Głodzenie
Głodzenie (łac. detractio) – przyjmowanie pokarmu w ilości niewystarczającej do pokrycia zapotrzebowania organizmu. Długotrwałe głodzenie prowadzi początkowo do spadku masy ciała, następnie do wyniszczenia, niewydolności narządów wewnętrznych i w końcowym etapie do śmierci.
| detractio | |
 Trzech więźniów niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Buchenwald (Holender, Polak i Rosjanin), którzy w momencie uwięzienia ważyli około 70 kg, natomiast po 11 miesiącach głodzenia 32 kg | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | T73.0 |
|---|---|
| DiseasesDB | |
| MeSH | |
Patofizjologia głodzenia
W warunkach fizjologicznych (prawidłowych) pokarm jest przyjmowany w sposób przerywany, a energia wydatkowana w sposób ciągły[1]. Organizm ludzki jest naturalnie przystosowany do głodzenia i uruchamia mechanizmy adaptacyjne zarówno w okresie krótko- i długotrwałego głodzenia[1]. W eksperymencie Minnesota podawano 32 młodym ochotnikom 2/3 ich dziennego potrzebowania przez okres 24 tygodni[2]. Zaobserwowano utratę 23% masy ciała, 71% masy tkanki tłuszczowej, 24% masy komórkowej (bogate w potas komórki zużywające energię) i 40% spadek wskaźnika metabolicznego. Po 24 tygodniach nastąpiła stabilizacja masy ciała związana z redukcją masy ciała, spadkiem poziomu katecholamin i hormonów tarczycy w surowicy oraz zaprzestaniem aktywności fizycznej[2][3].
Obraz kliniczny
Reakcja organizmu na głodzenie jest zależna od zasobów energetycznych, czasu trwania głodzenia oraz dodatkowych sytuacji stresowych takich jak uraz, sepsa lub ciężka choroba[4]. Głodzenie w okresie powyżej 3 miesięcy, utrata 40% masy ciała lub spadek BMI poniżej 10 u kobiet i 11 u mężczyzn prowadzi zwykle do śmierci[1]. Opisano przypadki leczniczego głodzenia u bardzo otyłych osób trwające 249[5] i 382[6] dni[1].
Głodzenie proste
W głodzeniu prostym w ciągu 72 godzin zostają zużyte rezerwy glikogenu, procesy glukoneogenezy rozpoczynają się po 24 godzinach, w których stopniowo są zużywane tłuszcze i białka[7][8]. W ciągu pierwszych 48 godzin wzrasta metabolizm, który następnie spada[8]. W pierwszym okresie proces glukoneogenezy z aminokwasów prowadzi do utraty białka w wysokości 50 gramów na dobę (200 gramów mięśni na dobę), proces ten ulega zahamowaniu w miarę przechodzenia mózgu ze spalania glukozy na ciała ketonowe[9]. Głodzenie proste prowadzi do głodzenia typu marasmus[10].
Głodzenie stresowe
W głodzeniu stresowym (in. głodzenie powikłane[7]) oprócz głodzenia dodatkowym elementem jest sytuacja stresowa, taka jak uraz, sepsa lub ciężka choroba[11]. W takiej sytuacji z powodu odpowiedzi metabolicznej na stres nie dochodzi do spadku katabolizmu, wzrasta wskaźnik metaboliczny, insulinooporność wzrasta w większym stopniu niż w głodzeniu prostym[11]. Głodzenie stresowe prowadzi do głodzenia typu kwashiorkor[10].
Głodzenie przedoperacyjne
Współcześnie (2011) zaleca się głodzenie przez 6 godzin przed planowanym zabiegiem operacyjnym oraz niespożywanie klarownych płynów (kawa, herbata, sok) przez 2 godziny przed planowanym zabiegiem operacyjnym[12].
Zobacz też
- głód
- głodówka lecznicza
- głodówka (strona ujednoznaczniająca)
- inedia (breatharianizm)
Przypisy
Bibliografia
- Luboš Sobotka: Podstawy Żywienia Klinicznego. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Scientifica so. z o.o., 2013. ISBN 978-83-936527-1-6.
