Չիկագո
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Չիկագո (այլ կիրառումներ)
Չիկագո (անգլ.՝ Chicago, կարդ.՝ 
Շիքագո), քաղաք Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Իլինոյս նահանգում։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Չիկագո | |||||
| անգլ.՝ City of Chicago[1] | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  ԱՄՆ | ||||
| Մակերես | 606,424 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 179 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | անգլերեն | ||||
| Բնակչություն | ▲2 746 388 մարդ (ապրիլի 1, 2020)[2] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC-6 և UTC-5 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 872, 312 և 773 | ||||
| Փոստային դասիչ | 60601–60827 | ||||
| Պաշտոնական կայք | chicago.gov(անգլ.) | ||||
| |||||
Քաղաքը երկրի երկրորդ խոշոր ֆինանսական կենտրոնն է (Նյու Յորքից հետո) և Հյուսիսային Ամերիկայի խոշորագույն տրանսպորտային հանգույցը։ Գտնվում է Միչիգան լճի հարավարևմտյան ափին, Իլինոյս նահանգում։ Վարչական կենտրոնը Կուկ շրջանն է։
Չիկագոյի բնակչությունը (2014 թվականի դրությամբ) կազմում էր 2 722 389 մարդ։ Չիկագոյի ագլոմերացիան (տարբեր արվարձանների հետ միասին) կոչվում է «Մեծ Չիկագո» կամ «Չիկագո Երկիր» (անգլ.՝ Chicagoland, անվանումն առաջարկել է Chicago Tribune թերթը 20-րդ դարի սկզբին)։ Ագլոմերացիայում բնակվում է 9 551 031 մարդ։ Այն բնակչության թվով երկրում 37-րդ տեղն է զբաղեցնում։
Չիկագոն նաև համարվում է Միջին Արևմուտքի տնտեսական, արդյունաբերական, տրանսպորտային և մշակութային մայրաքաղաքը։ Ոչ պաշտոնապես այն նաև անվանում են «Երկրորդ Քաղաք» և «Քամիների քաղաք»։ Առաջին անգամ Չիկագոն անվանվել է «Քամիների քաղաք» 1858 թվականին «Chicago Tribune» թերթի հոդվածում։
Պատմություն
17-19-րդ դարեր
1674 թվականին ժամանակակից Չիկագոյի տեղում ֆրանսիացի ճիզվիտ Ժակ Մարքետի կողմից հիմնադրվել է միսիոներական կետ։
Չիկագոն քարտեզի վրա ի հայտ է եկել 1833 թվականին, որպես 350 բնակչություն ունեցող գյուղ[3]։ «Չիկագո» անվանումն իրենից ներկայացնում է ֆրանսիացիների կողմից տեղական հնդկացիական լեզվի «shikaakwa» բառի փոփոխված բառ, որը թարգմանաբար նշանակում է «վայրի սոխ» կամ «սխտոր»[4][5][6][7]։
1837 թվականին Չիկագոն քաղաքի կարգավիճակ է ստացել, իսկ արդեն 1840 թվականին բնակչությունը կազմել է ավելի քան 4 հազար մարդ։ Գրավելով հարմար աշխարհագրական դիրք ԱՄՆ-ի արևմուտքի և արևելքի միջև, Չիկագոն շատ արագ դառնում է երկրի տրանսպորտային հանգույցը, ինչն իր հերթին զարգացնում է քաղաքի արդյունաբերությունը, ինչպես նաև գրանվում է ներգաղթյալների աճ։ 1856 թվականին քաղաքային մունիցիպալիտետը հավանություն է տվել ԱՄՆ-ում առաջին կոյուղու կառուցման նախագիծը[8]։
1871 թվականին քաղաքի մեծ մասն այրվել է Չիկագոյի մեծ հրդեհի ժամանակ։ Դա հնարավորություն տվեց վերակառուցել քաղաքը և առիթ է հանդիսացել ԱՄՆ-ում նոր շինարարական բումի համար, ինչը հանգեցրեց նրան, որ քաղաքը դարձել է ԱՄՆ-ի ճարտարապետական կենտրոն[9]։
Ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիր
Աշխարհագրական դիրք
