Rally Dakar

A proba foi fundada en 1979, despois de que o piloto Thierry Sabine se perdese no deserto e considerase a súa experiencia digna de ser reproducida nun rally. O que empezou como unha aventura en estado puro, sen apenas organización, evolucionou ata converterse nun gran despregue tecnolóxico, con máis de mil persoas implicadas entre organización, participantes e asistencia.

O trazado da carreira cambiou ao longo dos anos, tanto o inicio como o final, por mor de diversos motivos. Ata 1994, a carreira foi fiel á rota orixinal, sendo París o inicio e Dakar o final. Precisamente en 1994, a carreira variou e, unha vez en Dakar, regresaba de novo a París. Debido a problemas co alcalde de París, o final tivo que ser cambiado, dos Campos Elisios a Eurodisney. A partir de entón, o lugar de inicio da carreira foi cambiando entre distintas cidades europeas, como Granada, Marsella, Barcelona ou Lisboa e ultimamente a Buenos Aires^[3] ou Lima.

A ruta no continente africano tamén se viu modificada en multitude de ocasións por problemas políticos, ás veces derivados de accións de guerrilla ou guerras civís.

Lista dos trazados

• 1979–1988: París – Alxer – Dakar.^[4]
• 1989: París – Tunes – Dakar.
• 1990–1991: París – Trípoli – Dakar.
• 1992: París – Cidade do Cabo.
• 1993: París – Dakar.
• 1994: París – Dakar – París.
• 1995–1996: Granada – Dakar.
• 1997: Dakar – Agadez – Dakar.
• 1998: París – Granada – Dakar.
• 1999: Granada – Dakar.
• 2000: Dakar – O Cairo.
• 2001: París – Dakar.
• 2002: Arras – Madrid – Dakar.
• 2003: Marsella – Sharm el Sheikh.
• 2004: Clermont-Ferrand – Dakar.
• 2005: Barcelona – Dakar.
• 2006-2007: Lisboa – Dakar.
• 2008: Non se disputou.^[5]
• 2009: Buenos Aires – Valparaíso – Buenos Aires.
• 2010: Buenos Aires - Antofagasta - Buenos Aires.
• 2011: Buenos Aires - Arica - Buenos Aires.
• 2012: Mar del Plata - Copiapó - Lima.
• 2013: Lima - Santiago de Chile.
• 2014: Rosario - Salta - Valparaíso
• 2015: Buenos Aires - Iquique - Buenos Aires

Existen tres categorías principais na competición: motocicletas, coches e camións. Á súa vez cada categoría divídese en subcategorías, segundo sexa o equipo profesional ou privado, e segundo o tipo de vehículo (de serie ou modificado).

Motocicletas

Trátase da categoría máis perigosa das tres, por ser a moto un vehículo que deixa desprotexido ao condutor. Tamén é a categoría máis popular, por ser a máis accesible respecto ao custo para competidores privados. Divídese nas seguintes subcategorías:

1. Máis de 450 cm³.
2. Maratón: motocicletas de serie.
3. Quads.

Coches

Algunhas grandes marcas compiten nesta categoría con fins publicitarios (equipos oficiais) e para probar novas tecnoloxías que despois se aplican aos coches de rúa.

Divídese nas seguintes subcategorías:

1. T1: vehículos de serie.
2. T2: vehículos de serie modificados.
3. T3: prototipos. Esta categoría eliminouse en 2002.

Camións

Considérase a categoría máis espectacular. Non tódolos camións compiten, xa que a maioría só realizan funcións de asistencia. Algúns equipos mesturan as funcións de asistencia coa competición, e uns poucos equipos céntranse exclusivamente na competición. Esta categoría existe como tal dende 1999; nas edicións anteriores, os camións estaban englobados na categoría de coches.

Durante os anos oitenta, competían tamén prototipos de camións, pero prohibiuse a súa participación debido aos graves accidentes que se producían, ao atinxir estes grandes velocidades.

