Старажытны свет
Старажытны свет — перыяд у гісторыі чалавецтва, які вылучаецца паміж дагістарычным перыядам і пачаткам Сярэднявечча ў Еўропе[1]. У іншых рэгіёнах часавыя межы старажытнасці могуць адрознівацца ад еўрапейскіх. Напрыклад, канцом старажытнага перыяду ў Кітаі часам лічаць з'яўленне імперыі Цынь[2], у Індыі — імперыі Чола[3][4][5], а ў Амерыцы — пачатак еўрапейскай каланізацыі[6]
Працягласць пісьмовага перыяду гісторыі складае прыкладна 5—5,5 тыс. гадоў, пачынаючы ад з'яўлення клінапісу ў шумераў[7][8]. Тэрмін «класічная старажытнасць» (або антычнасць) звычайна адносіцца да грэчаскай і рымскай гісторыі, якая пачынаецца ад першай Алімпіяды (776 г. да н.э.). Гэта дата амаль супадае з традыцыйнай датай заснавання Рыма (753 г. да н.э.). Датай заканчэння еўрапейскай старажытнай гісторыі звычайна лічаць год падзення Заходняй Рымскай імперыі (476 г. н. э.)[9][10], а часам — дату смерці імператара Юстыніяна I (565 г.)[11], з'яўленне ісламу (622 г.)[12] або пачатак кіравання імператара Карла Вялікага[13].
Войны Старажытнага свету
Асноўны артыкул: Старажытныя войны
- Захопніцкія паходы старажытных дзяржаў з мэтай заняволення плямёнаў, якія знаходзіліся на ніжэйшай стадыі грамадскага развіцця, збору даніны і захопу рабоў (напрыклад, Гальская вайна, Маркаманская вайна і інш.);
- Міждзяржаўныя войны з мэтай захопу тэрыторый і рабавання заваяваных краін (напрыклад, Пунічныя войны, Грэка-персідскія войны);
- Грамадзянскія войны паміж рознымі групоўкамі арыстакратыі (напрыклад, войны дыядохаў за падзел імперыі Аляксандра Македонскага ў 321—276 да н.э.);
- паўстанні рабоў (напрыклад, паўстанне рабоў у Рыме пад кіраўніцтвам Спартака);
- народныя паўстанні сялян і рамеснікаў (паўстанне «Чырвонабровых» у Кітаі).
Гледзіце таксама:
- Спісы войн Старажытнага свету
- Спісы бітваў Старажытнага Свету
Краіны і народы Старажытнага свету
Міжземнамор'е і Усход
Азія
- Старажытная Індыя
- Старажытны Кітай
Амерыка
Народы Старажытнага свету
Гл. таксама
- Гісторыя
- Кембрыджская гісторыя старажытнага свету
- Сем цудаў свету
- Каменны век
- Археалагічная культура
- Настратычныя мовы
- Y-храмасомныя гаплагрупы ў этнічных групах
- Індаеўрапейцы
Зноскі
Літаратура
- Зельскі А. Г. Старажы́тны свет // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 157. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Древний мир // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
- Древний мир // Советская историческая энциклопедия. / Под ред. Е. М. Жукова. — М.: Советская энциклопедия, 1973—1982. (руск.)