Չիկագոն տեղակայված է Իլինոյս նահանգի հյուսիս-արևելքում, Միչիգան լճի հարավարևմտյան ափին։ Քաղաքը գտնվում է Չիկագո գետի Կալումետ գետի ափերին։ Չիկագոյի սանիտարա-նավային ջրանցքը միացնում է Չիկագո գետը Դես Փլեյնս գետի հետ, որը հոսում է քաղաքի միջով։ Նախկինում նավարկության համար օգտագործվում էր Չիկագո գետը, իսկ այժմ այդ նպատակներով հիմնականում օգտագործվում է Միչիգան լիճը։
Կլիմա
Չիկագոն գտնվում է խոնավ ցամաքային կլիմայական գոտում (ըստ Կյոպենի կլիմաների դասակարգման՝ Dfa)։ Ամառը երկարատև է և անձրևոտ, խոնավ և շոգ, ձմեռը համեմատաբար ցուրտ է, բայց կարճատև և փոփոխական։ Հուլիսի օրական միջին ջերմաստիճանը կազմում է 23,3˚C, հունվարին՝ -4,6˚C։
- Տեղումների տարեկան քանակը կազմում է 940 մմ։
- Օդի տարեկան միջին քանակությունը՝ 9,9˚C
- Քամու միջին արագությունը՝ 4,3 մ/վ
- Օդի հարաբերական խոնավությունը՝ 71%
| Չիկագո (Միգդուեյ օդանավակայան), 1981–2010, 1928–ներկայի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °F (°C) | 67 (19) | 75 (24) | 86 (30) | 92 (33) | 102 (39) | 107 (42) | 109 (43) | 102 (39) | 101 (38) | 94 (34) | 81 (27) | 72 (22) | 109 (43) |
| Միջին բարձր °F (°C) | 31.5 (−0.3) | 35.8 (2.1) | 46.8 (8.2) | 59.2 (15.1) | 70.2 (21.2) | 79.9 (26.6) | 84.2 (29) | 82.1 (27.8) | 75.3 (24.1) | 62.8 (17.1) | 48.6 (9.2) | 35.3 (1.8) | 59.4 (15.2) |
| Միջին ցածր °F (°C) | 18.2 (−7.7) | 21.7 (−5.7) | 30.9 (−0.6) | 41.7 (5.4) | 51.6 (10.9) | 62.1 (16.7) | 67.5 (19.7) | 66.2 (19) | 57.5 (14.2) | 45.7 (7.6) | 34.5 (1.4) | 22.7 (−5.2) | 43.5 (6.4) |
| Ռեկորդային ցածր °F (°C) | −25 (−32) | −20 (−29) | −7 (−22) | 10 (−12) | 28 (−2) | 35 (2) | 46 (8) | 43 (6) | 34 (1) | 20 (−7) | −3 (−19) | −20 (−29) | −25 (−32) |
| Տեղումներ դյույմ (մմ) | 2.06 (52.3) | 1.94 (49.3) | 2.72 (69.1) | 3.64 (92.5) | 4.13 (104.9) | 4.06 (103.1) | 4.01 (101.9) | 3.99 (101.3) | 3.31 (84.1) | 3.24 (82.3) | 3.42 (86.9) | 2.57 (65.3) | 39.09 (992.9) |
| Ձյան տեղումներ դյույմ (սմ) | 11.5 (29.2) | 9.1 (23.1) | 5.4 (13.7) | 1.0 (2.5) | trace | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0.1 (0.3) | 1.3 (3.3) | 8.7 (22.1) | 37.1 (94.2) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.01 in) | 10.7 | 8.8 | 11.2 | 11.1 | 11.4 | 10.3 | 9.9 | 9.0 | 8.2 | 10.2 | 11.2 | 11.1 | 123.1 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 0.1 in) | 8.1 | 5.5 | 3.8 | 0.7 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.1 | 1.8 | 6.7 | 26.7 |
| աղբյուր: NOAA,[10][11][12] WRCC[13] | |||||||||||||
| Չիկագո (Օ'Հարի օդանավակայան, 1981–2010, 1871–ներկայ[14][15]ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °F (°C) | 67 (19) | 75 (24) | 88 (31) | 91 (33) | 98 (37) | 104 (40) | 105 (41) | 102 (39) | 101 (38) | 94 (34) | 81 (27) | 71 (22) | 105 (41) |
| Միջին բարձր °F (°C) | 31.0 (−0.6) | 35.3 (1.8) | 46.6 (8.1) | 59.0 (15) | 70.0 (21.1) | 79.7 (26.5) | 84.1 (28.9) | 81.9 (27.7) | 74.8 (23.8) | 62.3 (16.8) | 48.2 (9) | 34.8 (1.6) | 59.1 (15.1) |
