Amazonas
De Amazonas is ’nen Stroom in’n süüdamerikansken Nuorden. De Welle lig in de Anden un he flait in’n Atlantik. He is mäer äs 6.400 km lang. Nao dän Nil is he de tweddelängste Flötte up de Äer. Wecke Lüde sägt aower dat de Amazonas länger is äs de Nil. Nao üör is he bes to 6.992 km lang. Bes to 300 Miljaunen Litter Water jerre Sekunne flait bi Haugwater in’n Atlantik. Daomet is he de Flötte düör de dat miärste Water flait. De Amazonas flait düör Peru und Brasilgen un is ene Grensflötte tüsken Peru und Kolumbien.
| Amazonas | |
|---|---|
| Laag | Süüdamerika |
 | |
| Stroomsystem | Amazonas |
| Läng | 6.400 km |
| Afströömrebeed | 3.254.555 km² |
| Born | Tosammenflaiten van Río Marañón un Río Ucayali 4° 27′ S, 73° 27′ W (op 5.170 m över de See) |
| Münn | Atlantik 0° 42′ N, 50° 11′ W (op 0 m över de See) |
| Water je Sekunn | 209.000 m³/s |
| linke Blangenströöm | Napo, Içá, Japurá, Rio Negro |
| rechte Blangenströöm | Juruá, Purus, Madeira, Tapajós, Xingu |
| schippbor | mäer es 3500 km |
.jpg) | |
De Afsnid van de peruanske Grense bes to’n Rio Negro wät in Brasilgen Rio Solimões näömet. Et giw nich ene Brüg, de üöwer dän Amazonas gait.
De grötste Stad an dän Amazonas is Macapá. Et lig bi de Münnung un häw bolle 400.000 Inwuëners. De Stad Manaus lig an dän Rio Negro, 12 km vüördat he in dän Amazonas münnet. De Amazonasmünnung is üöwer 100 km breed. Dat Söötwater kaas nao 250 km wied in dän Atlantik finnen.
Dat Enstaon
Dän Uramazonas gaw et aal up dän ollen Grautäerdeel Gondwana. Daomaols was de Welle dao wao vandage Afrika is un he flaitede van Wessen nao Ausen in dän Pazifik. Man bewiësen is dat nich. Äs Gondwana uuteneenbrak was de Flötte nich mäer met de Welle vöbunnen. To glike Tiet sint auk de Anden entstaon un he kon nich mäer in’n Pazifik flaiten. Iärst häbt sik graute Mere bi de Anden bellet. Vüör 10 bes 15 Miljaunen Jaore häw de Amazonas sik dan ümdraiet.[1]
