Liao dinastia
Liao dinastia (txinera tradizionalez: 遼朝; txinera sinplifikatuz: 辽朝; pinyinez: Liáo cháo, khitanez: Mos Jælud) edo Khitan Inperioa, ofizialki Lao Handia deitua, Yelu klaneko khitan mongolek Txina konkistatu ostean sortu zuten dinastia da.
| Liao dinastia | |
|---|---|
 | |
| Geografia | |
| Hiriburua | Lindong (en)  , Liaoyang Fu (en) , Q16078163 , Liao Nanjing (en) eta Datong Fu (en) 43.97892, 43.96734 eta 43.97185,119.38618, 119.35696 eta 119.39174 parametroa ez da «latitude,longitude» baliozkoa |
| Kontinentea | Asia |
| Administrazioa | |
| Gobernu-sistema | monarkia |
| Demografia | |
| Hizkuntza ofizialak | |
| Historia | |
| Sorrera data: 916 | |
| Bestelako informazioa | |
Khitanek, gaur egungo Mantxurian duela mende asko bizi ziren tungus talde etnikoetako batek, 907. urtean Kithan izena hartu zuen estatu bat sortu zuten. Geroago, Txinako iparraldea konkistatu ondoren, estatuak txinatar estiloko gobernu-formak bereganatu zituen, Liao izen dinastikoa hartuz, bere antzinako lurraldeko izen bereko ibaitik (gaur egungo Txinako Liaoning probintzian dagoena). Liaotarren inperioa Song dinastiarekin (hegoaldean) eta Txinako ipar-mendebaldeko zati bat gobernatzen zuen Tangut Inperioarekin (edo Mendebaldeko Xia dinastia) bizi izan zen.
Khitanen inperioa 1125. urtean erori zen behin betiko, beste herri altaiko batek garaitua, yurchenek, Liaotarren lurraldea konkistatu eta euren dinastia propioa (Jin dinastia) sortu zutelarik.
"Khitan" izenetik datorkio Erdi Aroan Txinak Europan zuen "Catay" izena. Txinaren egungo izenek, errusieraz (Kitai), mongolieraz (Qitad) eta uigurraz (Hitay), jatorri bera dute.
Enperadoreen zerrenda
| Tenplu izena | Hilondoko izena1 | Jurchen izena | Agintaldia | Era eta urteak | |
|---|---|---|---|---|---|
| Taizu (太祖 Tàizǔ) | Shen Tian Huangdi | Yelü Abaoji (耶律阿保機 Yēlǜ Ābǎojī) | 907-926 | Shence (神冊 Shéncè) 916-922 Tianzan (天贊 Tiānzàn) 922-926 Tianxian (天顯 Tiānxiǎn) 926 | |
| Taizong (太宗 Tàizōng) | Xiao Wu Huangdi | Yelü Deguang (耶律德光 Yēlǜ Déguāng) | 926-947 | Tianxian (天顯 Tiānxiǎn) 927-938 Huitong (會同 Huìtóng) 938-947 Datong (大同 Dàtóng) 947 | |
| Shizong (世宗 Shìzōng) | Tian Shou Huangdi | Yelü Ruan (耶律阮 Yēlǜ Ruǎn) | 947-951 | Tianlu (天祿 Tiānlù) 947-951 | |
| Muzong 穆宗 Mùzōng) | Yelü Jing (耶律璟 Yēlǜ Jǐng) | 951-969 | Yingli (應曆 Yìnglì) 951-969 | ||
| Jingzong (景宗 Jǐngzōng) | Yelü Xian (耶律賢 Yēlǜ Xián) | 969-982 | Baoning (保寧 Bǎoníng) 969-979 Qianheng (乾亨 Qiánhēng) 979-982 | ||
| Shengzong (聖宗 Shèngzōng) | Wen Wu Da Xiao Xuan Huangdi | Yelü Longxu (耶律隆緒 Yēlǜ Lóngxù) | 982-1031 | Qianheng (乾亨 Qiánhēng) 982 Tonghe (統和 Tǒnghé) 983-1012 Kaitai (開泰 Kāitài) 1012-1021 Taiping (太平 Tàipíng) 1021-1031 | |
| Xingzong (興宗 Xīngzōng) | Xiao Zheng Huangdi | Yelü Zongzhen (耶律宗真 Yēlǜ Zōngzhēn) | 1031-1055 | Jingfu (景福 Jǐngfú) 1031-1032 Chongxi (重熙 Chóngxī) 1032-1054 | |
| Daozong (道宗 Dàozōng) | Yelü Hongji (耶律洪基 Yēlǜ Hóngjī) | 1055-1101 | Qingning (清寧 Qīngníng) 1055-1064 Xianyong (咸雍 Xiányōng) 1065-1074 Taikang (太康 Tàikāng) o Dakang (大康 Dàkāng) 1075-1084 Da'an (大安 Dà'ān) 1085-1094 Shouchang (壽昌 Shòuchāng) o Shoulong (壽隆 Shòulóng) 1095-1101 | ||
| Tianzuodi (天祚帝 Tiānzuòdì) | Yelü Yanxi (耶律延禧 Yēlǜ Yánxǐ) | 1101-1125 | Qiantong (乾統 Qiántǒng) 1101-1110 Tianqing (天慶 Tiānqìng) 1111-1120 Baoda (保大 Bǎodà) 1121-1125 | ||
| 1: Hilondoko izen osoak jakiteko, enperadore bakoitzaren artikulura jo. | |||||
Kanpo estekak
Datuak: Q4958
Multimedia: Liao Dynasty / Q4958
  | Artikulu hau Txinako historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |