31.3	32.7
Temperatura media (°C)	25.9	27.4	28.7	29.7	29.2	28.7	28.3	28.1	27.8	27.6	26.9	25.6	27.8
Temperatura mínima media (°C)	21.0	23.3	24.9	26.1	25.6	25.4	25.0	24.9	24.6	24.3	23.1	20.8	24.1
Temperatura mínima absoluta (°C)	9.9	15	13	22	20	22	22	22	22	18	15	11	9.9
Lluvia (mm)	9.1	29.9	28.6	64.7	220.4	149.3	154.5	196.7	344.2	241.6	48.1	9.7	1496.8
Díes de lluvia (≥ 1 mm)	1	3	3	6	16	16	18	20	21	17	6	1	128
Hores de sol	272.8	251.4	269.7	258.0	217.0	177.0	170.5	161.2	156.0	198.4	234.0	263.5	2629.5
Fonte nº1:
Fonte nº2: Hong Kong Observatory[9]

Alministrativamente, Bangkok ye una de los dos árees d'alministración especial de Tailandia, (la otra ye Pattaya), en que los ciudadanos voten pa escoyer al so gobernador, a diferencia d'en les otres 75 provincies (changwat) de Tailandia. Na última eleición gubernativa, en 2009, foi escoyíu gobernador Mom Rajawongse Sukhumbhand Paripatra.

La dispersión urbana de la Gran Metrópolis de Bangkok estiéndese más allá de les fronteres de la provincia de Bangkok, esparnar nes provincies vecines de Nonthaburi, Samut Prakan y Pathum Thani. La provincia, como ye güei, foi creada en 1972, cuando l'anterior provincia de Bangkok (changwat Phra Nakhon) foi fundida cola provincia Thon Buri.

L'escudu de la ciudá amuesa al dios Indra qu'acaballa nes nubes sobre Erawan (Airavata), una criatura mitolóxica con forma d'elefante (dacuando representáu con tres cabeces). Na so mano Indra sostién un rayu relampagueante, que ye la so arma pa estornar la seca. L'escudu basar nuna pintura fecha por Somdej Chaofa Kromphraya Narisra-nuwattiwong. El símbolu d'árbol de Bangkok ye'l ficus benjamina.

Distritos

Bangkok cunta con cincuenta distritos (khet, tamién llamaos amphoe) como subdivisiones alministratives so l'autoridá llegal de BMA. De los cualos trenta y cinco pertenecen llegalmente al este del ríu Chao Phraya y quince al oeste del área conocida polos paisanos como antigua provincia de Thonburi (anguaño distritu de Thon Buri). Siendo'l so códigu oficial, el siguiente:

Phra Nakhon Dusit Nong Chok Bang Rak Bang Khen Bang Kapi Pathum Wan Pom Prap Sattru Phai Phra Khanong Min Buri Lat Krabang Yan Nawa Samphanthawong Phaya Thai Thon Buri Bangkok Yai Huai Khwang Khlong San Taling Chan Bangkok Noi Bang Khun Thian Phasi Charoen Nong Khaem Rat Burana Bang Phlat	Din Dang Bueng Kum Sathon Bang Sue Chatuchak Bang Kho Laem Prawet Khlong Toei Suan Luang Chom Thong Don Mueang Ratchathewi Lat Phrao Watthana Bang Khae Lak Si Sai Mai Khan Na Yao Saphan Sung Wang Thonglang Khlong Sam Wa Bang Na Thawi Watthana Thung Khru Bang Bon

La ciudá de Bangkok tien una población de 8 280 925 habitantes según el porcentaxe del censu de 2010.^[11] Sicasí hai namái 5 701 394 persones censaes, pertenecientes a 2 400 540 llares.^[12] Un gran númberu de la población mientres el día mover de provincies circundantes na rexón metropolitana de Bangkok, la población total ye 14 565 547. Bangkok ye una ciudá cosmopolita, el censu amosó que ye'l llar de 81 570 xaponeses y 55 893 ciudadanos chinos, según 117 071 expatriados procedentes d'otros países asiáticos, 48 341 d'Europa, 23 418 d'América, 5289 y 3022 d'Australia y África. Los inmigrantes de los países vecinos inclúin 303 595 birmanos, 63 438 camboyanos y 18 126 de Laos.^[13]

