ओपेक
पेट्रोल निर्यातक राष्ट्रहरूको सङ्घ ओपेक (, /ˈoʊpɛk/ OH-pek, or ओपेप OPEP अन्य धेरै भाषाहरूमा ) १५ राष्ट्रहरूको अन्तर सरकारी सङ्गठन हो. यसको स्थापना पाँच संस्थापक सदस्य राष्ट्रहरु (इरान, इराक, कुवेत, साउदी अरब, र भेनेजुएला)द्वारा १९६० मा इराकको बग्दादमा भएको थियो र १९६५ देखि यसको मुख्यालय भियना, अस्ट्रियामा छ । सेप्टेम्बर २०१८ को एक प्रतिवेदन अनुसार विश्वको तेल उत्पादनको ४४ प्रतिशत र ८१.५ प्रतिशत प्रमाणित तेल खानी भएकाले विश्वको तेल बजारको मुल्यमा ओपेकको ठुलो प्रभाव रहेको छ जुन पहिला 'सात बहिनी' भनिएर चिनिने बहुराष्ट्रिय तेल कम्पनीले मुल्य निर्धारण गर्थ्यो ।
पेट्रोल निर्यातक राष्ट्रहरूको सङ्घ (ओपेक) | |
|---|---|
 झन्डा | |
 | |
| मुख्यालय | भियना, अस्ट्रियामा |
| कार्यालय भाषा | अङ्ग्रेजी |
| किसिम | अन्तर्राष्ट्रिय सट्टेबाजी[१] |
| सदस्यता | |
| नेताहरू | |
• महासचिव | मोहमद बर्कीन्दो |
| स्थापना | बगदाद, इराक |
• स्थापना | सेप्टेम्बर १९६० |
• सक्रिय | जनवरी १९६१ |
| मुद्रा | अमेरिकी डलर प्रति ब्यारल अनुसार क्रमवद्द गरिएको |
वेबसाइट OPEC.org | |
यो सङ्गठनको उल्लेखित मिशन '' सदस्य राष्ट्रहरु बीच समन्वय र सहकार्य गर्नु, सदस्य राष्ट्रहरूलाई एक गर्नु र उपभोक्तासम्म कुशल, आर्थिक र नियमित पेट्रोलियमको आपूर्ति सुनिश्चित गर्नका लागि तेल बजार स्थिर गर्ने र पेट्रोलियम उद्योगमा लगानी गर्नेको उचित लगानी फिर्ती सुनिश्चित गर्नु हो । "[४] यो सङ्गठन अन्तरास्ट्रिय तेल बजारको महत्त्वपुर्ण सुचना संवाहक समेत हो। हालको ओपेक राष्ट्रहरु निम्न राष्ट्रहरु हुन् हालका ओपेक राष्ट्रहरु[सन्दर्भ] अल्जेरिया, एङ्गोला, इक्वेडर, भूमध्यरेखीय गिनी, गाबोन, इरान , ईराक, कुवेत, लिबिया, नाइजेरिया, कतार, गणतन्त्र कङ्गो, साउदी अरेबिया ( अघोषित नेता), संयुक्त अरब इमिरेट्स यु.ए.इ., र भेनेजुएला। इन्डोनेसिया पुर्व सदस्य राष्ट्र हो । महाद्वीपमा दक्षिण अमेरिकाबाट दुई , अफ्रिकाबाट सात र एसिया (मध्य पुर्व)बाट छ राष्ट्र रहेका छन् । ओपेक रास्ट्रको दुई-तिहाई तेल उत्पादन र रिजर्भ यसका छ मध्य पूर्वी राष्ट्रहरूमा रहेका छन् जसले पर्सियन खाडीलाई वरिपरी घेरेका छन् ।
ओपेकको स्थापनालाई प्राकृतिक स्रोतमाथि राष्ट्रिय सार्वभौमको लागि परिवर्तनको बिन्दु मानिन्छ र ओपेकको निर्णयहरु विश्वव्यापी
तेल बजार र अन्तरास्ट्रिय सम्बन्धहरूमा महत्त्वपुर्ण भूमिका खेलिरहेको हुन्छ । यसको प्रभाव त्यतिबेला झन् बलियोसँग देखिन्छ जव युद्ध, लडाई र आन्दोलन, अस्तव्यस्तताले गर्दा लामो समयसम्म तेलको आपूर्तिमा अबरोध उत्पन्न हुन्छ । १९७० को दशकमा , तेल उत्पादनमा बन्धनको कारणले तेलको मुल्यमा नाटकीय रूपमा वृद्धि भयो र ओपेक रास्ट्रको राजस्व र सम्पतिमा समेत ठुलो वृद्धि आयो , यसले वैश्विक अर्थतन्त्रमा दीर्घकालीन र लामो असरहरु देखियो । १९८० मा, ओपेकले आफ्ना सदस्य राष्ट्रलाई उत्पादनको लक्ष्य दिन सुरु गर्यो , साधारणतया , जब उत्पादन लक्ष्यमा कमि आउथ्यो तब तेलको मुल्यमा बढाव आउँछ ।यस्तो घटना हालसालै २००८ र २०१६ मा ओपेकको तेल उत्पादन कम गर्ने निर्णयबाट भएको थियो ।
अर्थशास्त्रीहरूले ओपेकलाई किताबमा सामुहिक सट्टेबाजीको उदाहरणको रूपमा प्रस्तुत गर्छन जसले आफ्नो बजार प्रतिस्पर्धा न्यूनीकरण गर्छ । डिसेम्बर २०१४ मा ''ओपेक र तेलको मानिसहरूलाई '' विश्वको १०० प्रभावशाली जहाजी उद्योगमा तेश्रो स्थानमा रहेको थियो । [५] तथापी , समय-समयमा अन्तरास्ट्रिय व्यापारमा ओपेकको प्रभावलाई गैर-ओपेक उर्जा श्रोतको विस्तार , एक एक सदस्य रास्ट्रको उत्पादन लक्ष्य बढाउने प्रलोभन र सदस्य रास्ट्रको विवादित रास्ट्रिय स्वार्थले चुनौती पेश गरेको छ ।
