Stray

Gdy grupa czterech bezdomnych kotów wędruje przez ruiny opuszczonego obiektu, jeden z nich zostaje oddzielony od pozostałych, gdy wpada w przepaść prowadzącą do bezludnego podziemnego miasta. Kot znajduje laboratorium, w którym pomaga wszczepić sztuczną inteligencję do ciała małego drona, który określa się mianem B-12. Dron wyjaśnia, że wcześniej pomagał naukowcowi, ale znaczna część jego pamięci została uszkodzona i potrzebuje czasu, aby odzyskać siły. B-12 obiecuje pomóc kotu w powrocie na powierzchnię i towarzyszy mu w dalszej części miasta. W miarę postępów oboje partnerów odkrywa, że chociaż miasto jest całkowicie pozbawione ludzkiego życia, egzystują w nim roboty niegdyś będące na usługach ludzi. Pod nieobecność ludzi roboty zyskały samoświadomość i zbudowały własne społeczeństwo wśród ruin miasta, ale także zostały uwięzione pod ziemią. Ruiny są opanowane przez Zurki, zmutowane bakterie, które ewoluowały, by pożreć wszelkie życie organiczne i roboty.

Duet spotyka Momo, członka grupy robotów, których celem jest znalezienie sposobu na powrót na powierzchnię. Z pomocą wspólników Momo kot i B-12 udają się do sektora Śródmieścia. Tam znajdują Clementine, kolejną członkinię grupy, która planuje ukraść baterię atomową do zasilania pociągu metra prowadzącego na powierzchnię. Trio zostaje złapane i aresztowane przez Strażników, ale kot pomaga Clementine i B-12 uciec z więzienia. Clementine zostaje, aby odwrócić uwagę Strażników, podczas gdy Kot i B-12 uciekają metrem, które zabiera ich do centrum kontroli miasta. B-12 w końcu odzyskuje wszystkie wspomnienia. Ujawnia, że początkowo był naukowcem, który próbował przesłać własną świadomość do ciała robota, ale proces ten nie powiódł się, aż pojawił się kot. B-12 pamięta, że podziemne miasto zostało zbudowane, aby chronić ludzkość przed katastrofą na powierzchni, ale epidemia doprowadziła do śmierci wszystkich ludzi. Zdając sobie sprawę, że dziedzictwem ludzkości są teraz roboty i kot, B-12 poświęca się, aby otworzyć bramy nad miastem, wystawiając je na działanie światła słonecznego, które zabija Zurki i unieszkodliwia Strażników. Gdy główne wyjście jest już otwarte, kot opuszcza miasto i dociera na powierzchnię. Gdy kot wychodzi, ekran w pobliżu wyjścia miga i się aktywuje.

Stray jest komputerową grą przygodową obserwowaną z perspektywy trzeciej osoby^[2]. Gracz steruje bezdomnym kotem, który skacze po platformach i wspina się po przeszkodach^[3], a także może otwierać nowe ścieżki, wchodząc w interakcję z otoczeniem. Może na przykład wskakiwać na wiadra, przewracać puszki z farbą, obsługiwać automat i drapać przedmioty^[4][5][6]. Gracz musi rozwiązywać zagadki, aby rozwijać narrację, co często wiąże się z przesuwaniem przeszkód^[7][8]. Opcjonalne czynności obejmują spanie, miauczenie i przytulanie się do postaci niezależnych, co często wywołuje ich reakcję^[3][9]. Niektóre poziomy zawierają elementy otwartego świata, pozwalające graczowi swobodnie się poruszać^[7].

Graczowi towarzyszy dron-towarzysz B-12, który pomaga mu w tłumaczeniu języków innych postaci, przechowywaniu znalezionych w świecie przedmiotów, dostarczaniu im światła oraz hakowaniu różnych technologii w celu otwierania ścieżek i rozwiązywania zagadek^[10][11]. W trakcie gry gracz odnajduje kilka wspomnień o B-12, co nadaje historii większy kontekst^[7]. Większość z tych wspomnień jest opcjonalna, ale niektóre można odblokować w miarę postępów w fabule^[12]. Gracz może zbierać odznaki, które umieszczane są na kocim plecaku^[6].

