แผ่นดินไหวในคาบสมุทรโนโตะ ค.ศ. 2024

ญี่ปุ่นทางตะวันตกตั้งแต่จังหวัดฮกไกโดตอนเหนือมาถึงจังหวัดอิชิกาวะอยู่ในเขตขอบทวีปทางตะวันออกของทะเลญี่ปุ่นซึ่งเป็นเขตมุดตัวการแปรสัณฐานระหว่างแผ่นอามูร์กับแผ่นโอค็อตสค์^[7] ขอบทวีปนี้เคลื่อนตัวมาบรรจบกันตั้งแต่ปลายสมัยไพลโอซีน^[8][9] ขอบทวีปทางตะวันออกของทะเลญี่ปุ่นเป็นแหล่งกำเนิดของแผ่นดินไหวและสึนามิที่สร้างความเสียหายอย่างสำคัญ โดยมีขนาดตั้งแต่ 6.8–7.9 แผ่นดินไหวและสึนามิครั้งสำคัญเกิดใน ค.ศ. 1833, 1940, 1964, 1983, 1993, และ 2024^[10]

บริเวณปลายสุดทางตะวันออกเฉียงเหนือของคาบสมุทรโนโตะกำลังเผชิญกับฝูงแผ่นดินไหวมาเป็นเวลาสามปีแล้ว โดยที่แผ่นดินไหวที่ใหญ่ที่สุดในฝูงแผ่นดินไหวครั้งนี้คือแผ่นดินไหวในคาบสมุทรโนโตะ ค.ศ. 2023 มีขนาด 6.5^[11] แต่แผ่นดินไหวในคราวนี้รุนแรงยิ่งกว่าและรุนแรงที่สุดนับตั้งแต่แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโอกูชิริ พ.ศ. 2536^[4]

การเคลื่อนที่ของรอยเลื่อนมีพลัง

จากงานวิจัยของมาซาโนบุ ชิชิกุระพบว่าชายหาดที่ยกตัวขึ้นเกิดในคาบสมุทรโนโตะมาตั้งแต่สมัยไพลสโตซีนจนถึงช่วงอายุชิบาเนียน และจุดพื้นผิวบางส่วนเกิดในสมัยสมัยโฮโลซีน^[12] จากงานวิจัยบ่งชี้ว่าพื้นดินบริเวณคาบสมุทรโนโตะมีการยกตัวมาหลายหลายแสนปีแล้วจนกระทั่งเมื่อไม่นานมานี้ และการยกตัวส่วนใหญ่เกิดจากรอยเลื่อนที่ยกตัวเองขึ้นในช่วงระหว่างเกิดแผ่นดินไหว^[13] แผ่นดินไหวในครั้งนี้ได้ก่อให้เกิดการยกตัวสูงสุดประมาณ 4 เมตรทางตอนเหนือของคาบสมุทรโนโตะ และ 3.6 เมตรทางเหนือของท่าเรือประมงคาอิโซ มาซาโนบุ ชิชิกุระได้ตีความสิ่งนี้ว่าเป็นการก่อตัวครั้งใหม่ของแผ่นดินที่ยกตัวขึ้นในคาบสมุทรโนโตะ^[14]

บริเวณปลายคาบสมุทรโนโตะได้รับผลกระทบจากฝูงแผ่นดินไหวในช่วงเวลาสามปีที่ผ่านมามีเหตุการณ์แผ่นดินไหวใหญ่ที่สุดคือแผ่นดินไหวเมื่อปี ค.ศ. 2023มีขนาด 6.5 ^[15]แต่เมื่อเกิดแผ่นดินไหวในครั้งนี้ขึ้นซึ่งมีขนาด 7.6 นับว่าเป็นแผ่นดินไหวที่รุนแรงที่สุดในกลุ่มฝูงแผ่นดินไหวและรุนแรงที่สุดในคาบสมุทรโนโตะนับตั้งแต่มีการบันทึกแผ่นดินไหวครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1885^[16]

