Կարագ
Կարագ, կաթնամթերքային արտադրատեսակ, որն ստացվում է սերուցքի կամ խնոցիացված կաթի խմորումից։ Այն օգտագործվում է թե՛ որպես հացի վրա քսուք, թե՛ որպես սնունդ պատրաստելու համար խոհարարական պարագա։ Բացի այդ՝ կարագն օգտագործվում է նաև որպես պատրաստի սնունդին համային առավել բարձր հատկություններ հաղորդելու համար հավելում։
 | |
| Տեսակ | սննդային բաղադրամաս |
| Ենթատեսակ | կաթնամթերք, Q26869352?, Q26882158?[3] և fat spread? |
| Ստեղծման տարեթիվ | մ.թ.ա. 8 հազարամյակ |
| Հիմնական | սերուցք և կաթ |
 Butter Վիքիպահեստում | |
Կարագ պատրաստելու համար չափազանց կարևոր է կաթի առավել սննդարար, հեշտ անջատվող, յուրահատուկ և որակով օժտված բաղադրամասը՝ կաթնայուղը։ ԱՊՀ երկրներում արտադրվում է մոտ 20 տեսակի կարագ՝ 52-82,5 % յուղայնությամբ, 16-35 % ջրի 1-2,5-3,0 % չոր յուղազուրկ մնացորդային նյութի պարունակությամբ։ Կաթնայուղն օրգանիզմում մարսվում է բարձր՝ 97 % գործակցով, իսկ պլազմայի չոր նյութերը՝ 94,1 %։ Կաթնայուղի լիարժեքությունը պայմանավորված է նաև նրանում առկա ճարպալուծ՝ A, E, PP, B1, C վիտամիններով, β կարոտինով և կենսաբանական այլ ակտիվ նյութերով։
Կարագների ապրանքագիտական դասակարգում
Գործարանային եղանակով կովի կաթնասերից պատրաստված կարագները, կախված արտադրման տեխնոլոգիաներից, ստորաբաժանվում է հետևյալ տեսակների՝
- վոլոգոդյան
- անալի
- աղած
- սիրողական
- բաշկիրական
- գյուղական
- բուտերբրոդային
- լրացումներով և համով
- հալած։
Վոլոգոդյան կարագ
Բարձր ջերմաստիճաններում պաստերիզացված, քաղցր կաթնասերից պատրաստված անարատ սերակարագ է։ Ունի ընկույզի համ և հոտ։ Այդ համի և հոտի բացակայության դեպքում կարագը դասվում է անալի քաղցր սերակարագների շարքին։ Վոլոգոդյան կարագը պատկանում է քաղցր կարագներին։
Անալի կարագ
Անալի կարագը քաղցր կամ թթու սերակարագ է, որը պատրաստում են պաստերիզացված սերին, կաթնաթթվային բակտերիաների մաքուր կուլտուրաներ ավելացնելու միջոցով կամ առանց դրանց։
Աղած կարագ
Քաղցր կամ թթու սերակարագ է, որը պատրաստվում է նույն տեխնոլոգիայով, ինչպիսին անալի կարագի դեպքում, այսինքն՝ պաստերիզացված սերին ավելացնում են կաթնաթթվային բակտերիաների մաքուր կուլտուրա, սակայն վերջում միայն լրացուցիչ խառնում են կերակրի աղ։
Սիրողական կարագ
Պատրաստում են քաղցր, թթու և անալի, ջրի քանակը պետք է լինի 20 %-ից ոչ ավելի, իսկ չոր յուղազուրկ մնացորդային նյութը՝ 2 %։
Բաշկիրական կարագ
Հանդիսանում է անալի, քաղցր, թթվային կարագ, որում յուղը կազմում է 79,5 %-ից ոչ պակաս, ջրի քանակը՝ 18 %-ից ոչ ավելի, իսկ չոր յուղազուրկ մնացորդը (ՍՈՄՈ)` 2,5-3 %։ Ունի բնորոշ քաղցր համ։
Գյուղացիական կարագ
Քաղցրահամը լինում է աղ դրած կամ անալի, իսկ թթվասերակարագը` միայն անալի։ Յուղի քանակը անալի կարագում պետք է լինի 72,5 %, իսկ աղիում՝ 71,5 %-ից ոչ պակաս, ջրի քանակը 25 %-ից ոչ ավելի, չոր յուղազուրկ մնացորդը՝ 2,5 %։