Świat zamieszkują roboty, które często zlecają graczowi znalezienie obiektów, które ujawniają więcej informacji i posuwają narrację do przodu^[13]. Niektóre roboty wykonują opcjonalne zadania, jak np. Morusque, który odtwarza piosenki, gdy otrzyma nuty znalezione w slumsach^[14]. Gracz może wchodzić w interakcję z większością robotów w świecie przedstawionym^[7]. Stray przedstawia dwa rodzaje wrogów, którzy mogą zabić gracza: Zurków, czyli wielką zmutowaną bakterią, która może się rozprzestrzeniać i pożreć kota^[12], oraz Strażników, czyli milicję dronów, które próbują zastrzelić gracza, gdy go zauważą^[13][15]. Podczas części gry gracz może dołączyć tzw. Defluxor do B-12, co pozwala kotu zniszczyć Zurki^[16]. Defluxora można używać tylko przez ograniczony czas, zanim B-12 się przegrzeje i wymaga krótkiego ładowania^[15].

Współzałożyciele BlueTwelve, Colas Koola i Vivien Mermet-Guyenet, rozpoczęli pracę nad Stray, pierwotnie pod nazwą HK_Project, ponieważ po pracy w Ubisofcie chcieli stworzyć niezależny projekt. Po udostępnieniu materiału filmowego z gry na Twitterze wydawnictwo Annapurna Interactive skontaktowało się z nimi w kwietniu 2016 w sprawie wydania projektu^[18]. W celu stworzenia gry założono studio BlueTwelve w Montpellier^[19]. Gra wykorzystuje silnik Unreal Engine 4^[20].

Na estetykę Stray duży wpływ miało Kowloon Walled City^[17]. Zespół programistów rozpoczął kilka testów graficznych środowiska oraz budynków^[21], po czym uznał, że miasto jest „idealnym placem zabaw dla kota” ze względu na różne ścieżki i punkty widokowe^[17]. Zespół odkrył, że rozgrywka z udziałem kota dała ciekawe możliwości projektowania poziomów, szczególnie w odniesieniu do elementów z gier platformowych i łamigłówek^[22]. Członkowie zespołu stanęli przed wyzwaniami artystycznymi i technicznymi związanymi z pogodzeniem ciekawego projektu gry z otwartym światem, jako że elementy typowo dekoracyjne – jak rury i kanały powietrzne – są ścieżkami do eksploracji w Stray^[17][23]. La Fourmillière, lokalizacja znajdująca się w grze, pozwoliła zespołowi eksperymentować z pionowym projektem gry i zapewnić graczowi kilka ścieżek^[24]. Zespół zdecydował się unikać standardowych wyzwań platformowych na wczesnym etapie tworzenia, gdy zauważył, że gracze konsekwentnie pomijają skoki, co jego zdaniem „nie dawało wrażenia bycia kotem”. Według producenta Swanna Martina-Rageta ruchy kota są bardziej płynne, co skłoniło zespół do stworzenia własnego systemu poruszania się z przewodnikiem, przy jednoczesnym zapewnieniu swobody wyboru^[25]. Zespół odkrył, że dźwięki i wibracje kontrolera DualSense zwiększały fizyczność i interaktywność gry w roli kota^[26], a niski kąt kamery pozwalał na głębszą obserwację otoczenia niż w przypadku „ludzkiego bohatera”^[27].

