J.R.R. Tolkien

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


J .R .R. Tolkien

John Ronald Reuel Tolkien (Bloemfontein, 3 januari 1892 - Londe 2 september 1972) waor 'ne Britse filoloog en sjriever vaan fantasy-romans. Zien merites ligke dao-in, tot heer, door absoluut te excellere, in e zjanre wat door critici neet es literatuur weurt gezeen toch werke wis te sjaope die algemein gewaardeerd weure en die me dèks bij oetzundering toch tot de literatuur rekent. Zien beuk The Hobbit, The Lord of the Rings en The Silmarillion weure hiel väöl geleze en de figure oet zien fantasiewereld zien begrippe gewore in de daogelekse spreektaol.

Biografie

Tolkien woort in 1892 in de Oranje-Vrijstaot, daan nog zelfstendeg, gebore, es zoon vaan Arthur Tolkien en Mabel Tolkien-Suffield. Heer had ei broor. Mèt drei jaor góng heer nao Ingeland veur e femiliebezeuk; wie ziene vaajer in Zuid-Afrika storf bleve ze dao evels. Al vreug begós zien moojer häöm en zie broor privéles te geve, ouch in Latien, wat Tolkiens levelings"vak" woort.

In 1904 storf zien ma en es wees woort heer oondergebrach in 't katheliek Birmingham Oratory. In zien puberteit begós heer 'n groete interesse veur kuns te oontwikkele en lierde heer väöl taole, boe-oonder Fins, wat de veurnaomste inspiratiebron zouw weure veur de elfetaol Quenya. Heer raakde verwikkeld in 'n romantische leefde veur Edith Bratt, die zien inspiratie waor veur de elf Lúthien en boemèt heer in 1916 trouwde. Ze zouwe veer kinder kriege. In 1915 studeerde heer aof aon de Universiteit van Oxford; in 1915 en 1916 voch heer in d'n Ierste Wereldoorlog, o.a. in 't beröchde gevech in de Slaag aon de Somme.

Nao nog e paar jaor bij 't Oxford Dictionary of English language gewèrk te höbbe woort heer in 1920 lector in Leeds en in 1925 beneump tot professor te Oxford. Dao bleef heer docere tot zie pensioen in 1959, boenao heer tot zienen doed bleef sjrieve euver Middel-Eerd.

In 1937 bouwde heer um de väöl kunstaole die heer bedach had 'n fantasiewereld en 'n verhaol: The Hobbit. 't Verhaol waor oorspronkelek veur zien kinder bedoeld, meh wie heer 't oetgaof, bleek 't nog mie gepas veur volwassene. Zienen oetgever vroog daan ouch um e vervolg. De perfectionistische Tolkien werkde dat vervolg ummer wijer oet, tot de doezend pazjena's tellende roman The Lord of the Rings in 1954 en 1955 in drei deile woort oetgegeve.

In de jaore zesteg woorte de beuk immens populair, veural oonder studente, en Tolkien werkde intösse aon verklaorende gesjrifte euver de taole en historie vaan 't land. Ouch sjreef heer 'nen daarde roman euver 't land: The Silmarillion. Dit is gei vervolg op The Lord of the Rings meh speult väöl ieder. Heer leet 't book bij zienen doed oonaofgemaak achter; ziene zoon Christopher Tolkien maakde 't aof.

Werke

Fictie en poëzie, bij leve gepubliceerd

  • 1936 Songs for the Philologists, mèt E.V. Gordon et al.
  • 1937 The Hobbit or There and Back Again
  • 1945 Leaf by Niggle (kort verhaol)
  • 1945 The Lay of Aotrou and Itroun
  • 1949 Farmer Giles of Ham (fabel in Middelieuwse stiel)
  • 1953 The Homecoming of Beorhtnoth, Beorhthelm's Son
  • The Lord of the Rings (Nederlandse vertaoling: In de Ban van de Ring)
    • 1954 The Fellowship of the Ring: 't ierste deil vaan The Lord of the Rings
    • 1954 The Two Towers: 't twiede deil vaan The Lord of the Rings
    • 1955 The Return of the King: 't daarde deil vaan The Lord of the Rings
  • 1962 The Adventures of Tom Bombadil and Other Verses from the Red Book
  • 1967 The Road Goes Ever On, mèt Donald Swann
  • 1964 Tree and Leaf (On Fairy-Stories en Leaf by Niggle in bookvörm)
  • 1966 The Tolkien Reader (The Homecoming of Beorhtnoth Beorthelm's Son, On Fairy Stories, Leaf by Niggle, Farmer Giles of Ham' en The Adventures of Tom Bombadil)
  • 1966 Tolkien on Tolkien (otobiografisch)
  • 1967 Smith of Wootton Major