สำนักงานสำรวจธรณีวิทยาแห่งสหรัฐ (United States Geological Survey, USGS) ได้รายงานขนาดไว้ที่ 7.5 และความลึก 10 กม. (6.2 ไมล์) ส่วนกรมอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่นรายงานขนาดไว้ที่ขนาด 7.6^[17] เป็นแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่เกิดขึ้นในจังหวัดอิชิกาวะนับตั้งแต่ ค.ศ. 1885 ^[18]และเป็นแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศญี่ปุ่นนับตั้งแต่แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮกุ พ.ศ. 2554^[19]

กลไกการเกิดแผ่นดินไหวของแผ่นดินไหวหลักมีความสอดคล้องกับรอยเลื่อนย้อนระดับตื้น ๆ (shallow reverse faulting) ที่กระจายตามแนวระนาบตะวันออกเฉียงเหนือไปถึงตะวันออกเฉียงใต้^[2] เกิดตามเขตมุดตัวการแปรสัณฐานระหว่างแผ่นอามูร์กับแผ่นโอค็อตสค์ มีรายงานว่าเกิดแผ่นดินไหวนำขนาด 5.5 ก่อนแผ่นดินไหวครั้งใหญ่เพียง 4 นาที^[20] หลังแผ่นดินไหวครั้งใหญ่เพียงเก้านาทีต่อมาเกิดแผ่นดินไหวตามขนาด 6.2^[21] หากนับแผ่นดินไหวตามที่มีขนาด 5.0 ขึ้นไปใกล้ศูนย์กลางภายในสองชั่วโมงหลังจากเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่จะมีแผ่นดินไหวตามแล้ว 7 ครั้ง^[4] และมีแผ่นดินไหวตามขนาดเล็กมากกว่า 1,200 ครั้งในรัศมี 100 กม. (62 ไมล์) ^[22]

ตามแบบจำลองรอยเลื่อนที่เผยแพร่โดยสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาแห่งสหรัฐ ขอบเขตการเปลี่ยนรูปของรอยเลื่อนทอดยาวตั้งแต่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของคาบสมุทรโนโตะไปจนถึงเกาะซาโดะมีระยะทาง 200 กิโลเมตร (120 ไมล์) โซนที่มีการลื่นไถลใหญ่ที่สุดอยู่บริเวณทางตะวันออกเฉียงเหนือและตะวันตกเฉียงใต้ ทำให้เกิดการกระจัดที่ใหญ่ที่สุดที่ 3.67 เมตร (12.0 ฟุต) ใต้คาบสมุทร และอีกบริเวณระหว่างคาบสมุทรและเกาะซาโดะเกิดการแตกของรอยเลื่อนที่ 1.86 ม. (6 ฟุต 1 นิ้ว) บริเวณจุดนี้น่าจะแตกออกลงสู่พื้นทะเล^[23]

ความรุนแรงแผ่นดินไหว

สำนักงานอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่นระบุว่าสามารถวัดความรุนแรงแผ่นดินไหวสูงสุดที่ระดับ 7 ตามมาตราความรุนแรงคลื่นไหวสะเทือนชินโดะ^[24] นับเป็นครั้งแรกที่มีเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงขนาดนี้ในประเทศญี่ปุ่นนับตั้งแต่ ค.ศ. 2018^[25][26] พื้นที่ไหวสะเทือนสูงสุดวัดได้ที่เมืองชิกะ จังหวัดอิชิกาวะ ความรุนแรงระดับ 6+ วัดได้ที่เมืองนานาโอะ, วาจิมะ, ซูซุ และอานามิซุ ระดับ 6– วัดได้ที่เมืองนางาโอกะในจังหวัดนีงาตะ, นากาโนโตะและโนโตะในจังหวัดอิชิกาวะ^[27] แรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหวรับรู้ได้ถึงโตเกียวและทั่วภูมิภาคคันโต^[4] ไกลสุดถึงจังหวัดอาโอโมริ^[25]

การเคลื่อนที่ของพื้นดินเป็นระยะเวลานาน

กรมอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่นได้รายงานว่าในภูมิภาคโนโตะของจังหวัดอิชิคาวะมีความรุนแรงของ LPGM สูงสุด 4 ^[29]