Ed.	Ano	C o c h e s		M o t o s		C a m i ó n s		Ruta
		Piloto Copiloto	Vehículo	Piloto	Vehículo	Piloto	Vehículo
41ª	2020	Carlos Sainz Lucas Cruz	Racing MINI	Ricky Brabec	CRF 450 Rally	Andrey Karginov	Kamaz	Lima - Lima
40ª	2019	Nasser Al-Attiyah Matthieu Baumel	Toyota Hilux	Toby Price	KTM 450 Rally	Eduard Nikolaev	Kamaz	Jeddah - Al-Qiddiya
39ª	2018	Carlos Sainz Lucas Cruz	Peugeot 3008 DKR Maxi	Matthias Walkner	KTM 450 Rally Replica	Eduard Nikolaev Evgeny Yakovlev Vladimir Rybakov	Kamaz 4326	Lima– A Paz– Córdoba
38ª	2017	Stéphane Peterhansel Jean-Paul Cottret	Peugeot 3008 DKR	Sam Sunderland	KTM 450 Rally	Eduard Nikolaev Evgeny Yakovlev Vladimir Rybakov	Kamaz 4326	Asunción– A Paz– Buenos Aires
37ª	2016	Stéphane Peterhansel Jean-Paul Cottret	Peugeot 2008 DKR	Toby Price	KTM 450 Rally	Gerard de Rooy Moises Torrallardona Darek Rodewald	Iveco PowerStar	Buenos Aires– Salta- Rosario
36ª	2015	Nasser Al-Attiyah Matthieu Baumel	MINI	Marc Coma	KTM 450 Rally	Ayrat Mardeev	Kamaz	Buenos Aires - Iquique - Buenos Aires
35ª	2014	Nani Roma Michel Perin	MINI	Marc Coma	KTM 450 Rally	Andrey Karginov	Kamaz	Rosario - Salta - Valparaíso
34ª	2013	Stéphane Peterhansel Jean-Paul Cottret	MINI	Cyril Despres	KTM 450 Rally	Eduard Nikolaev	Kamaz	Lima - Santiago de Chile
33ª	2012	Stéphane Peterhansel Jean-Paul Cottret	MINI	Cyril Despres	KTM 450 Rally	Gerard de Rooy	Iveco	Mar del Plata - Copiapó - Lima
32ª	2011	Nasser Al-Attiyah Timo Gottschalk	Volkswagen Race Touareg	Marc Coma	KTM 450 Rally	Vladimir Chagin	Kamaz	Buenos Aires - Arica - Buenos Aires
31ª	2010	Carlos Sainz[6] Lucas Cruz	Volkswagen Race Touareg	Cyril Despres	KTM 690 Rally	Vladimir Chagin	Kamaz	Buenos Aires - Antofagasta - Buenos Aires
30ª	2009	Giniel de Villiers[7] Dirk Von Zitzewitz	Volkswagen Race Touareg	Marc Coma[8]	KTM 690 Rally	Firdaus Kabirov	Kamaz	Buenos Aires - Valparaíso - Buenos Aires
29ª	2007	Stéphane Peterhansel[9] Jean-Paul Cottret	Mitsubishi Pajero	Cyril Despres	KTM 690 Rally	Hans Stacey	MAN SE	Lisboa - Dakar
28ª	2006	Luc Alphand Gilles Picard	Mitsubishi Pajero	Marc Coma	KTM LC4 660R	Vladimir Chagin	Kamaz	Lisboa - Dakar
27ª	2005	Stéphane Peterhansel Jean-Paul Cottret	Mitsubishi Pajero	Cyril Despres[10]	KTM LC4 660R	Firdaus Kabirov	Kamaz	Barcelona - Dakar
26ª	2004	Stéphane Peterhansel Jean-Paul Cottret	Mitsubishi Pajero	Nani Roma[11]	KTM LC4 660R	Vladimir Chagin	Kamaz	Clermont-Ferrand - Dakar
25ª	2003	Hiroshi Masuoka Andrea Schulz	Mitsubishi Pajero	Richard Sainct	KTM LC4 660R	Vladimir Chagin	Kamaz	Marsella - Sharm el Sheikh
24ª	2002	Hiroshi Masuoka Pascal Maimon	Mitsubishi Pajero	Fabrizio Meoni	KTM LC8 950R	Vladimir Chagin	Kamaz	Arras - Madrid - Dakar
23ª	2001	Jutta Kleinschmidt[12] Andrea Schulz	Mitsubishi Pajero	Fabrizio Meoni	KTM LC4 660R	Karel Loprais	Tatra	París - Dakar