Gra została zainspirowana zachowaniem kotów założycieli studia, Murtaughem i Riggsem^[18]. Większość członków zespołu posiadała koty, co zapewniło im ciągłą inspirację i punkt odniesienia. Kiedy koty z biura zaczęły reagować i wchodzić w interakcję z kotami w grze, zespół zdał sobie sprawę, że jego wybory były owocne^[17]. Chociaż gra jest „listem miłosnym” o kotach z zespołu, studio wyraźnie unikało robienia z niej gry symulacyjnej na rzecz grywalności^[28]. Sekwencje akcji zostały dodane tak, aby zapewnić graczowi pewien poziom stresu, a zespół chciał zbudować rytm, który umożliwiłby dalszy rozwój historii^[28]. Sekwencja, w której gracz może zabić Zurki, była postrzegana przez Koolę i Mermet-Guyenet jako zemsta za inwazję pluskiew^[27], której doświadczyli. Interfejs użytkownika został utrzymany w minimalnym zakresie, a wskazówki zintegrowane ze światem gry miały pomagać graczowi w dalszym postępie^[27].

Prace nad Strayem zostały ogłoszone 11 czerwca 2020 podczas wydarzenia Future of Gaming, a gra obsługiwała platformy PlayStation 4, PlayStation 5 i Microsoft Windows^[29][30][31]. W zwiastunie na targach Consumer Electronics Show ze stycznia 2021 roku zaplanowano jego premierę w październiku 2021, ale ten termin został odrzucony^[32]. W lipcu 2021 roku Annapurna Interactive ujawniła w nowym zwiastunie datę premiery na początek 2022 roku^[33], ale prace przedłużyły się do czerwca tego samego roku^[34]. Podczas czerwcowej prezentacji podano ostateczną datę premiery: 19 lipca 2022. W momencie premiery gra stała się dostępna dla subskrybentów usługi PlayStation Plus^[35]. Dwie wersje fizyczne zostały wydane przez iam8bit i Skybound Games; standardowa wersja detaliczna na PlayStation 5 z 20 września 2022 zawierała sześć map graficznych, a ekskluzywna edycja na PlayStation 4 i PlayStation 5 ukazała się w IV kwartale 2022 roku z dodatkowym plakatem i haftowaną naszywką^[36]. iam8bit zapowiedziało wydanie płyty winylowej ze ścieżką dźwiękową w pierwszym kwartale 2023 roku^[37], a także albumu z ilustracjami Fernando Correi^[38]. Przedsprzedaż wydań fizycznych i ścieżki dźwiękowej rozpoczęła się 12 lipca 2022^[36].

Gra została wydana 10 sierpnia 2023 na Xbox One i Xbox Series^[39].

Krytyka

Stray został pozytywnie przyjęty, uzyskując w zależności od platformy od 82 do 83 punktów na 100 w agregatorze Metacritic^[44][45]. Chris Scullion z Video Games Chronicle uznał ją za jedną z najlepszych gier Annapurny Interactive^[10], a Andrew Webster z „The Verge” zaliczył ją do najlepszych dotychczasowych gier roku^[47]. Kelsey Raynor z VG247 opisała grę jako „wzruszającą historię straty, samotności i zniszczenia środowiska”^[48], a Sam Machkovech z Ars Technica stwierdził, że jest to mieszanina „atmosferycznej i złowieszczej eksploracji” z Half-Life’a (1998) i „dziecięcej fantazji klasycznych filmów Studia Ghibli”^[49]. Jakość oprawy graficznej i projekt artystyczny Stray zostały docenione przez krytyków^[7][50][51], z których wielu szczególnie chwaliło wykorzystanie oświetlenia^[5][6][52].