| Միջին ցածր °F (°C) | 16.5 (−8.6) | 20.1 (−6.6) | 29.2 (−1.6) | 38.8 (3.8) | 48.3 (9.1) | 58.1 (14.5) | 63.9 (17.7) | 62.9 (17.2) | 54.3 (12.4) | 42.8 (6) | 32.4 (0.2) | 20.7 (−6.3) | 40.8 (4.9) |
| Ռեկորդային ցածր °F (°C) | −27 (−33) | −21 (−29) | −12 (−24) | 7 (−14) | 27 (−3) | 35 (2) | 45 (7) | 42 (6) | 29 (−2) | 14 (−10) | −2 (−19) | −25 (−32) | −27 (−33) |
| Տեղումներ դյույմ (մմ) | 1.73 (43.9) | 1.79 (45.5) | 2.50 (63.5) | 3.38 (85.9) | 3.68 (93.5) | 3.45 (87.6) | 3.70 (94) | 4.90 (124.5) | 3.21 (81.5) | 3.15 (80) | 3.15 (80) | 2.25 (57.2) | 36.89 (937) |
| Ձյան տեղումներ դյույմ (սմ) | 10.8 (27.4) | 9.1 (23.1) | 5.6 (14.2) | 1.2 (3) | trace | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0 (0) | 0.2 (0.5) | 1.2 (3) | 8.2 (20.8) | 36.3 (92.2) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.01 in) | 10.5 | 8.8 | 11.1 | 12.0 | 11.6 | 10.2 | 9.8 | 9.8 | 8.3 | 10.2 | 10.8 | 11.0 | 124.1 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 0.1 in) | 8.2 | 5.9 | 4.2 | 0.9 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.2 | 1.7 | 6.9 | 28.0 |
| % խոնավություն | 72.2 | 71.6 | 69.7 | 64.9 | 64.1 | 65.6 | 68.5 | 70.7 | 71.1 | 68.6 | 72.5 | 75.5 | 69.6 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 135.8 | 136.2 | 187.0 | 215.3 | 281.9 | 311.4 | 318.4 | 283.0 | 226.6 | 193.2 | 113.3 | 106.3 | 2508,4 |
| Տոկոս հնարավոր արևի լույս | 46 | 46 | 51 | 54 | 62 | 68 | 69 | 66 | 60 | 56 | 38 | 37 | 56 |
| աղբյուր: NOAA (relative humidity and sun 1961–1990)[11][16][17] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներ
Աթենք, Հունաստան (1997)[18]
Ամման, Հորդանան (2004)[18]
Անթալիա, Թուրքիա
Աքրա, Գանա (1989)[18]
Բելգրադ, Սերբիա (հունիսի 1, 2005)[18]
Բելու Օրիզոնտի, Բրազիլիա
Բիրմինգհեմ, Միացյալ Թագավորություն (1993)[18]
Բոգոտա, Կոլումբիա (2009)[18]
Բուսան, Հարավային Կորեա (2007)[18]
Գյոթեբորգ համայնք, Շվեդիա (1987)[18]
Գոլուեյ, Իռլանդիա (1997)[18]
Դելի, Հնդկաստան (2001)[18]
Դուրբան, ՀԱՀ (1997)[19]
Լահոր, Պակիստան (2007)[18]
Լյուցերն, Շվեյցարիա (1998)[20]
Լոս Մոչիս, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Կասաբլանկա, Մարոկկո (1982)[18]- Կարաչի, Պակիստան
Կիրյաթ Գաթ, Իսրայել
Կիև, Ուկրաինա (հունիսի 17, 1991)[18][21][22][…]
Համբուրգ, Գերմանիա (1994)[18]
Մանամա, Բահրեյն (2004)- Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ (1991)[18]
Միլան, Իտալիա (հունիսի 25, 1962)[18][23][24]
Մոսկվա, Ռուսաստան (1997)[18]- Նյու Դելի, Հնդկաստան
Շանհայ, Չինաստան (1985)[18]- Շենյան, Չինաստան (1985)[18]
- Պետահ Տիկվա, Իսրայել (1994)[18]
Պրահա, Չեխիա (1990)[18]- Սան Պաուլո, Բրազիլիա[25]
Սիդնեյ, Ավստրալիա (2019)[18]
Վարշավա, Լեհաստան (1960)[18]
Վիլնյուս, Լիտվա (հուլիսի 21, 1993)[18][26][27][…]
Տորոնտո, Կանադա (1991)[18]
Փարիզ, Ֆրանսիա (1996)[18]
Օսակա, Ճապոնիա (1973)[18]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Քաղաք-գործընկերներ
Չիկագոյի համայնապատկերներ
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չիկագո» հոդվածին։ |