A pesar de que foi'l mayor nucleu de población de Tailandia dende'l so establecimientu como capital en 1782, la ciudá creció namái llixeramente a lo llargo de los sieglos XVIII y XIX. El diplomáticu británicu John Crawfurd, mientres la so visita a la ciudá en 1822, envaloró la so población en non más de 50 000 habitantes.^[14] Como resultáu de la medicina occidental trayida polos misioneros, según la creciente inmigración de dambos dientro de Siam y nel estranxeru, la población de Bangkok aumentó gradualmente como la ciudá modernizada nel sieglu XIX. Esta crecedera fíxose entá más pronunciáu na década de 1930, tres el descubrimientu de los antibióticos. Anque la planificación familiar y el control de natalidá introducir na década de 1960, la tasa de natalidá baxa foi más que compensada pol aumentu de la migración de les provincies, que la espansión económica aceleró. Tailandia diba tiempu que aportara a altamente centralizada en redol a la capital. En 1980 Bangkok tenía cincuenta y un vegaes mayor población que la de Hat Yai y Songkhla, el segundu centru urbanu más grande.^[15]

La mayoría de la población de Bangkok son d'orixe thai, anque los detalles sobre étnica de la ciudá nun tán disponibles nel censu nacional. El pluralismu cultural de la ciudá remontar a los primeros tiempos de la so fundación. Delles comunidaes étniques fueron formaes por inmigrantes y colonos, incluyendo los Khmer, del norte de Tailandia, Laos, Vietnam y Malasia.^[16]Los más destacaos fueron los chinos, que desempeñaron un papel importante nel comerciu de la ciudá y convirtiéronse nel mayor grupu étnicu de la ciudá, envaloraos poblacionales inclúin hasta trés cuartes partes de la población en 1828 yeren chinos y cuasi la metá na década de 1950.^[17] Sicasí la inmigración china foi acutada dende la década de 1930 y cesó efeutivamente dempués de la revolución china en 1949. Bangkok ye sicasí inda'l llar d'una gran comunidá china, cola mayor concentración en Yaowarat, el barriu chinu de Bangkok.

La mayoría (91 per cientu) de la población de la ciudá ye budista. Otres relixones inclúin l'islam (4,7 %), el cristianismu (2,0 %), el hinduismu (0,5 %), el sikhismu (0,1 %) y el confucianismu (0,1 %).^[18] Amás de Yaowarat, la ciudá tamién tien otros barrios étnicos distintos. La comunidá india centrar en Phahurat, onde ta allugáu'l Gurdwara Siri Guru Singh Sabha, fundáu en 1933. Khrua Ban en Saep Saen Canal ye'l llar de los descendientes del pueblu cham, que s'establecieron a finales del sieglu XVIII.

Anque los portugueses que s'establecieron mientres el periodu de Thonburi dexaron d'esistir como una comunidá distinta, el so pasáu reflexar na ilesia de la Santa Cruz na oriella oeste del ríu. De la mesma la catedral de l'Asunción en Charoen Krung Road ye unu de munchos edificios d'estilu européu nel antiguu Farang Quarter, onde los diplomáticos europeos y comerciantes vivieron mientres finales del sieglu XIX y a principios del sieglu XX. Mui cerca ta la mezquita Haroon, centru de la comunidá musulmana. Recién comunidaes de expatriados estableciéronse a lo llargo de Sukhumvit Road, incluyida la comunidá xaponesa cerca de Soi Phrom Phong, y el barriu árabe y d'África del Norte a lo llargo de Soi Nana.

Bangkok ye'l centru económicu de Tailandia. El ríu Chao Phraya dexa que Bangkok funcione como puertu. La Bolsa de Comerciu de Tailandia ta allugada en Bangkok. El turismu ye una de les fontes principales d'ingresos.
La ciudá contién munchos templos budistes (conocíos en tailandés como Wats), ente los más conocíos tán Wat Pho y Wat Arun. La carretera o cai Khaosan, cerca del complexu del Gran Palaciu, ye un destín popular pa mozos mochileros. Les instalaciones educativu y cultural de Bangkok inclúin delles universidaes (como la Universidá de Bangkok, el Asian institute of technology, el Bangkok Thonburi College, el SAE Institute Bangkok, etc., una academia de belles artes, un teatru nacional y un muséu nacional.

