Стапка на смртност

Стапката на сурова смртност се дефинира како „стапка на смртност од сите причини за смрт за население“, пресметана како „[t] вкупен број на смртни случаи за време на даден временски интервал“ поделено со „[m] население на интервали“ , на 1.000 или 100.000; на пример, населението во САД било околу 290.810.000 во 2003 година, а во таа година, се случиле приближно 2.419.900 смртни случаи, што дава стапка на сурова смртност од 832 смртни случаи на 100.000. Од 2020 година, ЦИА проценува дека стапката на сурова смртност во САД ќе биде 8,3 на 1.000, додека се проценува дека глобалната стапка ќе биде 7,7 на 1.000.

Според Светската здравствена организација, десетте водечки причини за смрт, на глобално ниво, во 2016 година, за двата пола и за сите возрасти, се прикажани во табелата подолу^[4].

Стапка на сурова смртност, на 100.000 жители

• Срцева болест, 126
• Мозочен удар, 77
• Хронична опструктивна белодробна болест, 41
• Долни дишевни инфекции, 40
• Алцхајмерова болест и други деменции, 27
• Карциноми на белите дробови, 23
• Дијабетес, 21 година
• Повреда на патот, 19
• Проливни заболувања, 19
• Туберкулоза, 17

Епидемиолозите користат проценка за да предвидат точни стапки на смртност. Стапките на смртност обично е тешко да се предвидат поради јазични пречки, проблеми поврзани со здравствената инфраструктура, судири и други причини. Смртноста кај мајките има дополнителни предизвици, особено што се однесуваат на мртвородени деца, абортуси и повеќекратно раѓање. Во некои земји, во текот на 1920-тите, мртвородено дете било дефинирано како „раѓање на најмалку дваесет недели од бременоста, во кое детето не покажува докази за живот по целосно раѓање“. Меѓутоа, во повеќето земји мртвородено дете био дефинирано како „раѓање на фетус, по 28 недели од бременоста, во кое не се јавува пулмонално дишење“^[5].

Идеално, целата проценка на смртност би се извршила со користење на витална статистика и податоци за попис. Податоците за пописот ќе дадат детални информации за населението во ризик од смрт. Од витална статистика се дадени информации за живородени и смртни случаи кај населението^[6]. Честопати, или податоците од пописот и податоците за витална статистика не се достапни. Ова е особено точно во земјите во развој, земјите во конфликт, областите каде што природните катастрофи предизвикале масовно раселување и другите области каде што има хуманитарна криза^[6].

Анкетите на домаќинствата или интервјуа се уште еден начин на кој често се проценува стапката на смртност. Постојат неколку методи за проценка на смртноста кај различни сегменти од населението. Еден таков пример е методот на сестринство, кој вклучува истражувачи кои проценуваат смртност кај мајките, контактирајќи жени од население од интерес и прашувајќи дали тие имаат сестра, дали сестрата е на возраст за породување (обично 15) и спроведување на интервју или пишани прашања за можна смрт меѓу сестрите.^[7]

Анкетите за сирачество проценуваат смртност со испрашување на деца кои се прашуваат за смртноста на нивните родители. Честопати била критикувана како стапка на смртност кај возрасните, која е многу пристрасна од неколку причини. Ефектот на посвојување е една од таквите случаи во кои сираците честопати не сфаќаат дека се посвоени. Покрај тоа, анкетарите можеби не сфаќаат дека посвоителот или згрижувачот не е биолошки родител на детето. Исто така, постои и прашање за пријавување на родители од повеќе деца, додека некои возрасни немаат деца, па затоа не се сметаат во проценките на смртност.

Анкетите за вдовици проценуваат смртност кај возрасни одговарајќи на прашања во врска со починатиот сопруг или жена. Едно ограничување на истражувањето за вдовица ги опфаќа прашањата за развод, каде што луѓето веројатно ќе известат дека се вдовици на места каде што постои голема социјална стигма околу тоа да се разведе. Друго ограничување е дека повеќекратните бракови воведуваат пристрасни проценки, па затоа поединците честопати се прашуваат за првиот брак. Пристрасностите ќе бидат значајни ако поврзаноста на смртта меѓу сопружниците, како што се оние во земји со големи епидемии на СИДА.

Причините за смртта варираат меѓу развиените и помалку развиените земји. Десетте земји со најголема стапка на смртност според проценките на „Светска книга на факти“ на ЦИА за 2017 година, се:^[9]

Место	Земја	Стапка на смртност (годишни смртни случаи / 1.000 лица)
1	Лесото	15.0
2	Литванија	14.6
3	Бугарија	14.5
4	Латвија	14.5
5	Украина	14.4
6	Гвинеја-Бисао	13.9
7	Чад	13.8
8	Србија	13.6
9	Русија	13.5
10	Авганистан	13.4

Според Жан Циглер (Специјален известувач на Обединетите нации од 2000 до март 2008 година), смртноста како резултат на неисхранетост претставува 58% од вкупната смртност во 2006 година: „Во светот, приближно 62 милиони луѓе секоја година умираат од неисхранетост . Во 2006 година, повеќе од 36 милиони умреа од глад или болести како резултат на недостаток на микроелементи“^[10].

Од приближно 150.000 луѓе кои умираат секој ден низ целиот свет^[11][12][13], околу две третини - 100 000 на ден - умираат од причини поврзани со стареењето^[14]. Во индустријализираните нации, процентот е многу поголем, достигнувајќи 90%^[14].

• DeathRiskRankings: Calculates risk of dying in the next year using MicroMorts and displays risk rankings for up to 66 causes of death^{[мртва врска]}
• Data regarding death rates by age and cause in the United States (from Data360)
• Complex Emergency Database (CE-DAT): Mortality data from conflict-affected populationsПредлошка:Deadlink
• Human Mortality Database: Historic mortality data from developed nationsПредлошка:Deadlink