ประเทศญี่ปุ่น

มีการออกประกาศเตือนคลื่นสึนามิทันทีหลังจากเกิดแผ่นดินไหวตามแนวชายฝั่งทางตะวันตกของประเทศญี่ปุ่นตั้งแต่จังหวัดฮกไกโดจวบจนนางาซากิ พร้อมด้วยคำสั่งให้อพยพมีผลบังคับใช้ในจังหวัดอิชิกาวะ, โทยามะ และยามางาตะ แผ่นดินไหวทำให้เกิดการเตือนสึนามิครั้งใหญ่ที่สุดนับตั้งแต่แผ่นดินไหวในโทโฮกุ ค.ศ. 2011 สถานีโทรทัศน์สาธารณะเอ็นเอชเคระบุว่าอาจเกิดคลื่นสึนามิสูง 5 เมตร^[4] ขณะที่คลื่นลูกเล็ก ๆ ซัดเข้าฝั่งในเวลาต่อมา โดยศูนย์เตือนภัยสึนามิในแปซิฟิก (Pacific Tsunami Warning Center) กล่าวว่าอาจเกิดคลื่นสึนามิอันตรายในรัศมี 300 กิโลเมตรจากศูนย์กลางแผ่นดินไหว^[30] ประชาชนกว่า 62,000 ได้รับผลกระทบจากคำสั่งอพยพ^[31] โดยในจำนวนนี้ 1,000 คน เข้าหลบภัยที่ฐานทัพกองกำลังป้องกันตนเองทางอากาศญี่ปุ่นในวาจิมะ จังหวัดอิชิกาวะ^[32] สำนักงานอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่นประกาศลดระดับการเตือนสึนามิขนาดใหญ่ลงสู่ระดับเตือนสึนามิเมื่อเวลา 20:30 น. ประมาณสี่ชั่วโมงหลังเกิดแผ่นดินไหว^[33] ต่อมาลดลงอีกครั้งสู่ระดับเฝ้าระวังสึนามิ^[34] และประกาศยกเลิกการเตือนเมื่อเวลา 10:01 น. ของวันที่ 2 มกราคม ประมาณ 18 ชั่วโมงหลังเกิดแผ่นดินไหว^[35]

การสำรวจโดยสถาบันวิจัยแผ่นดินไหวมหาวิทยาลัยโตเกียวพบว่าคลื่นที่เข้ากระทบเมืองชิกะสูงถึง 4.2 เมตร แต่คลื่นระลอกแรกได้รับการรายงานว่าถึงชายฝั่งเมื่อเวลาประมาณ 16:21 น.^[4] สูง 1.2 เมตร ซัดเข้าเมืองวาจิมะ^[36] คลื่นสึนามิวัดความสูงได้ 90 ซม. ซัดเมืองคานาซาวะ^[37] ขณะที่สึนามิสูง 80 ซม. ซัดเข้าจังหวัดโทยามะและซากาตะ จังหวัดยามางาตะ^[38] คลื่นสึนามิวัดได้ 50 ซม. ที่นานาโอะและสึรูงะ^[37] ขณะที่คลื่นสูง 40 ซม. วัดได้ที่คาชิวาซากิ,^[39] โทโยโอกะ, โทบิชิมะ, และเกาะซาโดะ^[38] ในเมืองโทยามะ วัดคลื่นได้ที่ 0.5 เมตร^[36] มีรายงานคลื่นสูง 60 ซม. ที่เซตานะในฮกไกโด ขณะที่คลื่นสูง 50 ซม. ซัดเข้าเกาะอูกูชิริ^[38] มีการบันทึกการซัดของคลื่นสึนามิในจังหวัดทตโตริด้วยความสูง 0.6 เมตรที่ซาไกมินาโตะ และ 0.2 เมตรที่อิวามิ โดยนครโทโยโอกะในจังหวัดเฮียวโงะวัดได้สูงสุด 0.4 เมตร^[40] พื้นที่ท่าเรือไมซูรุในจังหวัดเกียวโตมีสึนามิสูง 0.4 เมตร^[41] ที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ชิกะในจังหวัดอิชิกาวะมาตรวัดระดับน้ำเครื่องสูบน้ำทะเลเข้าที่ใช้ทำความเย็นเครื่องปฏิกรณ์ของโรงไฟฟ้าอ่านค่าเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้น 3 เมตรระหว่างเวลา 17:45 น. และ 18:00 น.^[42]

