Amazonas (mto)

Mto Amazonas (kwa Kireno: Rio Amazonas) ndio mto mkubwa kuliko yote duniani. Unabeba maji zaidi kuliko mito ya Nile, Mississippi na Yangtse kwa pamoja.

Mto wa Amazonas
Chanzo	mlima Nevado Mismi (Peru)
Mdomo	Atlantiki
Nchi	Brazil (62.4%), Peru (16.3%) Bolivia (12.0%), Kolombia (6.3%) Ekuador (2.1%)
Urefu	6,400 km
Kimo cha chanzo	takriban 5,597 m
Tawimito upande wa kulia	Purus, Madeira, Tapajós, Xingu, Tocantins
Tawimito upande wa kushoto	Marañón, Japurá, Rio Negro
Mkondo	219,000 m³/s
Eneo la beseni	6,915,000 km²
Miji mikubwa kando lake	Manaus, Macapa, Santarem

Una chanzo chake katika milima ya Andes inavuka beseni lake hadi Atlantiki kupitia eneo kubwa la misitu minene. Sehemu kubwa ya mwendo wake iko katika nchi ya Brazil.

Kuhusu urefu hakuna bado mapatano ya kitaalamu kama Nile au Amazonas ndio mto mrefu duniani. Makadirio hutegemea ni tawimto lipi lenye chanzo cha mbali zaidi linaokubaliwa na wataalamu. Mwaka 1969 urefu wake ulipimwa kuwa km 6.400.

Amazonas ina matawimto zaidi ya 10,000 na kati ya hayo 17 yana urefu wa zaidi ya km 1,600 yakishinda mito kama Senegal, Gambia au Nile ya buluu.

Upana wa mto ni wa kilomita kadhaa kufikia hadi 100 wakati wa mafuriko ya kila mwaka. Delta ya Amazonas ina upana wa kilomita mia kadhaa; ndani yake kuna kisiwa cha Marajó chenye eneo la km² 49,000 ambalo ni kubwa kushinda nchi kama Rwanda au Burundi.

Amazonas ni njia muhimu ya mawasiliano na usafiri nchini Brazil. Meli kubwa za baharini zinaweza kuingia hadi bandari ya Manaus iliyoko km 800 ndani ya bara. Meli ndogo za baharini hadi uzito wa tani 3,000 zinaweza kuvuka Brazil yote hadi kufika Peru.