Deni Mukveqe

Deni Mukveqe Əllincilər nazirinin ailəsində dünyaya göz açmış 3-cü uşaqdır.^[13] Demək olar ki, infeksiya səbəbiylə dünyasını dəyişəcək olacaq uşaq İsveçin Əllincilər missioneri və mama-ginekoloqu Majken Berqman tərəfindən xilas edilir. Mukveqe, Konqoda qadınların doğuş zamanı yaşadıqları çətinlikləri bildiyi üçün tibbi öyrənmək qərarına gəlir. O,ixtisaslaşdırılmış səhiyyə xidmətlərindən istifadə edə bilməyən və atasının duası ilə xəstə insanları sağaltmaq istəyirdi.^[11]

1983-cü ildə Burundi Universitetində tibb təhsilini başa vurduqdan sonra Mukveqe Bukavu yaxınlığındakı kənddə Lemera Xəstəxanasında uşaq həkimi olaraq çalışır.^[14][15] Doğru qulluq göstərilmədiyi üçün doğuşdan sonra tez-tez ağrılar, əziyyət çəkən qadın xəstələri gördükdən sonra, 1989-cu ildə magistr təhsilini Fransadakı Anje Universitetində ginekologiya və mamalıq ixtisası üzrə almaq qərarına gəlir.^[14][15][16] Onun təhsili əsasən İsveçin Əllincilər missioner cəmiyyəti tərəfindən maliyyələşdirilirdi.^[17][18]

24 sentyabr 2015-ci ildə Mukveqe Brüssel Dövlət Universitetindən Konqo Demokratik Respublikasının Şərq bölgəsindəki travmatik fistulalar mövzusundakı tezisinə görə doktorluq dərəcəsini aldı.^[19]

Fransada təhsilini başa vurduqdan sonra (1989) Mukveqe Lemera xəstəxanasına işə qayıtdı. Birinci Konqo müharibəsinin əvvəlində Lemera xəstəxanasına hücum edildi, xəstələri və iş yoldaşları öldürüldü.^[16] Doktor Mukveqe, 1999 -da Panzi Xəstəxanasını qurduğu Bukavuya qaçdı. Xəstəxananın inşası əsasən İsveç xristian yardım təşkilatları və İsveç Beynəlxalq İnkişaf Əməkdaşlıq Agentliyi tərəfindən maliyyələşdirilmişdir.^[20]

Panzi Xəstəxanası qurulduğu gündən bəri ümumilikdə ginekoloji zədəsi və travması olan 82 mindən çox xəstəni müalicə etmişdir. Bu yaralanmaların təxminən 60 faizi cinsi zorakılığın müharibə silahı olaraq istifadə edilməsindən qaynaqlanır və əksər xəstələr münaqişə bölgələrindən gəlir. Mukveqe, xəstələrinin bəzən çılpaq, ümumiyyətlə dəhşətli vəziyyətdə xəstəxanaya necə gəldiklərini izah edirdi.^[11] 1990-cı illərin sonlarında fərqli silahlı qruplar arasındakı qarşıdurma zamanı fərqli silahlı qrupların genital zədələnməni müharibə silahı olaraq istifadə etdiyini müşahidə edəndə, Mukvege özünü cinsi şiddət qurbanları olan qadınlara kömək etmək üçün özünü rekonstruktiv əməliyyata həsr etdi. Alman Tibbi Missiya İnstitutu (DIFAEM) Mukveqenin vəsait və dərmanlarla işini dəstəkləyir.^[21]

