Грэчаскае праваслаўе
Грэчаскае праваслаўе (грэч. Ελληνορθόδοξη Εκκλησία) — абагульняючая назва некалькіх цэркваў[1][2][3] у рамках шырэйшых еўхарыстычных зносін у праваслаўі, якія маюць агульныя культурныя традыцыі, і літургія ў якіх таксама традыцыйна праводзіцца на грэчаскім дыялекце кайнэ[4], мове арыгінала Новага Запавету[5][6]. У наш час у яе ўваходзяць цэрквы на тэрыторыі Грэцыі, Балгарыі, Лівана, Расіі, Сербіі, Румыніі, Украіны, Кіпр, Турцыі, Іарданіі, Ізраіля, Палесціны, Егіпта, Сірыі, Албаніі, Эфіопіі і Італіі.
Цэрквы
Цэрквамі, у дачыненні да якіх выкарыстоўваецца тэрмін «грэчаскае праваслаўе», з'яўляюцца:
- чатыры старажытныя Патрыярхаты:
- Канстанцінопальская праваслаўная царква[7] на чале са Патрыярхам Канстанцінопальскім, які з'яўляецца «першым сярод роўных» для глаў усіх праваслаўных цэркваў
- Александрыйская праваслаўная царква[12]
- Антыяхійская праваслаўная царква[13]
- Іерусалімская праваслаўная царква[14]
- Дзве нацыянальныя аўтакефальныя цэрквы:
З іншых аўтакефальных цэркваў да грэчаскага праваслаўя можа быць аднесена Албанская праваслаўная царква[20][21][22][23]. Пасля падзення сталінісцкага рэжыму ў Албаніі архіепіскап Анастасій, грэк па нацыянальнасці, стаў праводзіць літургію ў цэрквах на грэчаскім кайнэ ў раёнах, населеных грэчаскай этнічнай меншасцю. У наш час у большасці албанскіх праваслаўных храмаў набажэнства здзяйсняецца на албанскай мове. Наогул у Албанскай праваслаўнай царкве заўсёды быў моцна ўплыў традыцыі Канстанцінопальскай царквы.
Гісторыя тэрміна
Гістарычна тэрмін «грэчаскае праваслаўе» выкарыстоўваецца таксама для апісання ўсіх праваслаўных цэркваў, паколькі прыметнік «грэчаскі» ў «грэчаскім праваслаўі» можна аднесці да грэчаскай спадчыны Візантыйскай імперыі[24][25][26]. На працягу васьмі стагоддзяў хрысціянскай гісторыі большасць буйных інтэлектуальных, культурных і сацыяльных падзей хрысціянскай царквы адбылася ў рамках імперыі ці ў сферы яе ўплыву[26][27][28], таму большая частка літургіі, традыцый і практыкі Канстанцінопальскай Царквы былі прыняты ўсімі народамі, што забяспечыла асноўныя заканамернасці сучаснага праваслаўя[29][30][31]. Тым не менш, ад апеляцыі да «грэчаскага» адмовіліся славянскія і іншыя нацыянальныя праваслаўныя цэрквы ўжо з X стагоддзі нашай эры ў сувязі з нацыянальным абуджэннем сваіх народаў[32][32][33][33][34].
Гл. таксама
- Раскол хрысціянскай царквы, 1054
- Канстанцінопальская праваслаўная царква
- Гісторыя праваслаўя
- Экуменізм
Крыніцы
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Грэчаскае праваслаўе