22ª	2000	Jean-Louis Schlesser Henri Magne	Schlesser-Renault Buggy	Richard Sainct	BMW F650RR	Vladimir Chagin	Kamaz	París - Dakar - O Cairo
21ª	1999	Jean-Louis Schlesser Philippe Monnet	Schlesser-Renault Buggy	Richard Sainct	BMW F650RR	Karel Loprais	Tatra	Granada - Dakar
20ª	1998	Jean-Pierre Fontenay Gilles Picard	Mitsubishi Pajero	Stéphane Peterhansel	Yamaha YZE850T	Karel Loprais	Tatra	París - Granada - Dakar
19ª	1997	Kenjiro Shinozuka Henri Magne	Mitsubishi Pajero	Stéphane Peterhansel	Yamaha YZE850T	Peter Reif	Hino	Dakar - Agadez - Dakar
18ª	1996	Pierre Lartigue Michel Perin	Citroën ZX	Edi Orioli	Yamaha YZE850T	Viktor Moskovskikh	Kamaz	Granada - Dakar
17ª	1995	Pierre Lartigue Michel Perin	Citroën ZX	Stéphane Peterhansel	Yamaha YZE850T	Karel Loprais	Tatra	Granada - Dakar
16ª	1994	Pierre Lartigue Michel Perin	Citroën ZX	Edi Orioli	Cagiva Elefant 900	Karel Loprais	Tatra	París - Dakar - París
15ª	1993	Bruno Saby Dominique Seriyes	Mitsubishi Pajero	Stéphane Peterhansel	Yamaha YZE850T	Francesco Perlini	Perlini	París - Dakar
14ª	1992	Hubert Auriol Philippe Monnet	Mitsubishi Pajero	Stéphane Peterhansel	Yamaha YZE850T	Francesco Perlini	Perlini	París - Sirte - Cidade do Cabo
13ª	1991	Ari Vatanen Bruno Berglund	Citroën ZX	Stéphane Peterhansel	Yamaha YZE750T	Jacques Houssat	Perlini	París - Trípoli - Dakar
12ª	1990	Ari Vatanen Bruno Berglund	Peugeot 405 T16	Edi Orioli	Cagiva Elefant 900	Villa	Perlini	París - Trípoli - Dakar
11ª	1989	Ari Vatanen Bruno Berglund	Peugeot 405 T16	Gilles Lalay	Honda NXR800V			París - Tunes - Dakar
10ª	1988	Juha Kankkunen Juha Piironen	Peugeot 205 T16	Edi Orioli	Honda NXR800V	Karel Loprais	Tatra	París - Alxer - Dakar
9ª	1987	Ari Vatanen Bernard Giroux	Peugeot 205 T16	Cyril Neveu	Honda NXR750V	Jan de Rooy	DAF	París - Alxer - Dakar
8ª	1986	René Metge Dominique Lemoyne	Porsche 959	Cyril Neveu	Honda NXR750V	Giacomo Vismara	Mercedes-Benz	París - Alxer - Dakar
7ª	1985	Patrick Zaniroli Jean Da Silva	Mitsubishi Pajero	Gaston Rahier	BMW GS980R	Karl-Friedrich Capito	Mercedes-Benz	París - Alxer - Dakar
6ª	1984	René Metge Dominique Lemoyne	Porsche 911	Gaston Rahier	BMW GS980R	Pierre Lalleu	Mercedes-Benz	París - Alxer - Dakar
5ª	1983	Jacky Ickx Claude Brasseur	Mercedes 280 G	Hubert Auriol	BMW GS980R	Georges Groine	Mercedes-Benz	París - Alxer - Dakar
4ª	1982	Claude Marreau Bernard Marreau	Renault 20	Cyril Neveu	Honda XR550	Georges Groine	Mercedes-Benz	París - Alxer - Dakar
3ª	1981	René Metge Bernard Giroux	Range Rover	Hubert Auriol	BMW GS800R	Adrien Villette	ALM/ACMAT	París - Alxer - Dakar
2ª	1980	Freddy Kottulinsky Gerd Löffelmann	Volkswagen Iltis	Cyril Neveu	Yamaha XT500	Ataouat	Sonacome	París - Alxer - Dakar
1ª	1979	Alain Génestier Joseph Terbiaut	Range Rover	Cyril Neveu	Yamaha XT500			París - Alxer - Dakar

