Αλχαζέν
Ο Αλχαζέν (1 Ιουλίου 965 - 6 Μαρτίου 1040) ή Αμπού Αλί αλ-Χασάν ιμπν αλ-Χασάν ιμπν αλ-Χάιταμ όπως ήταν το πλήρες όνομα του (αραβικά: أبو علي، الحسن بن الحسن بن الهيثم, Περσικά: بوعلی محمد بن حسن بن هیثم ), ήταν Άραβας μουσουλμάνος επιστήμονας, μαθηματικός, αστρονόμος, και φιλόσοφος.[9][10][11][12] Έκανε σημαντικές συνεισφορές στα πεδία της οπτικής και οπτικής αντίληψης μελετώντας και οργανώνοντας τις θεωρίες των αρχαίων Ελλήνων,[13] και της επιστημονικής μεθόδου, καθώς και υπήρξε σημαντική μορφή στην ιστορία της θεωρητικής φυσικής μαζί με τον Δημόκριτο της αρχαιότητας.[14][15][16]
| Αλχαζέν | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | أبو علي الحسن بن الحسن بن الهيثم البصري المصري (Αραβικά) |
| Γέννηση | 965 (περίπου)[1][2][3] Βασόρα[1][4] |
| Θάνατος | 1039[5][2][3] Κάιρο[1][6][4] |
| Κατοικία | Κάιρο |
| Θρησκεία | Ισλάμ |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Αραβικά[7] περσικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μαθηματικός[8] φυσικός φιλόσοφος αστρονόμος[8] εφευρέτης αστρολόγος μηχανικός |
| Αξιοσημείωτο έργο | Βιβλίο περί Οπτικής |
| Επηρεάστηκε από | Αριστοτέλης |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του κοντά στην αυλή των Φατιμιδών στο Κάιρο, και κέρδιζε τα προς το ζην γράφοντας πραγματείες και μελέτες και εκπαιδεύοντας τα μέλη της αριστοκρατίας. Έγραψε πολλά βιβλία σχετικά με την οπτική, με το πιο σημαντικό να είναι το επτάτομο Κιτάμπ αλ Μαναζίρ (βιβλίο περί της Οπτικής) το οποίο στα λατινικά της δυτικής μεσαιωνικής Ευρώπης αποδόθηκε ως De aspectibus ή Perspectiva και άσκησε σημαντική επιρροή στην μετέπειτα εξέλιξη της οπτικής.[17]
Ο Αλχαζέν, το 1021 περίπου, γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που περιγράφει με ακρίβεια την διάθλαση του φωτός στον αέρα. Έδειξε με ποιον τρόπο η ατμόσφαιρά μας δημιουργεί το λυκόφως και ισχυρίστηκε ότι το πρώτο ίχνος της αυγής ξεκινά όταν ο Ήλιος είναι 19° κάτω από τον ορίζοντα. Η σημερινή σύγχρονη τιμή είναι 18°.
Ο Αλχαζέν έδειξε μέσω πειράματος πως το φως ταξιδεύει σε ευθείες γραμμές και πραγματοποίησε διάφορα πειράματα με φακούς, καθρέφτες, διάθλαση και ανάκλαση. Στις παρατηρήσεις του συμπεριλαμβάνεται και το φαινόμενο της καρφίτσας, για το οποίο κατασκεύασε ένα κουτί, όπου στην μια πλευρά τοποθέτησε ένα μικρό διάφραγμα και στην απέναντί της, που την άφησε κενή, διαπίστωσε πως το είδωλο ήταν πιο ευκρινές, αλλά και πιο αμυδρό. Επίσης, με την κατασκευή αυτή μπόρεσε να αναλύσει το φως στα βασικά του χρώματα, έξι αιώνες πριν τον Νεύτωνα.
