นิวเคลียสของเซลล์
ในทางชีววิทยาของเซลล์ นิวเคลียส (อังกฤษ: nucleus) คือออร์แกเนลล์ที่มีเยื่อหุ้มพบในเซลล์ยูแคริโอต ภายในบรรจุสารพันธุกรรม (genetic material) ซึ่งจัดเรียงตัวเป็นดีเอ็นเอ (DNA) สายยาวรวมตัวกับโปรตีนหลายชนิด เช่น ฮิสโตน (histone) เป็นโครโมโซม (chromosome) ยีน (gene) ต่างๆ ภายในโครโมโซมเหล่านี้ รวมเรียกว่า นิวเคลียส จีโนม (nucleards genome) หน้าที่ของนิวเคลียสคือการคงสภาพการรวมตัวของยีนเหล่านี้และควบคุมการทำงานของเซลล์โดยการควบคุมการแสดงออกของยีน (gene expression)
| ชีววิทยาเซลล์ | |
|---|---|
| เซลล์สัตว์ | |
 องค์ประกอบของเซลล์สัตว์โดยทั่วไป:
|
โครงสร้างหลักของนิวเคลียสคือ เยื่อหุ้มนิวเคลียส (nuclear envelope) ซึ่งเป็นเยื่อสองชั้นที่หุ้มทั้งออร์แกเนลล์และทำหน้าที่แยกองค์ประกอบภายในออกจากไซโทพลาซึม (cytoplasm) อีกโครงสร้างหนึ่งคือ นิวเคลียร์ลามินา (nuclear lamina) ซึ่งเป็นโครงสร้างร่างแหภายในนิวเคลียส ทำหน้าที่เป็นโครงร่างค้ำจุน ให้ความแข็งแรงแก่นิวเคลียส คล้ายไซโทสเกลเลตอน (cytoskeleton) ภายในเซลล์ เนื่องจากเยื่อหุ้มนิวเคลียสมีลักษณะเป็นเยื่อเลือกผ่านที่โมเลกุลส่วนใหญ่ผ่านทะลุเข้าออกไม่ได้ ดังนั้นเยื่อหุ้มนิวเคลียสจึงต้องมีนิวเคลียร์พอร์ (nuclear pore) หรือช่องที่จะให้สารเคลื่อนผ่านเยื่อ ช่องเหล่านี้ทะลุผ่านเยื่อทั้งสองของเยื่อหุ้มนิวเคลียสให้โมเลกุลขนาดเล็กและไอออนเคลื่อนที่เข้าออกนิวเคลียสได้ การเคลื่อนที่เข้าออกของสารโมเลกุลใหญ่ เช่น โปรตีน ต้องมีการควบคุมและต้องใช้โปรตีนช่วยขนส่งสาร (carrier proteins)
โครงสร้าง
นิวเคลียสเป็นเนื้อที่ใหญ่ที่สุดในเซลล์สัตว์[1]ในเซลล์สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เส้นผ่านศูนย์กลางเฉลี่ยของนิวเคคลียสอยู่ที่ 6 ไมโครเมตร (µm) และกินปริมาตร 10% ของเซลล์[2] องค์ประกอบภายในนิวเคลียสอยู่ในนิวคลีโอพลาสซึม เช่นเดียวกันกับไซโตพลาสซึมในเซลล์ส่วน่ที่เหลือ องค์ประกอบซึ่งเป็นของเหลวนั้นเรียกว่า "นิวคลีโอซอล" (nucleosol) เช่นเดียวกันกับไซโตซอลในไซโตพลาสซึม[3]
ในเซลล์เม็ดเลือดขาว ชนิดแกรนูโลไซต์ส่วนใหญ่มีนิวเคลียสที่แบ่งเป็นพู (lobated)
เยื่อหุ้มนิวเคลียสและนิวเคลียร์พอร์
เยื่อหุ้มนิวเคลียส (nuclear envelope หรือ nuclear membrane) ประกอบด้วยเยื้อหุ้มเซลลูลาร์สองชั้น คือชั้นในและชั้นนอก เรียบขนานกันไป แยกห่างกันประมาณ 10 ถึง 50 นาโนเมตร (nm) เยื่อหุ้มนิวเคลียสนั้นห่อหุ้มนิวเคลียสไว้และแยกสารพันธุกรรมออกจากไซโตพลาสซึมที่รายล้อมอยู่ เป็นเหมือนที่กั้นมาโครโมเลกุลไม่ให้แพร่เข้ามาอย่างอิสระระหว่างของเหลวในนิวเคลียส (นิวคลีโอพลาสซึม nucleoplasm) กับของเหลวเซลล์ (ไซโตพลาสซึม cytoplasm)[4] เยื่อหุ้มชั้นนอกนั้นเชื่อมต่อกับเยื่อหุ้มของ รัฟเอนโดพลาสมิกเรคติคูลัม (RER)[4]
นิวเคลียร์พอร์ (Nuclear pores) ทำหน้าที่เป็นช่องสารละลาย (aqueous channels) อยู่ภายในเยื่อหุ้มนิวเคลียส และประกอบด้วยโปรตีนหลายชนิด ซึ่งเรียกรวมกันว่านิวคลีโอพอริน (nucleoporin) พอร์เหล่านี้มีมวล 125 ล้าน ดอลตัน (มวลโมเลกุล) และประกอบด้วยโปรตีนกว่า 50 ชนิด (ในยีสต์) ไปจนถึงหลายร้อยชนิด (ในสัตว์มีกระดูกสันหลัง)[1]
นิวเคลีย์ลามินา
โครโมโซม
นิวคลีโอลัส
อ้างอิง