Meirande número de vitorias

Os que obtiveron meirande número de vitorias. Resaltados os que gañaron en máis dunha categoría.

Actualizado a 1 de xaneiro de 2014.

C o c h e s		M o t o s		C a m i ó n s
piloto	nº v.	piloto	nº v.	piloto	nº v.
Stéphane Peterhansel	7	Stéphane Peterhansel	6	Vladimir Chagin	7
Ari Vatanen	4	Cyril Despres	5	Karel Loprais:	6
René Metge	3	Cyril Neveu	5	Eduard Nikolaev	4
Pierre Lartigue	3	Marc Coma	5	Firdaus Kabirov	2
Carlos Sainz	3	Edi Orioli	4	Francesco Perlini	2
Nasser Al-Attiyah	3	Richard Sainct	3	Georges Groine	2
Jean-Louis Schlesser	2	Citroën		Gerard de Rooy	2
construtor	nº v.	construtor	nº v.	construtor	nº v.
Mitsubishi	12	KTM	18	Kamaz	17
Peugeot	7	Yamaha	9	Tatra	6
Volkswagen	4	BMW	6	Mercedes-Benz	5
Citroën	4	Honda	5	Perlini	4

Galegos que participaron no Dakar.

• Agustín Fernández. Moto (1987-1994).
• Eugenio Cividanes. Moto (1994).
• Fran Gómez Pallas. Moto (2000, 2003, 2005-2009, 2017).^{[13][14][15][16][17][18]}
• Xacob Agra. Moto (2006)
• Antonio Montero. Camión (2006).
• José López Rivas. Coche (2007-2010, 2012, 2013)^{[19][20][21][22][23]}
• Pablo Malvar. Copiloto de coche (2007).^[24]
• Diego Vallejo. Copiloto de coche (2013, 2015-2020).
• Pedro Burgo. Coche (2020).
• Marcos Burgo. Coche (2020).
• Eduardo Iglesias. Moto (2020, 2021).
• Santiago Prado. Vehículo lixeiro (2021).
• Álvaro Rodríguez Sans Moya. Copiloto de vehículo lixeiro (2021).
• Ricardo Ramilo (2021).

Científicos denunciaron os danos que o rally provoca ao patrimonio arqueolóxico.^[25]

Mortes no Dakar

Varios participantes morreron durante a disputa dalgunha das edicións:

• 1979: Patrick Dodin, motorista, por mor dunha caída.
• 1982: Bert Oosterhuis, motorista, por mor dunha caída.
• 1983: Jean Noël Pineau, motorista, por mor dun atropelo.
• 1986: Yasuo Kaneko, motorista, nun accidente.
• 1988:^[26]
  • Kees Van Loevezijn, copiloto de camión, nun accidente.
  • Patrick Canado, copiloto, nun accidente.
• 1991: Charles Cabanne, condutor de camión, por un disparo.
• 1992:
  • Jean Marie Sounillac e Laurent Lle Bourgeois, piloto e copiloto de camión, nun accidente.
  • Gilles Lalay, motorista, por unha caída.
• 1994: Michel Sansen, motorista, por unha caída.
• 1996: Laurent Gueguen, condutor de camión, por unha explosión.
• 1997: Jean Pierre Leduc, motorista, por unha caída.
• 2003: Bruno Cauvy, copiloto de coche, nun accidente.
• 2005:
  • José Manuel Pérez, motorista, por unha caída.
  • Fabrizio Meoni, motorista, por unha caída.
• 2006: Andy Caldecott, motorista, por unha caída.^[27]
• 2007:
  • Elmer Symonds, motorista, por unha caída.^[28]
  • Eric Aubijoux, motorista, por un paro cardiaco.^[29]
• 2009: Pascal Terry, motorista, por edema pulmoar.^[30]
• 2012: Jorge Martínez Boero, motorista.
• 2013: Thomas Bourgin, motorista.
• 2014: Eric Palante, motorista belga.^[31]
• 2015: Michal Hernik, motorista polaco.^[32]
• 2020:
  • Paulo Gonçalves, motorista portugués, por unha caída.
  • Edwin Straver, motorista neerlandés, por unha caída.
• 2021: Pierre Cherpin, motorista francés, por unha caída.^[33]

O número de falecidos elévase por enriba da media centena se se engaden as mortes doutras persoas, dende nenos e mulleres de localidades africanas, a mecánicos ou xornalistas que cubrían o evento.

Thierry Sabine, fundador da proba, faleceu en 1986 durante a disputa do rally, ao estrelarse o helicóptero en que viaxaba, xunto a outros catro pasaxeiros.

Bibliografía

• Dakar retrospective 1979 - 2007 (PDF). pdf (en inglés). 2007. pp. 176 páxinas, 8'90 MB. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 08 de xullo de 2011. Consultado o 29 de decembro de 2009. 
• Bueno Borja, Pablo (2006). Ed. Dossat,, ed. Aventura en África: Tras la huella del Dakar. (en castelán). Madrid. pp. 222 p. ISBN 978-84-96437-42-5. 

Outros artigos

• Automobilismo
• Motociclismo

Ligazóns externas

• Páxina oficial do Dakar (en francés, inglés e castelán).
• MarathonRally.com (en varias linguas).