Salómon konungur
Salómon (hebreska שְׁלֹמֹה) var konungur Ísraelsríkis á 10. öld f.Kr. Hann ríkti á eftir föður sínum, Davíð. Um ævi Salómons er fjallað í Biblíunni og í Kóraninum. Frægastur er Salómon fyrir visku og skáldskapargáfur. Honum er m.a. eignað Orðskviðirnir, Prédikarinn og Ljóðaljóðin.[1]
Salómon í Biblíunni
Foreldrar Salómons voru Davíð og Batseba Elíamsdóttir[2] (líka skrifað Batsúa Ammíelsdóttir).[3] Batseba var kona Úría Hetíta en varð þunguð af völdum Davíðs. Úría þjónaði í her Davíðs og Davíð skipaði herforingjanum sínum Jóab Serújusyni með launung að senda Úría í fremstu víglínu. Úría lét lífið í bardaga við Ammóníta og Davíð tók Batsebu síðan heim til sín.[4] Davíð iðraðist ekki fyrr en Natan spámaður álasaði Davíð fyrir morðið. Elsti sonur þeirra Batsebu dó en þau átti fjóra aðra syni: Símea, Sóbab, Natan og Salómon.[5] Annað nafn Salómons var Jedídjah.[6]
Salómon átti fjölda hálfsystkina. Ósætti ríkti gjarnan meðal sona Davíðs og þegar Davíð varð ellihniginn gerði Adónía Davíðsson tilraun til að ná völdum.[7] Jóab Serjúson og Abjatar prestur studdu Adónía. Salómon naut þó stuðnings Batsebu, Natans spámanns og fleiri í Jerúsalem. Batseba og Natan fóru á fund Davíðs og fengu hann til að staðfesta að Salómon skyldi verða næsti konungur Ísraelsríkis. Salómon var smurður til konungs í opinberri athöfn ekki löngu áður en Davíð dó. Adónía sótti eftir að fá fyrir konu Abísag frá Súnem sem hafði þjónað Davíð í elli konungsins og taldi Salómon það merki um að Adónía vildi ná af honum konungsríkinu.[8] Salómon lét drepa Adónía og Jóab og senda Abjatar í útlegð.
Ríkisárum Salómons er lýst sem trúarlegu og menningarlegu blómaskeiði. Salómon á að hafa reist musteri í Jerúsalem og konungshöll. Eftir dauða Salómons klofnaði ríkið í norður (Ísreal) og suður (Júda).
Salómon í bókmenntum og tónlist
- Dialogus Salomonis et Marcolfi (Samtal Salómons konungs og Markólfs narra)
- Samviskurímur eftir séra Guðmund Erlendsson í Felli
- Rímur af Salómon konungi hinum ríka eftir séra Jón Magnússon í Laufási
- Rímur af Salómon og Markólfi eftir Guðjón Jónsson í Grímsey (1829-1887)
- Rímur af Salómon og Markólfi eftir Björn Ólafsson á Hrollaugsstöðum í Hjaltastaðaþinghá (1807-1866)
- Salómon (óratóría eftir Georg Friedrich Händel, frumflutt árið 1749)
- Skáldsagan King Solomon's Mines (Námur Salómons konungs) eftir H. Rider Haggard, gefið út á ensku árið 1885 en þýtt á íslensku af Einari Kvaran (Winnipeg: Prentsmiðja Lögbergs, 1906)