Բուտերբրոդային կարագ
Լինում է անալի, քաղցրահամ։ Յուղի քանակը պիտի կազմի 61,5 %-իս ոչ պակաս, ջուրը՝ 35 %-ից ոչ ավելի, իսկ չոր յուղազուրկ մնացորդը՝3,5%։
Լրացումներով և համով կարագ
Լրացումներով և համով կարագներն ունեն լայն տեսականի։ Դրանք կարող են լինել աղանդեր՝ յուղով, աղանդեր՝ շոկոլադով, յարոսլավլի, մեղրով, հատապտուղներով և շոկոլադի։կաթնամթերքային արտադրատեսակ, որն ստացվում է սերուցքի կամ խնոցիացված կաթի խմորումից։ Այն օգտագործվում է թե՛ որպես հացի վրա քսուկ, թե՛ որպես սնունդ պատրաստելու համար խոհարարական պարագա։ Բացի այդ՝ կարագն օգտագործվում է նաև որպես պատրաստի սնունդին համային առավել բարձր հատկություններ հաղորդելու համար հավելում։
Կարագ պատրաստելու համար չափազանց կարևոր է կաթի առավել սննդարար, հեշտ անջատվող, յուրահատուկ և որակով օժտված բաղադրամասը՝ կաթնայուղը։ ԱՊՀ երկրներում արտադրվում է մոտ 20 տեսակի կարագ՝ 52-82,5 % յուղայնությամբ, 16-35% ջրի 1-2,5-3,0 % չոր յուղազուրկ մնացորդային նյութի պարունակությամբ։ Կաթնայուղն օրգանիզմում մարսվում է բարձր՝ 97% գործակցով, իսկ պլազմայի չոր նյութերը՝ 94,1%։ Կաթնայուղի լիարժեքությունը պայմանավորված է նաև նրանում առկա ճարպալուծ՝ A, E, PP, B1, C վիտամիններով, β կարոտինով և կենսաբանական այլ ակտիվ նյութերով։
Թերություններ
Կարագը կարող է ունենալ նաև թերություններ։ Դրանք կարող են լինել անասուններին տված վատ կերից, բնակլիմայական ոչ պատշաճ պայմաններից և այլն։
Կարագի թերություններից է նաև դառը համը, որն առաջանում է կենդանուն դառը խոտով կերակրելու, մետաղահամը՝ տարայի քայքայման հետևանքով և այլն։
Յուղերի հատկություններ և այրման կետ
Ստորև ներկայացված աղյուսակները հնարավորություն են տալիս տեսնել ավոկադոյի յուղի կազմությունը, հատկությունները և համեմատել այլ յուղերի հետ։
| Տեսակ | Վերամշակում[6] | Հագեցած ճարպային թթուներ | Մոնոչհագեցած ճարպաթթուներ | Պոլիչհագեցած ճարպաթթուներ | Այրման կետ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ընդ․[4] | Օլեին թթու (ω-9) | Ընդ․[4] | α-լինոլեն․ (ω-3) | Լինոլեն․ (ω-6) | ω-6:3 հար․ | ||||
| Նուշ | |||||||||
| Ավոկադո[7] | 11.6 | 70.6 | 52-66[8] | 13.5 | 1 | 12.5 | 12.5:1 | 250 °C (482 °F)[9] | |
| Բրազիլական ընկույզ[10] | 24.8 | 32.7 | 31.3 | 42.0 | 0.1 | 41.9 | 419:1 | 208 °C (406 °F)[11] | |
| Կանոլա[12] | 7.4 | 63.3 | 61.8 | 28.1 | 9.1 | 18.6 | 2:1 | 238 °C (460 °F)[11] | |
| Հնդկական ընկույզ | |||||||||
| Իսպանական եղեսպակի սերմեր | |||||||||
| Կակաոյի յուղ | |||||||||
| Կոկոս[13] | 82.5 | 6.3 | 6 | 1.7 | 175 °C (347 °F)[11] | ||||
| Եգիպտացորեն[14] | 12.9 | 27.6 | 27.3 | 54.7 | 1 | 58 | 58:1 | 232 °C (450 °F)[15] | |
| Բամբակի սերմեր[16] | 25.9 | 17.8 | 19 | 51.9 | 1 | 54 | 54:1 | 216 °C (420 °F)[15] | |
| Կտավատ[17] | 9.0 | 18.4 | 18 | 67.8 | 53 | 13 | 0.2:1 | 107 °C (225 °F) | |