L'alimentu procesáu, la madera, y los texíos encabecen les esportaciones. Les plantes industriales inclúin molinos d'arroz, fábriques de cementu, aserraderos, refineríes de petroleu, y estelleros. La ciudá ye un centru de xoyería famosu, mercando y vendiendo plata y pieces de bronce.

Una complexa rede de canales (khlong) dio a la ciudá'l llamatu la Venecia del Este, cuando tol tresporte facer por barcu. Güei tán cegaos y convertíos en cais. Sicasí, munchos esisten realmente inda, con xente que vive a lo llargo d'ellos, y mercaos allugaos ellí tamién.

Construyéronse delles carreteres elevaes, y hai una autopista de rodiu del Gran Bangkok parcialmente terminada, pa terminar colos embotellamientos.

En 1999 terminóse'l metro aereu de Bangkok, una llinia ferrial elevada doble oficialmente llamáu BTS. En xunetu de 2004 abrir al públicu la primer llinia del metro soterrañu de Bangkok. Los restos d'un fracasáu proyeutu de ferrocarril eleváu (el proyeutu Hopewell) entá pueden vese dende la estación principal del ferrocarril hasta l'aeropuertu de Don Mueang. Por cuenta de la crisis financiera asiática la construcción detúvose y les pilastres de formigón fueron abandonaos.

En xunetu de 2004, foi inauguráu un nuevu sistema de metro, el MRT, que xune la estación de ferrocarril del norte Bang Sue cola estación de ferrocarril Hua Lamphong, cerca del centru, pasando pela parte este de la ciudá. Coneuta coles estaciones BTS Mo Chit, Asok y Sala Daeng.

Pa viaxes pol tren, la mayor parte de los pasaxeros empiecen los sos viaxes en Hua Lamphong. Ellí, los trenes xunen Bangkok col sur de Malasia, Chiang Mai y más al norte, y Khon Kaen y más al nordeste.

N'autobús puede dise práuticamente a toles ciudaes y provincies dende Bangkok. Pa destinos del suroeste y del oeste, los autobuses salen de la Terminal Sur d'Autobuses, al oeste de la ciudá. Pa destinos del sureste, como Pattaya y Ko Samet, los autobuses salen de la Terminal Este d'Autobuses, en Ekkamai. Y pa tolos destinos del norte y nordeste, la Terminal Norte d'Autobuses en Mo Chit, a la que se llega tantu por Skytrain como por metro.

L'aeropuertu Internacional Suvarnabhumi, el más transitáu del Sureste Asiáticu, ta alcontráu al sureste de la ciudá, agora yá arrodiáu per árees urbanes. La construcción del nuevu Aeropuertu Suvarnabhumi (pronúnciase Suwannapum), nel distritu Bang Phli, de la provincia Samut Prakan, al sureste de la ciudá empezó en 2002. Dende la so inauguración en setiembre de 2006 convertir nel aeropuertu internacional oficial de Bangkok. Esti nuevu aeropuertu cunta con una llinia de tren con delles paraes hasta'l centru de Bangkok dende 2010 y otra llinia de tren exprés direuta al centru de Bangkok dende 2011.

Bangkok foi la ciudá sede de los Xuegos Asiáticos de 1966,^[19] 1970,^[20] 1978,^[21] y 1998.^[22]

Bangkok ye la ciudá na que trescurren, ente otres, les películes The Hangover 2, Ong-Bak y Bangkok Dangerous.

Bangkok tien rellaciones de hermadad o alcuerdos de collaboración con 22 ciudaes en 15 países distintos.^[23] Les siguientes ciudaes formen parte d'esa rede:

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Bangkok .

• Sitiu web oficial (en tailandés, inglés)

• Bangkok n'OpenStreetMap.
• Bangkok n'OpenWeatherMap

Predecesor: Yereván

Capital Mundial del Llibru 2013

Socesor: Port Harcourt