จากการวิเคราะห์ถ่ายทางอากาศที่มีผู้จัดทำคือหน่วยงานข้อมูลสารสนเทศเชิงพื้นที่ของญี่ปุ่นพบว่าพื้นที่ที่ถูกสึนามิพัดเข้าไปมีขนาดประมาณ 130 เฮกตาร์ ^[43] บริเวณที่ถูกสึนามิท่วมเข้าไปในแผ่นดินกระจุกตัวอยู่ทางฝั่งตะวันออกของคาบสมุทรโนโตะ ตั้งแต่ทางใต้ของเมืองซูซุไปจนถึงเมืองโนโตะตะวันออก สึนามิยังพัดเข้าไปในเมืองโนโตะตอนใต้ เมืองอานามิซุ โนโตจิมะ เมืองนานาโอะด้วย ความสูงของสึนามิสูงประมาณ 4 เมตร ในเมืองโนโตะ และ 3 เมตรในเมืองซูซุก่อให้เกิดความเสียหายอย่างมาก แต่กลับไม่พบน้ำท่วมเนื่องจากสึนามิบนชายฝั่งทางเหนือของคาบสมุทรโนโตะ ^[44]

การสำรวจภาคสนามที่จัดทำโดยสถาบันวิจัยแผ่นดินไหวแห่งมหาวิทยาลัยโตเกียว พบร่องรอยน้ำท่วมจากสึนามิบริเวณท่าเรือประมงอากาซากิในเมืองชิกะ และพบในท่าเรือประงอามุโระเช่นกัน คลื่นสึนามิที่มาถึงชายฝั่งได้พัดขึ้นไปบนบกสูง 4.2 เมตร ^[45]

นายฟูมิฮิโกะ อิมามูระ และคณะคาดคะเนว่าสึนามิได้พัดเข้าไปถล่มเมืองซูซุเพียงหนึ่งนาทีหลังจากเกิดแผ่นดินไหว^[46] ตรงกับผู้สื่อข่าวสำนัก Hokkoku Shimbun ซึ่งอยู่ใกล้กับศาลาว่าการเมืองซูซุในเวลานั้น ในขณะที่เกิดแผ่นดินไหวและเมื่อแรงสั่งสะเทือนสิ้นสุดลงคลื่นสึนามิก็ซัดเข้ามาจากทะเล ^[47]

ความเสียหาย

ในนครซูซุ โครงบ้านเรือนถูกชะล้างพังทลายและบางส่วนถูกกระแสน้ำซัดพาไปไกลไปอีก^[48] เรือประมงหลายลำจมน้ำและถูกซัดพาขึ้นบก เฮลิคอปเตอร์สำนักข่าวบินเหนือเมืองที่ได้รับผลกระทบพบเห็นอาคารถล่มและรถยนต์ต่างพลิกคว่ำ^[49] ผู้อยู่อาศัยในเหตุการณ์ระบุว่าคลื่นสึนามิซัดขึ้นบนถนนโดยมีรถยนต์และซากขยะลอยตามกระแสน้ำมา อีกทั้งยังคาดการณ์ความสูงเหนือระดับน้ำทะเลของคลื่นสึนามิที่ 3 เมตร^[50] ฮิโรชิ ฮาเซะ ผู้ว่าการจังหวัดอิชิกาวะ กล่าวว่าพื้นที่ท่าเรืออีดะถูกซัดถล่มจากชายฝั่งระยะทาง 100 เมตรด้วยคลื่นสึนามิ^[51]