सदस्यता
हालको सदस्य राष्ट्र
२०१८ जुनसम्म , ओपेकमा १५ सदस्य राष्ट्र छन् : छ मध्य पूर्व (पश्चिम एसिया), सात अफ्रिका, र दुई दक्षिण अमेरिकी । अमेरिकी उर्जा सूचना प्रशासन ( U.S. Energy Information Administration (EIA)), का अनुसार ओपेकले २०१६ को विश्वको कुल तेल उत्पादनको ४४ प्रतिशत ( ग्यास सहित ) उत्पादन गर्छ। , र ओपेकमा विश्वको ८१.५ प्रतिशत प्रमाणित तेल खानी रहेको छ ,जुन मध्ये पूर्वी सदस्यमा मात्रै ४८ प्रतिशत रहेको छ ।
नयाँ रास्ट्रको अनुमोदनको लागि सस्थापक सबै पांच सदस्य सहित ओपेकको वर्तमान सदस्यको तीन - चौडाई मत आवस्यक पर्छ , अक्टोबर २०१५ मा , सुडानले औपचारिक रूपमा सदस्यताको लागि निवेदन दिएको थियो,[६] तर अहिले सम्म सदस्य बनेको छैन।
| राष्ट्र | kshetra | सदस्यता वर्ष | जनसङ्ख्या (२०१६ अनुमानित.)[७][८] | क्षेत्रफल (कि.मि.2)[९] | तेल उत्पादन (bbl/day, 2016)[upper-alpha १][१०] | प्रमाणित रिजर्भ (bbl, 2016)[upper-alpha १][११] |
|---|---|---|---|---|---|---|
 अल्जेरिया | उत्तर अफ्रिका | १९६९– | 40,606,052 | 2,381,740 | 1,348,361 | 12,200,000,000 |
 अङ्गोला | दक्षिण अफ्रिका | २००७ | 28,813,463 | 1,246,700 | 1,769,615 | 8,423,000,000 |
 इक्वेडर | दक्षिण अमेरिका | १९७३–१९९२, २००७– | 16,385,068 | 283,560 | 548,421 | 8,273,000,000 |
 भूमध्यरेखीय गिनी | मध्य अफ्रिका | २०१७ | 1,221,490 | 28,051 | 227,000 | 1,100,000,000 |
 गाबोन | मध्य अफ्रिका | १९७५–१९९५, २०१६– | 1,979,786 | 267,667 | 210,820 | 2,000,000,000 |
 इरान | मध्य पूर्व | १९६०– | 80,277,428 | 1,648,000 | 3,990,956 | 157,530,000,000 |
 इराक | मध्य पूर्व | १९६०- | 37,202,572 | 437,072 | 4,451,516 | 143,069,000,000 |
 कुवेत | मध्य पूर्व | १९६०– | 4,052,584 | 17,820 | 2,923,825 | 101,500,000,000 |
 लिबिया | उत्तर अफ्रिका | १९६२– | 6,293,253 | 1,759,540 | 384,686 | 48,363,000,000 |
 नाइजेरिया | पश्चिम अफ्रिका | १९७१- | 185,989,640 | 923,768 | 1,999,885 | 37,070,000,000 |
 कतार | मध्य पूर्व | १९६१- | 2,569,804 | 11,437 | 1,522,902 | 25,244,000,000 |
 गणतन्त्र कङ्गो | मध्य अफ्रिका | २०१८–[१२] | 5,125,821 | 342,000 | 260,000 | 1,600,000,000 |
 साउदी अरब | मध्य पूर्व | १९६०– | 32,275,687 | 2,149,690 | 10,460,710 | 266,578,000,000 |
 संयुक्त अरब इमिरेट्स | मध्य पूर्व | १९६७-– | 9,269,612 | 83,600 | 3,106,077 | 97,800,000,000 |
 भेनेजुएला | दक्षिण अमेरिका | १९६०- | 31,568,179 | 912,050 | 2,276,967 | 299,953,000,000 |
| OPEC Total | 483,630,000 | 12,492,695 | 35,481,740 | 1,210,703,000,000 | ||
| World Total | 7,657,879,000 | 510,072,000 | 80,622,287 | 1,650,585,000,000 | ||
| OPEC Percent | 6.3% | 2.4% | 44% | 73% | ||
पुर्व सदस्य
| Country | Region | Membership Years | Population (2016 est.)[१४][८] | Area (km2) | Oil Production (bbl/day, 2016) | Proven Reserves (bbl, 2016) |
|---|---|---|---|---|---|---|
 इन्डोनेसिया | दक्षिण पूर्वी एसिया | १९६२-२००८ जनवरी-नोबेम्बर २०१६ | २६१,११५,४५६ | १,९०४,५६९ | 833,667 | 3,692,500,000 |