Jeleniowate

Jeleniowate zamieszkują lasy, lasostepy, tereny bagniste i tundrę wszystkich kontynentów^[8][9] poza Australią, gdzie niektóre gatunki zostały introdukowane, i Antarktydą. Żyją na równinach i w górach. Niektóre gatunki przystosowały się do życia w agroekosystemach sąsiadujących z lasami (sarna, mulak białoogonowy, mazama ruda).

Są to zwierzęta wysmukłe i dobrze przystosowane do biegu, mają silną szyję i głowę zwężającą się ku przodowi. Przednia część głowy nad pyskiem, zwana chrapami, jest u prawie wszystkich jeleniowatych naga, jedynie renifery mają chrapy owłosione. Warga górna jest nieprzedzielona, a w górnej szczęce są osadzone kły (tzw. grandle), w górnej szczęce brak siekaczy, a zęby policzkowe nie mają wysokiej korony. Długie i zgrabne nogi są zakończone wąskimi, zaostrzonymi racicami, boczne niedorozwinięte palce kończą się raciczkami, tzw. repetkami lub szpilami. Ogon jest zwykle bardzo krótki. Samice mają dwie pary sutków. Uzębienie składa się z 32–34 zębów.

Poroże

Poroże u wszystkich prawie gatunków (z wyjątkiem reniferów) występuje tylko u samców. Stanowi oręż niezbędny bykowi do obrony i w walce o samice podczas godów.

Osobny artykuł: Poroże.

Sierść

Owłosienie gładkie lub szorstkie, z dobrze rozwiniętą warstwą włosów wełnistych. U niektórych gatunków formuje się broda, grzywa, czub lub kołnierz, latem uwłosienie jest plamiste, a zimą jednolite. Zwykle młode są wyraźnie plamiste, mają biało cętkowany tułów, niekiedy również szyję. Na tyle ciała występuje jasna plama, tak zwane lustro, wyraźniejsze w zimie niż w lecie. Jeleniowate zmieniają sierść dwa razy do roku.

Wszystkie gatunki jeleni żywią się pokarmem roślinnym. Żyją zwykle w stadach, samce niektórych gatunków, zwłaszcza starsze – wybierają samotniczy tryb życia. Dojrzewają płciowo w wieku 0,5–3 lat. W porze godowej samce prowadzą pomiędzy sobą zażarte walki. Ciąża trwa od 6 do 10 miesięcy. Samica rodzi zwykle raz do roku jedno młode, tylko niektóre gatunki rodzą troje i więcej młodych.

Najdawniejsze szczątki jeleniowatych pochodzą z oligocenu. W plejstocenie żyły jelenie o kolosalnym porożu, jak np. jeleń olbrzymi (Megaloceros giganteus), oraz Candiacervus.

Do rodziny należą następujące występujące współcześnie podrodziny^[10][8][6]:

• Cervinae Goldfuss, 1820 – jelenie
• Capreolinae Brookes, 1828 – sarny

Opisano również podrodziny wymarłe^[11]:

• Dicrocerinae Simpson, 1945^[12]
• Lagomerycinae Pilgrim, 1941^[13]
• Procervulidae Bubenik, 1962^[14]

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z podrodzin:

• Amphiprox Haupt, 1935^[15] – jedynym przedstawicielem był Amphiprox anoceros (Kaup, 1839)
• Cervavitulus Kretzoi, 1951^[16] – jedynym przedstawicielem był Cervavitulus mimus Kretzoi, 1951
• Euprox Stehlin, 1928^[17]
• Lijiangocerus Li Youheng & Han Defen, 1978^[18] – jedynym przedstawicielem był Lijiangocerus speciosus Li Youheng & Han Defen, 1978
• Lucentia Azanza & Montoya, 1995^[19]
• Muva Deraniyagala, 1958^[20] – jedynym przedstawicielem był Muva sinhaleya Deraniyagala, 1958
• Oschinotherium Belyayeva, 1974^[21] – jedynym przedstawicielem był Oschinotherium orlovi Belyayeva, 1974
• Palaeoplatyceros Hernández-Pacheco, 1913^[22]
• Paradicrocerus Gabunia, 1959^[23]
• Pavlodaria Vislobokova, 1980^[24] – jedynym przedstawicielem był Pavlodaria orlovi (Flerov, 1950)
• Turiacemas Azanza Asensio, 2000^[25] – jedynym przedstawicielem był Turiacemas concudensis (Hernández-Pacheco, 1930)

• Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.brak strony w książce
• Brent Huffman, www.ultimateungulate.com (ang.)