Academisch werk, bij leve gepubliceerd

  • 1922 A Middle English Vocabulary
  • 1924 Sir Gawain and the Green Knight (mèt E. V. Gordon)
  • 1925 Some Contributions to Middle-English Lexicography
  • 1925 The Devil's Coach Horses
  • 1929 Ancrene Wisse and Hali Meiohad
  • 1932 The Name 'Nodens' (in: Report on the Excavation of the Prehistoric, Roman, and Post-Roman Site in Lydney Park, Gloucestershire.)
  • 1932/1935 Sigelwara Land deil I en II
  • 1934 The Reeve's Tale (de heroontdèkking vaan de dialek-humor, 't Hengwrt-manuscript in 't leech vaan Geoffry Chaucers The Canterbury Tales)
  • 1936 The Monsters and the Critics (lezing euver tekskritiek vaan Beowulf)
  • 1939 On Fairy-Stories (lezing euver Tolkien zien gedachte euver fantasy)
  • 1944 Sir Orfeo ('n modern oetgaaf vaan 't Middelieuws gediech)
  • 1953 Ofermod, oetgebrach mèt 't gediech The Homecoming of Beorhtnoth, Beorhthelm's Son
  • 1953 Middle English "Losenger"
  • 1962 Ancrene Wisse: The English Text of the Ancrene Riwle
  • 1963 English and Welsh
  • 1966 Jerusalem Bible (bijdrage es lexicograaf en vertaoler)

Postuum oetgebrach

  • 1975 Vertaoling vaan Sir Gawain and the Green Knight, Pearl (gediech) en Sir Orfeo
  • 1976 The Father Christmas Letters
  • 1977 The Silmarillion
  • 1979 Pictures by J. R. R. Tolkien
  • 1980 Unfinished Tales of Númenor and Middle-earth
  • 1980 Poems and Stories ('n compilatie vaan The Adventures of Tom Bombadil, The Homecoming of Beorhtnoth Beorhthelm's Son, On Fairy-Stories, Leaf by Niggle, Farmer Giles of Ham en Smith of Wootton Major)
  • 1981 The Letters of J. R. R. Tolkien (edd. Christopher Tolkien en Humphrey Carpenter)
  • 1981 The Old English Exodus Text
  • 1982 Finn and Hengest: The Fragment and the Episode
  • 1982 Mr. Bliss
  • 1983 The Monsters and the Critics ('n essaybundel)
  • 19831996 The History of Middle-Earth:
    • I. The Book of Lost Tales 1 (1983)
    • II. The Book of Lost Tales 2 (1984)
    • III. The Lays of Beleriand (1985)
    • IV. The Shaping of Middle-earth (1986)
    • V. The Lost Road and Other Writings (1987)
    • VI. The Return of the Shadow (The History of The Lord of the Rings vol. 1) (1988)
    • VII. The Treason of Isengard (The History of The Lord of the Rings vol. 2) (1989)
    • VIII. The War of the Ring (The History of The Lord of the Rings vol. 3) (1990)
    • IX. Sauron Defeated (The History of The Lord of the Rings vol. 4, mèt 'n editie vaan The Notion Club Papers) (1992)
    • X. Morgoth's Ring (De later Silmarillion vol. 1) (1993)
    • XI. The War of the Jewels (De later Silmarillion vol. 2) (1994)
    • XII. The Peoples of Middle-earth (1996)
    • Index (2002)
  • 1995 J. R. R. Tolkien: Artist and Illustrator ('n käös oet Tolkiens beeldende kuns)
  • 1998 Roverandom'