| Խաղողի կորիզ | 10.5 | 14.3 | 14.3 | 74.7 | - | 74.7 | very high | 216 °C (421 °F)[18] | |
| Կանեփի սերմ[19] | 7.0 | 9.0 | 9.0 | 82.0 | 22.0 | 54.0 | 2.5:1 | 166 °C (330 °F)[20] | |
| Vigna mungo | |||||||||
| Մանանեխի յուղ | |||||||||
| Ձիթապտուղ[21] | 13.8 | 73.0 | 71.3 | 10.5 | 0.7 | 9.8 | 14:1 | 193 °C (380 °F)[11] | |
| Արմավենի[22] | 49.3 | 37.0 | 40 | 9.3 | 0.2 | 9.1 | 45.5:1 | 235 °C (455 °F) | |
| Գետնանուշ[23] | 20.3 | 48.1 | 46.5 | 31.5 | 0 | 31.4 | շատ բարձր | 232 °C (450 °F)[15] | |
| Պեկանի յուղ (պեկան) | |||||||||
| Պերիլայի յուղ | |||||||||
| Բրնձի թեփի յուղ | |||||||||
| Կանճրակի յուղ (Կանճրակ)[24] | 7.5 | 75.2 | 75.2 | 12.8 | 0 | 12.8 | very high | 212 °C (414 °F)[11] | |
| Քունջութ[25] | ? | 14.2 | 39.7 | 39.3 | 41.7 | 0.3 | 41.3 | 138:1 | |
| Սոյա[26] | Մասամբ հիդր․ | 14.9 | 43.0 | 42.5 | 37.6 | 2.6 | 34.9 | 13.4:1 | |
| Սոյա[27] | 15.6 | 22.8 | 22.6 | 57.7 | 7 | 51 | 7.3:1 | 238 °C (460 °F)[15] | |
| Ընկույզի յուղ | |||||||||
| Արևածաղիկ (ստանդարտ)[28] | 10.3 | 19.5 | 19.5 | 65.7 | 0 | 65.7 | very high | 227 °C (440 °F)[15] | |
| Արևածաղիկ (< 60% լինոլեային)[29] | 10.1 | 45.4 | 45.3 | 40.1 | 0.2 | 39.8 | 199:1 | ||
| Արևածաղիկ (> 70% օլենային)[30] | 9.9 | 83.7 | 82.6 | 3.8 | 0.2 | 3.6 | 18:1 | 232 °C (450 °F)[31] | |
| Բամբակենի[32] | Հիդրոգ․ | 93.6 | 1.5 | 0.6 | 0.2 | 0.3 | 1.5:1 | ||
| Արմավ[33] | Հիդրոգ․ | 88.2 | 5.7 | 0 | |||||
| Սննդառական արժեքն արտահայտված է տոկոսներով (%) ըստ ընդհանուր ճարպի կշռի | |||||||||
| Նկար | Յուղ | Որակ | Այրման կետ[Ն 1] | |
|---|---|---|---|---|
 | Նուշ - Նուշի յուղ | 221°C | 430°F[34] | |
 | Ավոկադո - Ավոկադոյի յուղ | ռաֆինացված | 270°C | 520°F[35][31] |
 | Մանանեխ - Մանանեխի յուղ | 250°C | 480°F[36] | |
 | Կենդանական ճարպ - Ճրագու/Tallow | 250°C | 480°F | |
.JPG){kind=small} | Կարագ | 150°C | 302°F[37] | |
 | Հալած յուղ - Կարագ | զտած | 250°C | 482°F[38] |
_Brassica_napus_-_Inflorescence.jpg){kind=small} | Կանոլայի յուղ (կանոլա) | 220-230°C[39] | 428–446°F | |
.jpg){kind=small} | Կանոլայի յուղ (Սևուկ) | մամլած-մեխանիկական ճզմած | 190-232°C | 375-450°F[40] |
.jpg){kind=small} | Կանոլայի յուղ (կանոլա) | ռաֆինացված | 204°C | 400°F |
 | Կանոլայի յուղ (կանոլա) | չռաֆինացված | 107°C | 225°F |
 | Գերչակ - Գերչակի ձեթ | ռաֆինացված | 200°C[41] | 392°F |
.jpg){kind=small} | Կոկոս - Կոկոսի յուղ | ռաֆինացված, չոր | 232°C | 450°F[42] |
| | Կոկոս - Կոկոսի յուղ | չռաֆինացված, չոր մեխ․ առաջնային ճզմամբ զտում | 177°C | 350°F[42] |
.jpeg){kind=small} | Եգիպտացորեն - Եգիպտացորենի յուղ | 230-238°C[43] | 446-460°F | |
| | Եգիպտացորեն - Եգիպտացորենի յուղ | չռաֆինացված | 178°C[41] | 352°F |
