Јаболко

Јабокото најмногу се одгледува во Европа, Северна Америка и Австралија. Најпознати видови јаболко се: канадското, калифорниското, австралиското и јапонското. Најголеми производители на јаболко во светот се: Франција, Германија, САД, Кина, Австралија и др. Во 2005 година биле произведени најмалку 55 милиони тони јаболка, со вредност од околу 10 милијарди долари. Притоа, Кина произвела две третини од вкупната количина. Во Македонија, во 2012 година биле произведени 127.171 тони јаболка.^[1]

Најголеми производители на јаболка (2008)
Држава	Производство (Тони)	Фуснота
Кина	27 507 000	F
САД	4 237 730
Иран	2 660 000	F
Турција	2 266 437
Русија	2 211 000	F
Италија	2 072 500
Индија	2 001 400
Франција	1 800 000	F
Чиле	1 390 000	F
Аргентина	1 300 000	F
Свет	64 255 520	A
Без симбол = официјални податоци, F = проценка на FAO, A = Агрегат (може да вклучува официјални, полуофицијални податоци, или проценки); Извор: FAO

Јаболката е најраспространето овошје кое што успева и се одгледува ширум Македонија. Најпознати региони каде што се одгледува јаболка кои се препознатливи во секојдневниот живот, па и народното творештво се Преспа и Тетовско.

Опишувајќи ја Тетовската каза и пишувајќи за нејзиното производство, економија и трговија, македонскиот револуционер Ѓорче Петров во својата книга Материјали по изучувањето на Македонија од 1896 година, за јаболката запишал:

Првото место меѓу овошјето го заземаат јаболката. Добриот квалитет уште повеќе би се зголемил доколку се обработуваат со поголемо знаење и при она име со коешто се ползуваат тие ќе бидат голем извор за збогатување на наброените села. Тие носат различни имиња според видот и квалитетот: самунки, босјанки (најкрупните), петровки (така наречени затоа што рано созреваат, обично околу Петровден), шареначки, врбовички и ѓулабии. Најубави се ѓулабиите, од кои најубавите се носат дури во Цариград ^[2]

—Ѓорче Петров, „Материјали по изучувањето на Македонија“, 1896

Преспанско јаболко

Производството на јаболко е главна гранка од овоштарскиот сектор во Република Македонија. Најзначаен регион за производство на јаболко е Преспанскиот регион кои се наоѓа на надморска висина од околу 850 метри. Во овој регион се произведуваат 90% од вкупните количини на јаболко во Република Македонија односно околу 80.000 тони.

Квалитетот на преспанското јаболко е познат и признат во светот и потврден со многу анализи и контроли на квалитетот.

Најзастапени сорти на јаболко се Ајдаредот со околу 63%, Златниот Делишес 20%, Црвениот Делишес 10% и други сорти со околу 7%.

Околу 20% од вкупното производство на јаболко отпаѓа на индустриско јаболко, што на нашата фабрика и овозможува достап до квалитетна суровина за производство на јаболков концентрат со врвен квалитет^[3].

Со симболично откинување на првото јаболко во рамките на манифестацијата „Преспански јаболкобер“ секоја година официјално започнува годинашната берба на Преспанското јаболко.

На почетокот на бербата, што традиционално започнува на големиот христијански празник Крстовден, се очекува секоја година да надмине 100.000 тона^[4].

Во 2016 година, поради ниските температури кои го зафатија Преспанскиот регион на крајот од април, родот со јаболки ебил преполовен во однос на минатите години, односно се собрале околу 50.000 тони јаболка. Околу 2.700 хектари јаболкови насади биле зафатени од мразот, а родот бил оштететен од 20 до 100 проценти^[5].

Јаболкото е честа тема во народното творештво, литературата, сликарството и во популарната култура, као на пример:

• „Големото јаболко“ (Big Apple) - популарно име за Њујорк.

Јабокото како тема во книжевноста

• „Златната јаболкница јаболко и деветте пауници“ (српски: Златна јабука и девет пауница) — српска народна приказна.^[6][7]
• „Четворицата сликари и јаболкницата“ — песна за деца на хрватскиот поет Григор Витез.^[8]
• „Јаболков цвет“ — песна на полскиот поет Мјечислав Јаструн.^[9]
• „Јаболко“ — расказ од збирката „Пожар“ на Живко Чинго.^[10]
• „Речиси јаболко“ — суфиска приказна.^[11]
• „Јаболкото што плаче и јаболкото што се смее“ — турска бајка.^[12]
• „Гризни го јаболкото - македонска еротска проза“ — збирка раскази на С. Стојменска-Елзесер (приредувач).^[13]
• „Јаболницата-табакера“ — расказ на македонскиот писател Ненад Јолдески од 2009 година.^[14]
• „Јаболко во темнината“ — роман на бразилската писателка Кларис Лиспектор од 1961 година.^[15]
• „Јаболкница“ — новела на Џон Голсворди.^[16]
• „Железната јаболкница“ (Gvozdena jabuka) — песна на српскиот поет Васко Попа.^[17][18]
• „Крунисано јаболко“ (Krunisana jabuka) — песна на Васко Попа.^[19]
• „Јаболко од крилото“ — збирка поезија на чешкиот поет Јарослав Сајферт од 1933 година.^[20]
• „Необрани јаболка“ — краток расказ на македонскиот писател Бошко Смаќоски.^[21]
• „Јаболкница“ — песна на Бошко Смаќоски.^[22]
• „Јаболкница“ — песна на полската поетеса Вислава Шимборска.^[23]

Јаболкото како тема во музиката

• „Јаболкница-цицалче“ (Apple Suckling Tree) - песна на американската рок-група „Бенд“ (The Band) од 1975 година.^[24]
• „Јаболка и вино“ (Jabuke i vino) - песна на Жељко Бебек и на српската поп-група „Зана“.^[25]
• „Јаболко“ (Apple) - песна на американското дуо „Cibo Matto“ од 1996 година.^[26]

• 
  Јаболка
• 
  Јаболка во селото Љубојно
• 
  Јаболкница
• 
  Гајби со јаболка во фабриката Кабис во селото Љубојно
• 
  Јаболков овоштарник во село Колешино