Σημαντική ήταν η έρευνα του στην διόφθαλμη οπτική, όπου διόρθωσε εν μέρει και επέκτεινε την θεωρία του Πτολεμαίου και την περιέγραψε όπως περίπου ισχύει σήμερα, ακόμη κι αν δεν μπόρεσε να αντιληφθεί ή να αξιοποιήσει δυο βασικά στοιχεία: την αναγνώριση του ρόλου του αμφιβληστροειδούς και προφανώς την έλλειψη πειραματικής έρευνας των οφθαλμικών οδών. Η πρωτοποριακή συνεισφορά του Alhazen ήταν ότι, αφού περιέγραψε όπως νόμιζε ότι το μάτι ήταν ανατομικά κατασκευασμένο, συνέχισε να εξετάζει πώς αυτή η ανατομία θα συμπεριφερόταν λειτουργικά ως οπτικό σύστημα. Η κατανόησή του για το φαινόμενο της καρφίτσας από τα πειράματά του φαίνεται ότι επηρέασε την αντίληψή του για την αναστροφή της εικόνας στο μάτι, την οποία προσπάθησε να αποφύγει. Επηρεασμένος από τον Γαληνό και τον Αριστοτέλη, η θεωρία του για την σύνθεση του φωτός και της όρασης τηρούσε το αριστοτελικό σχήμα, περιγράφοντας εξαντλητικά τη διαδικασία της όρασης με λογικό, ολοκληρωμένο τρόπο, πιστεύοντας ότι ο φακός ήταν το δεκτικό όργανο της όρασης, αν και μερικά από τα αποσπάσματά του υπονοούν ότι πίστευε πως εμπλέκεται και ο αμφιβληστροειδής.
Εκτός από το ειδικό πάθος του για την οπτική, ήταν στην εποχή του ειδικός για τις εκλείψεις και κατάλαβε σωστά τα μαθηματικά πίσω από αυτές.
Στην μεσαιωνική Ευρώπη ο Αλχαζέν αποκαλούνταν τιμητικά και ως Δεύτερος Πτολεμαίος (Ptolemaeus Secundus) ως σύγκριση με τον Κλαύδιο Πτολεμαίο του 2ου αιώνα,[18] η απλώς καλούνταν ο Ιατρός.[19] Υπάρχουν αναφορές σε αυτόν και ως αλ-Μπάσρι βάσει του τόπου γέννησης του που ήταν η πόλη Μπάσρα (Βασόρα στο σημερινό Ιράκ), ή αλ-Μίσρι (της Αιγύπτου).[20]
Παραπομπές
Πηγές
- Rashed, Roshdi (2007), "The Celestial Kinematics of Ibn al-Haytham", Arabic Sciences and Philosophy, Cambridge University Press, 17: 7–55, doi:10.1017/S0957423907000355
- Topdemir, Hüseyin Gazi (2007a), "Kamal Al-Din Al-Farisi's Explanation of the Rainbow", Humanity & Social Sciences Journal, 2 (1): 75–85, retrieved 2008-09-16Topdemir, Huseyin Gazi (July 18, 2007b), Ibn al-Haytham (965-1039) His Life and Works
- Sardar, Ziauddin (1998), "Science in Islamic philosophy", Islamic Philosophy, Routledge Encyclopedia of Philosophy, retrieved 2008-02-03
- Vernet, J. (1996) [1960], "Ibn al-Haytham", in Gibb, H. A. R.; Bearman, P., Encyclopaedia of Islam (First ed.), Leiden: Brill Publishers, ISBN 9789004161214.
- Ackerman, James S (August 1991), Distance Points: Essays in Theory and Renaissance Art and Architecture, Cambridge, Massachusetts, USA: MIT Press, ISBN 978-0262011228.
- Corbin, Henry (1993) [Original French 1964], History of Islamic Philosophy, translated by Sherrard, Liadain; Sherrard, Philip, London: Kegan Paul International in association with Islamic Publications for The Institute of Ismaili Studies, ISBN 0-7103-0416-1, OCLC 22109949
- Lindberg, David C. (1967), "Alhazen's Theory of Vision and Its Reception in the West", Isis, 58 (3): 321–341, doi:10.1086/350266, PMID 4867472
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., «Abu Ali al-Hasan ibn al-Haytham», MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews, http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Al-Haytham.html.