2008-ci ildə Panzi Xəstəxanasının işini "hüquqi yardım, psixo-sosial dəstək və sosial-iqtisadi proqramlar" ilə dəstəkləmək məqsədi ilə qeyri-kommersiya Panzi Vəqfi DRC yaradıldı. Daha sonra Amerika Birləşmiş Ştatlarında pul toplamağı təşviq etmək və Panzi Xəstəxanasına və Vəqflərinə investisiyanı təşviq etmək üçün Panzi Foundation USA quruldu. 2016-cı ildə Panzi Xəstəxanası və Vəqflərinin məqsədlərini dünyada tanıtmaq və "hər yerdə müharibə dövründə cinsi zorakılığa son qoyulmasını müdafiə etmək" üçün Mukveqe Vəqfi yaradıldı.^[22] Panzi Vəqfinin tətbiq etdiyi vahid qayğı yanaşması, təşkilatın həmtəsisçisi olaraq doktor Mukveqe inanclarını əks etdirir.^[10]

BMT-dəki çıxışı

2012-ci ilin sentyabrında Mukveqe Birləşmiş Millətlər Təşkilatında çıxış edərək^[23] Konqo Demokratik Respublikasında baş verən kütləvi zorlamanı pislədi və Konqo hökumətini tənqid etdi.^[24] Konqo Demokratik Respublikası davam edən münaqişə nəticəsində qadınlara qarşı törədilən cinsi zorakılığın miqyasına görə "dünyada qadın olmaq üçün ən pis yer" və "dünyanın ən çox qadın zorlanan paytaxtı" adlandırılıb.^[25] BMT, cinsi zorakılığın Konqo Demokratik Respublikasında dünyanın hər hansı digər ölkəsindən daha qabarıq olduğunu bəyan edib.^[26]

Sui-qəsd cəhdi və geri dönüşü

25 oktyabr 2012-ci ildə dörd silahlı şəxs Mukvege evdə olmadığı zaman onun iqamətgahına hücum edərək, qızlarını girov saxlayır, ona sui-qəsd etmək üçün onun qayıtmasını gözləyir.^[17] Qayıdandan sonra mühafizəçisi və yaxın dostu işə qarışdı və sui-qəsdçilər tərəfindən güllələnərək öldürüldü.Güllə açılarkən Mukege yerə yıxıldığı zaman onu qaçırdılar.^[17][27] Sui-qəsd cəhdindən sonra Mukvege Avropa getdi və onun yoxluğu Panzi Xəstəxanasına çox böyük dağıdıcı təsir göstərdi.^[28]

Mukvege 14 yanvar 2013-cü ildə Bukavuya qayıtdı, burada əhali onu Kavumu Hava Limanından şəhərə qədər olan 20 mil məsafədə səmimi qarşıladı. Ananas və soğan sataraq onun geri dönüş biletini ödəmək üçün pul toplayan xəstələri onu xüsusilə isti qarşıladılar.^[29]

13 yaşında Mukvege atasının yolunu davam etdirmək və Əllincilər nazir olmaq qərarına gəldi və bu, onun üçün fərqli bir təcrübə oldu. Daha sonra o: “Mən müxtəlif dillərdə danışmağa başladım. Bütün varlığım tək olmadığıma əmin idi. Təcrübə o qədər böyük idi ki, o an həyatımın həmişəlik dəyişdiyini bildim."^[30] Həkim kimi işləməkdən başqa, o, Bukavuda 700 üzvü olan Əllincilər kilsəsində qismən də olsa xidmət göstərir.^[31] Mukvege dəfələrlə İsa Məsihə olan inancını Panzidəki işi üçün əsas motivasiya adlandırır.^[32]

Panzi Xəstəxanası Konqolu Pentikostal hərəkatı CEPAC tərəfindən idarə olunur və İsveç Pentikostal hərəkatı tərəfindən davamlı olaraq dəstəklənir. Panzi Xəstəxanası Konqolu Pentikostal hərəkatı KEPAK tərəfindən idarə olunur və İsveç Əllincilər hərəkatı tərəfindən davamlı olaraq dəstəklənir. Deni deyirdi:

