फलाम

Iron, ₂₆Fe
	Spectral lines of iron
सामान्य गुणहरू
नाम, संकेत	iron, Fe
उच्चारण	/ˈaɪ.ərn/ ; EYE-urn
उपस्थिति	lustrous metallic with a grayish tinge
पेरियोडिक टेबलमा Iron
	manganese ← iron → cobalt
आणविक संख्या	26
मानक आणविक भार	55.845(2)
तत्वको श्रेणी	transition metal
समुह, ब्लक	group 8, d-block
पेरियोड	period 4
इलेक्ट्रोन वितरण	[Ar] 3d6 4s2
प्रति सेल	2, 8, 14, 2
भौतिक गुणहरू
अवस्था	solid
पग्लने विन्दु	1811 K (1538 °C, 2800 °F)
उम्लने विन्दु	3134 K (2862 °C, 5182 °F)
Density near r.t.	7.874 g·cm−3
liquid, at m.p.	6.98 g·cm−3
फ्युजनको ताप	13.81 kJ·mol−1
Heat of vaporization	340 kJ·mol−1
मोलार ताप क्षमता	25.10 J·mol−1·K−1
आणविक गुणहरू
अक्सिडेसन अवस्थाहरू	−2, −1, +1, +2, +3, +4, +5, +6 (an amphoteric oxide)
इलेक्ट्रो निगेटिभिटी	Pauling scale: 1.83
Ionization energies	1st: 762.5 kJ·mol−1 ; 2nd: 1561.9 kJ·mol−1 ; 3rd: 2957 kJ·mol−1 ; (more)
आणविक अर्धव्यास	empirical: 126 pm
कोभ्यालेन्ट अर्धव्यास	Low spin: 132±3 pm; High spin: 152±6 pm
विविध
क्रिस्टल बनावट	body-centered cubic (bcc) ; a=286.65 pm
क्रिस्टल बनावट	face-centered cubic (fcc) ; between 1185–1667 K
Speed of sound thin rod, at r.t.	5120 m·s−1 (electrolytic)
थर्मल एक्सपान्सन	11.8 µm·m−1·K−1 (at 25 °C)
थर्मल कन्डक्टिभिटी	80.4 W·m−1·K−1
Electrical resistivity	96.1 nΩ·m (at 20 °C)
Curie point	1043 K
Magnetic ordering	ferromagnetic
Young's modulus	211 GPa
Shear modulus	82 GPa
Bulk modulus	170 GPa
Poisson ratio	0.29
Mohs hardness	4
Vickers hardness	608 MPa
Brinell hardness	200-1180 MPa
CAS Registry Number	7439-89-6
इतिहास
खोज	before 5000 BC
Most stable isotopes
	Main article: Isotopes of iron
	Decay modes in parentheses are predicted, but have not yet been observed
	हेर्ने; वार्ता; सम्पादन; · सन्दर्भ सामाग्रीहरू

फलाम एक रसायनिक तत्व हो।अङ्रेजीमा यसलाई आइरन भनि्छ। सङ्क्रमणात्मक तत्व हो। यसको परमाणु सङ्ख्या २६ र पेरियोडिक तलिकको डि (d) ब्लक अन्तर्गत समूह ८ (VIII) मा पर्दछ। यो एक प्रकारको धातु हो ।^[४] यो तत्व पृथ्वीको बाहिर सतह तथा भित्रि भागमा पाइन्छ । यो पृथ्वीमा चौथो धरै पाइने धातु हो। यसको संयुज्यता २ र ३ हुन्छ।

उत्पादन

फलामको उत्पादन दुई मुख्य चरणमा हुन्छ। पहिलो चरणमा, फलामको धातुलाई ब्लास्ट फर्नेसमा कोकको (कोईला) साथ पगालिन्छ, र पग्लिएको धातुलाई सिलिकेट खनिज जस्ता दोषबाट अलग गरिन्छ। यस चरणले उत्पादनलाई पिग फलाम भनिन्छ किनाकि यसमा ठूलो मात्रामा कार्बन हुन्छ। दोस्रो चरणमा, फलाममा कार्बनको मात्रा घटाइन्छ।^[५]