Alyse Stanley z „Washington Post” opisała Stray jako „mistrzowski kurs opowiadania historii o środowisku i projektowania poziomów”, chwaląc subtelne wskazówki przekazywane graczowi^[9]. Bill Lavoy z Shacknews uznał świat za jeden z najpiękniejszych zaprojektowanych w grach komputerowych, chwaląc dbałość o szczegóły w każdym środowisku, choć krytykował brak ustawień graficznych^[10]. Ari Notis z Kotaku porównał przerywniki filmowe do gier prestiżowych studiów, takich jak Naughty Dog^[53]. Sam Loveridge z GamesRadar+ uznawał atmosferę Stray na tle innych gier za wyjątkową, opisując uniwersum gry jako „oszałamiające miejsce, w którym można po prostu istnieć”^[41]. Blake Hester z „Game Informera” również pochwalił radość z odkrywania świata^[40]. Stephen Tailby z Push Square napisał, że gra oddaje atmosferę melancholii i nadziei^[11]. Jordan Oloman z „NME” uważał architekturę świata za najmocniejszy element gry, ale zauważał, że nie osiąga ono poziomu inteligencji i subtelności gry Nier: Automata (2017)^[7]. Rachel Kaser z VentureBeat stwierdziła, że poziomy zainfekowane przez Zurki należą do najgorszych pod względem wizualnym^[54], a niektórzy recenzenci zauważyli drobne błędy^[4][11]. William Hughes z A.V. Club uważał, że koncepcja podziemnego miasta zamieszkanego przez roboty przypominała „składankę znanych tropów z gier komputerowych”^[55]. Sisi Jang z Kotaku uznała Stray za niepokojący przykład technoorientalizmu^[56].

Katharine Castle z Rock Paper Shotgun stwierdziła, że przejęcie kontroli nad kotem „oznacza co najmniej 50% atrakcyjności gry”^[57]. Realistyczne odwzorowanie zachowań kotów w rozgrywce było powszechnie chwalone^[3][6][14]; recenzenci chwalili animację i prostotę sterowania^[13][52][58], a także płynność ruchu i nawigacji^[9][15], chociaż niektórzy czasami krytykowali niewygodne sterowanie i kąty kamery podczas nawigacji^[9][15]. Raynor z VG247 była przygotowana na powtarzalną mechanikę, ale ostatecznie stwierdziła, że gra zapewnia trwałą rozrywkę^[14]. Keza MacDonald z „The Guardiana” uznała Stray za „wspaniały przykład tego, jak zmiana perspektywy może ożywić fikcyjną scenerię, do której przywykliśmy”^[59]. Scullion z Video Games Chronicle uznał etapy platformowe za proste, ale skuteczne^[10], a Alessandro Barbosa z GameSpot pochwalił zrównoważone tempo pomiędzy sekwencjami rozgrywki^[8]. Pauline Leclercq z Jeuxvideo.com uważała, że łamigłówkom na ogół brakuje trudności, ale poprawiają się w drugiej połowie gry^[42], podczas gdy Hughes z A.V. Club uważała, że zagadki na dłuższą metę są powtarzalne^[51]. Gabriel Zamora z PCMag powiedział, że jest rozczarowany brakiem wyboru platformy^[60], a Josh Harmon z Electronic Gaming Monthly napisał, że główna część rozgrywki, składająca się z celów i łamigłówek, „w niczym nie przypomina zachowania kota”^[61].

Kilkoro recenzentów było zaskoczonych wątkiem narracyjnym, biorąc pod uwagę prostą koncepcję gry^[53]: Stanley z „Washington Post” uznał je za niezapomniane^[9]. Webster z „The Verge” docenił „tematy od nierówności majątkowych po katastrofę ekologiczną”, a zakończenie uważał za tragiczne i piękne^[47]. Barbosa z GameSpot również uznał zakończenie za satysfakcjonujące, zauważając, że pozwoliło ono na refleksję nad relacjami pomiędzy bohaterami^[8]. Alexis Ong z Polygon odnalazła w grze tematy związane z upadkiem demokracji w Hongkongu, szczególnie w odniesieniu do brutalności policji i protestów w latach 2019–2020, powołując się na roboczy tytuł HK Project^[3]. Recenzenci chwalili robotyczne postacie w uniwersum gry^[10][50], opisane przez Nata Smitha z PCGamesN jako „fantazyjne i zaskakująco ludzkie”^[62]. Loveridge z GamesRadar+ uważa, że interakcje napędzają narrację, która sama w sobie poruszała tematy trudności i przyjaźni^[14]. Raynor z VG247 również stwierdziła, że przyjaźnie zawierane w grze zawierają ładunek emocjonalny^[14]. Kaser z VentureBeat i Jon Bailes z „PC Gamer” podzielali silne uczucia do bohatera^[58][54], podobnie jak do relacji między kotem i B-12^[57].