Bu yerdən insanlar sevimli ölkəm üçün dua edirdilər və bu gecə sizin dualarınızın nəticəsi olaraq burada dayanmaq mənim üçün bir şərəfdir. Mənim camaatım Konqolu Pentikostal hərəkat Kepak-a aiddir və bir milyona yaxın üzvü olan bu cəmiyyət, sizin dualarınızın nəticəsidir. Panzi xəstəxanası dualarınızın meyvəsidir. Kilsə duaya əsaslanmalıdır. Müqəddəs Kitab bizə dua etməyimizi söyləyir və buna görə də mən ölkəmdə və başqa yerlərdə xeyir-dua alanların hamısının nümayəndəsi olmaq istəyirəm. Sizlərə ürəkdən təşəkkür edirəm.

Doktor Mukvege, müharibə silahı olaraq cinsi təcavüz qurbanı olan və Panzi Xəstəxanasında müalicə olunan qadınlara dəstək olmaq üçün Eve Ensler və Kristin Skuler Deşriver ilə birlikdə Xoşbəxtlik şəhərini qurdu.^[33] Sevinc şəhəri xəstənin təcavüzdən aldığı zehni və emosional travmanın sağalmasına kömək etmək üçün çalışır, eyni zamanda onlara həyatda yaşamaları üçün mənəvi güc verirdi. Xoşbəxtlik şəhəri zərər çəkənin maliyyə məsələləri və daxili qərarları haqqında fikirlərini dəyişdirdiyini və gücləndirdiyini sübut etdi. Xoşbəxtlik şəhəri 2011-ci ildə qapılarını açdı və 2016-cı ildə Xoşbəxtlik şəhəri haqqında Netflixdə sənədli filmi yayımlandı.^[34]

Birləşmiş Krallıq 2021-ci ildə Böyük Yeddiliyin 47-ci sammitinə sədrlik edəndə, Mukvege Birləşmiş Krallığın Qadınlar və Bərabərlik naziri Liz Truss tərəfindən Sarah Sandsın sədrliyi ilə yeni yaradılmış Gender Bərabərliyi Məsləhət Şurasına (GEAC) təyin edildi.^[35]

• (fr. ) Colette Braeckman: L'homme qui répare les femmes. Violences sexuelles au Congo. Le combat du docteur Mukwege. Bruxelles, André Versaille, 2012. ISBN 978-2-87495194-7.
• Denis Mukwege: "Dr. Mukwege Fights Back", The New York Times, 2 November 2012.
• (fr. ) Denis Mukwege, Guy-Bernard Cadière: Panzi. Editions Du Moment, 2014. ISBN 978-2354172817, 2354172818
• (fr. ) Denis Mukwege: Plaidoyer pour la vie. Editions Archipel, 2016. ISBN 978-2-80982053-9.
• (fr. ) Denis Mukwege, Guy-Bernard Cadière, Julien Oeuillet: Réparer les femmes: Un combat contre la barbarie. Mardaga, 2019. ISBN 978-2804707309, 280470730X

• Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları mükafatı (Nyu-York, dekabr 2008)^[36]
• Olaf Palme mükafatı (İsveç, 2008)^[37]
• İlin Afrikalısı (Nigeriya, yanvar 2009),Daily Trust tərəfindən verilib^[37]
• "Fəxri Legion" ordeni Fransa hökuməti tərəfindən (Kinşasa, noyabr 2009) Fransa səfiri Pyer Jakemo tərəfindən verilib.^[38]
• Van Heuven Goedhart mükafatı (iyun 2010) Hollandiya Qaçqın Vəqfi (Stichting Vluchteling) tərəfindən verilib (Stichting Vluchteling)
• Vallenberq medalı (Miçiqan Universiteti, oktyabr, 2010)
• Kral Baudoin Beynəlxalq İnkişaf mükafatı (Brüssel, 24 may 2011)^[39] Belçika Kralı II Albert tərəfindən verilib.
• Vətəndaş Cəmiyyətində liderlik üçün Klinton Qlobal Vətəndaş mükafatı (Nyu-York, sentyabr 2011)^[40] Prezident Bill Clinton tərəfindən verilib.
• 2011-ci ildə Deutscher Medienpreis (Alman Media Mükafatı) (Baden-Baden, Almaniya, fevral 2012)^[41]
• Fransanın "Fəxri Legion" ordeni (Panzi, iyul 2013).^[18][42]
• Vətəndaş cəsarəti mükafatı (oktyabr 2013)^[43]
• İnsan Hüquqları üzrə Birinci mükafat (avqust 2013)^[44]
• Doğru Həyat mükafatı (sentyabr 2013)^[45]
• İki Fransa prezidenti Jak Şirak və Fransua Ollandın iştirakı ilə Şirak Fondu tərəfindən "Münaqişələrin qarşısının alınması mükafatı" (Paris, oktyabr 2013)^[6]
• Böyük Britaniyanın Xarici İşlər üzrə Dövlət Katibi Uilyam Heyq ilə birlikdə Sülh və Təhlükəsizlikdə Qadınları İnkişaf etdirməyə görə Corctoun Universitetində Hillari Klinton mükafatı (Vaşinqton, fevral 2014) ^[46]
• Case Western Reserve Universitetinin İnamori Etika və Mükəmməllik Mərkəzindən Inamori Etika mükafatı (oktyabr 2014)^[47]
• Médecins du Monde və Sent-Pyer Universiteti Xəstəxanasından alınan Həmrəylik mükafatı (Brüssel, oktyabr 2014)^[48]

• Avropa Parlamentindən alınan fikir azadlığına görə Saxarov mükafatı (Strasburq, noyabr 2014)^[5][49]
• Qulbenkian mükafatı (Lissabon, İyul 2015)^[50]
• Qadınlar üçün Qadınlar Beynəlxalq "Sülh üçün Çempion mükafatı" (Nyu-York, noyabr 2015)^[51]
• Qadınlar üçün Qadınlar Beynəlxalq "Sülh üçün Çempion mükafatı" (Nyu-York, noyabr 2015)^[52]
• Pensilvaniya Universiteti Tibb bacısı Məktəbi Renfild Fondunun Qlobal Qadın Sağlamlığı mükafatı (Filadelfiya, mart 2016)
• Fortune Magazine 2016-cı ilin 35-ci Dünyanın Ən Böyük lideri (mart 2016)^[53][54]
• Nyu-Yorkdakı Ruzvelt İnstitutu və Franklin Delano Ruzvelt Stixtinq (Middelburq, Hollandiya, aprel 2016) tərəfindən İstəkdən Azadlıq mükafatına görə Dörd Azadlıq mükafatı laureatı^[55]
• Skandinaviya İnsan Hüquqları üzrə Hüquqşünaslar və Komitəsi tərəfindən Skandinaviya İnsan Ləyaqəti mükafatı laureatı (Stokholm, oktyabr 2016)
• Seul Sülh mükafatı (Seul, Koreya, oktyabr 2016)^[56]
• Time jurnalının 100 ən nüfuzlu insanı (2016)^[7][57]
• Nadiya Murad ilə Nobel Sülh mükafatı, (oktyabr 2018)^[58]
• Mukveqe, 2018-ci ildə New African jurnalı tərəfindən ən nüfuzlu 100 Afrikalıdan biri seçildi.^[59]

• Angèle Diabang Brener 2014: Congo, un médecin pour sauver les femmes (fransız dilində).
• Terri Mişel və Kolett Brekman 2015: Qadınları sağaldan Adam: Hippokratın qəzəbi.^[60]

Vikianbarda Deni Mukveqe ilə əlaqəli mediafayllar var.

• "Лауреат премии Сахарова Дени Муквеге: «Женщин нельзя использовать как мишень в вооружённых конфликтах»". Euronews. 26 ноября 2014. İstifadə tarixi: 30 ноября 2014.