ब्लास्ट फर्नेसमा उत्पादन

ब्लास्ट फर्नेस भनेको फलाम पगाल्ने भट्टी हो। यसमा हेमाटाइट (फलामको खनिज), कोक (कोईला) र तातो हावा (९०० डिग्रि )को प्रयोग गरि कार्बन मोनोअक्साइड निर्माण गरिन्छ।

2 C + O₂ → 2 CO

२००० डिग्रिमा कार्बन मोनोअक्साइडले फलामको खनिजलाई फलाममा परिणत गर्छ

Fe₂O₃ + 3 CO → 2 Fe + 3 CO₂

प्रयोग

संरचना निर्माण

विश्वव्यापी धातु उत्पादनको ९०% जति फलामले ओग्ट्छ। यसको कम लागत र उच्च शक्तिका कारणले शक्तिहरूको सामना गर्न यसको प्रयोग गरिन्छ, जस्तै मेसिनरी र मेशिन उपकरणहरू, रेलहरू, अटोमोबाइल्स, जहाज ढलान, र भवनहरू। शुद्ध फलाम एकदम नरम भएकोले यसको शक्ति बढाउन प्राय: अरु तत्त्वहरू मिसाइन्छ। ^[६]

पोषण

फलाम शरिरलाई चाहिने एक मुख्य खनिज हो। रातो मासु, दाल, सिमी, कुखुरा, माछा, पात तरकारी, टोफु आदि यसका सोर्त हुन्।^[७] फलामको पर्याप्त मात्रा नपुगेमा एनीमिया रक्तअल्पता हुन्छ।^[८]

यो पनि हेर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू

बाह्य कडीहरू

रसायनिक तत्व

हाइड्रोजन • हेलियम • लिथियम • बेरिलियम • बोरोन • कार्बन • नाइट्रोजन • अक्सिजन • फ्लोरिन • नियोन • सोडियम • म्याग्नेसियम • एल्युमिनियम • सिलिकन • फोस्फरस • सल्फर • क्लोरिन • आर्गन • पोटासियम • क्याल्सियम • स्क्यान्डियम • टाइटानियम • भेनेडियम • क्रोमियम • म्याङ्गनिज • फलाम • कोबल्ट • निकेल • तामा • जस्ता • ग्यालियम • जर्मेनियम • आर्सेनिक • सेलेनियम • ब्रोमिन • क्रिप्टन • रुबिडियम • स्ट्रन्सियम • इट्रियम • जर्कोनियम • नियोबियम • मलिब्डेनम • टेक्निसियम • रुथेनियम • रोडियम • प्यालेडियम • चाँदी • क्याड्मियम • इन्डियम • राङ • एन्टिमोनी • टेलुरियम • आयोडिन • जेनन • सिजियम • बेरियम • ल्यान्थनम • सिरियम • प्रेजियोडिमियम • नियोडिमियम • प्रोमिथियम • समेरियम • युरोपियम • ग्याडोलिनियम • टर्बियम • डिस्प्रोजियम • होल्मियम • अर्बियम • थुलियम • इटर्बियम • लुटिशियम • ह्याफ्नियम • ट्यान्टलम • टङ्स्टेन • रिनियम • अज्मियम • इरिडियम • प्लेटिनम • सुन • पारो • थ्यालियम • सिसा • बिस्मथ • पलोनियम • एस्टटिन • रेडन • फ्रान्सियम • रेडियम • एक्टिनियम • थोरियम • प्रोट्याक्टिनियम • युरेनियम • नेप्ट्युनियम • प्लुटोनियम • एमरिशियम • क्युरियम • बर्क्लियम • क्यालिफोर्नियम • आइन्स्टाइनियम • फर्मियम • मेन्देलिभियम • नोबेलियम • लरेन्सियम • रदर्फोर्डियम • दुब्नियम • सिबोर्गियम • बोरियम • ह्यासियम • माइट्नेरियम • डार्मश्टाटियम • रेन्टगेनियम • उनुन्बियम • उनुन्ट्रियम • उनुन्क्वाडियम • उनुन्पेन्टियम • उनुन्हेक्सियम • उनुन्सेप्टियम • उनुनक्टियम

[४]

[१]

[२]

[३]

[५]

[६]

[७]

[८]

Search