Sekwencje walk spolaryzowały krytyków; niektórzy uważali je za napięte i ekscytujące^[6][9], podczas gdy inni uważali je za nudne i mniej interesujące niż inne elementy gry^[8][54][60]. Sekwencje gier z udziałem Zurków – porównywane przez kilku krytyków do ucieczki przed głowokrabami z Half-Life’a^[41][57][58] – zostały pozytywnie opisane jako „bardziej autentyczne pod względem kociego zachowania”^[16], a Loveridge z GamesRadar+ stwierdził, że dodają one równowagi w spokojniejszych chwilach. Damien Lawardorn z The Escapist uznał te sekwencje za skuteczny przykład body horroru oraz zaliczył je do najbardziej fascynujących i skutecznych rozdziałów gry^[63]. Webster z The Verge również uważał, że dodają one niezbędnego napięcia, porównując je do rojów szczurów z A Plague Tale: Innocence (2019), pisał jednak, że mogą one stać się frustrujące^[47]. To zdanie podzielali Tom Marks z IGN i Bailes z „PC Gamera”^[15][58]. Oloman z NME uznał te sekwencje za bardzo różniące się od reszty gry^[7], a Hester z „Game Informera” uznała je za monotonne, doceniając jednocześnie ich rzadkość^[40]; Bailes z „PC Gamera” uważał je za zabawne^[58], podczas gdy Zamora z PCMag opisała je jako zadowalające, ale uproszczone^[60].

Obroty

Bardzo oczekiwana po zapowiedziach^[64][65][66], gra znalazła się na szczycie list życzeń na Steamie tuż przed premierą^[67], bijąc rekord wydawnictwa Annapurna Interactive pod względem liczby osób jednocześnie grających na Steamie (ok. 62000 osób)^[68] i stając się najwyżej ocenianą grą roku przez użytkowników platformy^[69]. W lipcu 2022 roku stała się najczęściej pobieraną grą na PlayStation 4 i PlayStation 5 w Ameryce Północnej oraz drugą najczęściej pobieraną grą na PlayStation 5 i trzecią na PlayStation 4 w Europie^[70]. Według stanu za sierpień 2022 roku była to piąta najczęściej pobierana gra na PlayStation 5 i szósta najczęściej pobierana gra na PlayStation 4 w Ameryce Północnej oraz piąta najczęściej pobierana gra na obu platformach w Europie^[71]. We wrześniu na PlayStation 5 w Europie Stray uplasował się na 19. miejscu^[72]. Filmy przedstawiające koty oglądające nagrania Stray stały się popularne po premierze, a dedykowane konto na Twitterze @CatsWatchStray zgromadziło ponad 32 000 subskrybentów^[73][74][75]. Przed wydaniem gry Annapurna Interactive nawiązała współpracę z kilkoma organizacjami charytatywnymi, aby zebrać pieniądze dla bezdomnych kotów, oferując prezenty zachęcające do datków^[76].

Nagrody i wyróżnienia

Stray zdobył tytuł gry roku na PlayStation podczas 40. ceremonii wręczenia nagród Golden Joystick Awards^[77], nagrodę Steam Awards za innowację w mechanice^[78], dwie nagrody Game Awards 2022^[79][80][81] oraz trzy Pegazy^[82].

W 2023 roku, nieco ponad rok po premierze gry, grupa Annapurna Pictures (której gałąź gier komputerowych wydała Stray) ujawniła, że pracuje nad projektem adaptacji filmu animowanego^[85].