Dvergplaneten Eris
Eris (småplanetnemning 136199 Eris, oppdagingsnamn 2003 UB313; symbol: .svg){kind=small}
)[12] er den mest massive av fem dvergplanetar i Solsystemet. Eris er mellom 2400 og 3000 kilometer i diameter og er 27 % meir massiv enn Pluto.
 Eris (midten) og Dysnomia (venstre), teken av Hubbleteleskopet. | |||||||||
| Oppdaging | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oppdaga av |
| ||||||||
| Oppdagingsdato | 5. januar 2005[2] | ||||||||
| Nemningar | |||||||||
Namnsett etter | Eris | ||||||||
Andre namn | 136199 Eris, 2003 UB313 | ||||||||
| Baneskildring | |||||||||
| Epoke 9. desember 2014 (JD 2 457 000.5) | |||||||||
| Aphel |
| ||||||||
| Perihel |
| ||||||||
| |||||||||
| Eksentrisitet | 0.44068 | ||||||||
| |||||||||
| 3.4338 km/s | |||||||||
| 204.16 ° | |||||||||
| Banehelling | 44.0445 ° | ||||||||
Lengd på oppstigande knute | 35.9531 ° | ||||||||
| 150.977 ° | |||||||||
| Kjende månar | Dysnomia | ||||||||
| Fysiske eigenskapar | |||||||||
Snittradius | 1 163±6 km[4][7] | ||||||||
| 17 000 000 km2 | |||||||||
| Masse |
| ||||||||
| 2.52±0.05 g/cm3[4][5] | |||||||||
Overflategravitasjon | 0.793 m/s2 0.084 g[8] | ||||||||
| 1.384 km/s | |||||||||
Sidereal rotasjonsperiode | 25.9±8 hr[6] | ||||||||
| Albedo | 0.96+0.09−0.04[4] | ||||||||
| |||||||||
| B−V=0.78, V−R=0.45[9] | |||||||||
| 18.7[10] | |||||||||
| −1.2±0.3[6] | |||||||||
Vinkeldiameter | 40 millibogesekund[11] | ||||||||
Eris vart først sedd i 2003 av eit Mount Palomar-basert lag leia av astronomen Mike Brown, og sikkert identifisert i 2005. Eris har ein måne, Dysnomia; seinare observasjonar har ikkje vore i stand til å finna fleire. Månen har ein diameter som er kring 1/10 del av diameteren til dvergplaneten.
I juni 2008 blei Eris klassifisert som ein plutoide, ein kategori av dvergplanetar med større store halvakse enn Neptun. [13] Bane til planeten er særs langstrekt, og når han er nærast sola, er han nærare enn Pluto. Omløpstida er 560 år.
Xena var tidlegare det uoffisielle namnet på Eris. Namnet «Xena» er etter ei krigarprinsesse i ein TV-serie. Månen til dvergplaneten fekk opphavleg namnet Gabrielle, som var hjelparen til Xena i TV-serien, men frå 2006 vart det offisielle namnet Dysnomia. Diameteren til Dysnomia er ca. 1/10 av Eris.
Kjelder
- Xena. (25. mars 2009). I Store norske leksikon. Henta 13. august 2014 frå http://snl.no/Xena.
| Solsystemet |
|---|
 |
| Sola · Merkur · Venus · Jorda · Mars · Ceres · Jupiter · Saturn · Uranus · Neptun · Pluto · Eris |
| planetar · dvergplanetar · månar: Månen · marsmånar · jupitermånar · saturnmånar · uranusmånar · neptunmånar · plutomånar · erismånen |
| smålekamar: meteoroidar · asteroidar/asteroidemånar (asteroidebeltet) · kentaurar · TNO-ar (kuiperbeltet/den spreidde skiva) · kometar (Oortskya) |
| Sjå òg himmellekamar, liste over lekamar i solsystemet, sorterte etter radius eller masse, og temasida om solsystemet |