.jpg){kind=small} | Բամբակենի - Բամբակենու յուղ | ռաֆինացված, սպիտակեցրած, հոտազրկված | 220-230°C[44] | 428–446 °F |
 | Կտավատ - Կտավատի յուղ | չռաֆինացված | 107°C | 225°F[31] |
 | Խոզաճարպ - հալած խոզի յուղ | 190°C | 374°F[37] | |
 | Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | ռաֆինացված | 199-243°C | 390-470°F[45] |
| Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | առաջնային զտմամբ | 210°C[41] | 410°F | |
| Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | լրացուցիչ մաքրմամբ, ցածր թթվայնությամբ, բարձրորակ | 207°C | 405°F[31][46] | |
| Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | լրացուցիչ զտմամբ | 190°C | 374°F[46] | |
| Ձիթապտուղ - Ձիթապտղի յուղ | լրացուցիչ զտմամբ | 160°C | 320°F[31] | |
 | Արմավենազգիներ Արմավի յուղ | կոտրարտած | 235°C[47] | 455°F |
.jpg){kind=small} | Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ | ռաֆինացված | 232°C[31] | 450°F |
| Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ | 227-229°C[31][48] | 441-445°F | ||
| Գետնանուշ - Գետնանուշի յուղ | չռաֆինացված | 160°C[31] | 320°F | |
 | Բրինձ - Բրնձի թեփի յուղ | ռաֆինացված | 232°C[49] | 450°F |
 | Safflower oil | չռաֆինացված | 107°C | 225°F[31] |
| Safflower oil | կիսառաֆինացված | 160°C | 320°F[31] | |
| Safflower oil | ռաֆինացված | 266°C | 510°F[31] | |
 | Քունջութ - Քունջութի ձեթ | չռաֆինացված | 177°C | 350°F[31] |
| Քունջութ - Քունջութի ձեթ | կիսառաֆինացված | 232°C | 450°F[31] | |
.jpg){kind=small} | Սոյա - Սոյայի յուղ | 234°C[50] | 453°F | |
 | Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ | չեզոք, մոմազերծ, գունաթափ & հոտազրկված | 252-254°C[51] | 486–489°F |
| Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ | կիսառաֆինացված | 232°C[31] | 450°F | |
| Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ | 227°C[31] | 441°F | ||
| Արևածաղիկ Արևածաղկի յուղ | չռաֆինացված, առաջնային զտում սառը մամլմամբ, հում | 107°C[52] | 225°F | |
| Բարձր յուղայնությամբ արևածաղկի յուղ | ռաֆինացված | 232°C | 450°F[31] | |
| Բարձր յուղայնությամբ արևածաղկի յուղ | չռաֆինացված | 160°C | 320°F[31] | |
 | Խաղող - Խաղողի կորիզների յուղ | 216°C | 421°F | |
| Բուսական յուղի խառնուրդ | ռաֆինացված | 220°C[46] | 428°F | |
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- "Կարագ" Արխիվացված 2007-03-23 Wayback Machine
- Կարագը և յուղը պահելու այլընտրանքային տարբերակ Արխիվացված 2013-11-29 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարագ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 292)։  |
Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "Ն", but no corresponding <references group="Ն"/> tag was found