ในเมืองชิกะ คลื่นสึนามิหลายลูกมาถึงท่าเรือเมื่อเวลา 17:40 น. สึนามิสูงถึง 4.2 เมตร สร้างความเสียหายให้กับท่าเรือประมงและสิ่งอำนวยความสะดวกของเมือง ในพื้นที่คาบสมุทรโนโตะการบันทึกสังเกตการณ์สึนามิทำได้ค่อนข้างยากเนื่องจากมีการยกตัวของชายฝั่งทำให้บางส่วนของชายฝั่งสูงขึ้นถึง 4.1 ม. และขยายแนวชายฝั่งออกไปในทะเล^[52][53][54]

ที่อื่นตามแนวทะเลญี่ปุ่น

สำนักงานอุตุนิยมวิทยาเกาหลีเตือนระดับน้ำทะเลเพิ่มสูงขึ้นตามแนวชายฝั่งจังหวัดคังว็อนและเมืองโพฮัง^[57][39] มีการพยากรณ์คลื่นสูง 0.3 เมตร ตามแนวชายฝั่งทางตะวันออกของประเทศตั้งแต่เวลา 18:29 น. ถึง 19:17 น. (ตามเวลาท้องถิ่น)^[58] ต่อมามีรายงานว่าจังหวัดคังว็อนมีสึนามิสูง 0.45 เมตร^[38][59] คลื่นสูง 0.85 เมตรซัดเข้าฝั่งมุกโฮเมื่อเวลาประมาณ 20:00 น.^[60] สึนามิสูง 0.66 เมตรวัดได้ในอูจิน 0.45 เมตรในซกโจ และ 0.39 เมตรในกันนึง^[61] คลื่นสึนามิซัดเข้าฝั่งทางตะวันออกของประเทศนั้นเป็นสึนามิสูงมากกว่า 0.5 เมตรลูกแรกนับตั้งแต่ ค.ศ. 1993^[62]

ในรัสเซีย มีการประกาศเตือนคลื่นสึนามิสูง 1 เมตร โดยเฉพาะตามแนวชายฝั่งตะวันตกของเกาะซาฮาลิน^[63] แหล่งข่าวระบุว่ามีการอพยพเกิดขึ้น^[64] ขณะที่รัสเซียปฏิเสธ^[65] นอกจากนี้ ยังมีการเตือนสึนามิในวลาดีวอสตอคและ Nakhodka^[66] รวมถึงพื้นที่อื่น ๆ ในดินแดนปรีมอร์เยและฮาบารอฟสค์^[67] กระทรวงสถานการณ์ฉุกเฉินระบุว่า "ทีมกู้ภัยเตรียมพร้อมในการรับมือกับเหตุที่อาจเกิดขึ้นตามมาจากสึนามิ"^[68] ต่อมา เจ้าหน้าที่ในวลาดีวอสตอคกล่าวว่า "ไม่มีสึนามิซัดฝั่ง" ขณะที่ใน Nakhodka "สึนามิได้ซัดแล้วจนแทบสังเกตไม่ได้"^[69]

อาณาเขตไฟไหม้ขนาดใหญ่ในวาจิมะ (ข้อมูลแผนที่)

แผ่นดินไหวเกิดขึ้นในประเทศญี่ปุ่นในช่วงวันขึ้นปีใหม่ซึ่งถือเป็นหนึ่งในวันหยุดราชการ ผู้คนต่างอยู่ที่บ้านพักและอาคารส่วนใหญ่ปิด^[70] มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 241 ราย โดยทุกรายอยู่ในจังหวัดอิชิกาวะ, 31 รายในวาจิมะ, 22 รายในซูซุ, 5 รายในนานาโอะ, ในโนโตะและอานามิซุเมืองละ 2 ราย และในฮากูอิและชิกะเมืองละ 1 ราย มีผู้ได้รับบาดเจ็บอย่างน้อย 304 รายรวมทั้ง 7 จังหวัด^[71] อย่างน้อย 22 รายในจังหวัดอิชิกาวะได้รับบาดเจ็บสาหัส^[72][73] จวบจนถึงวันที่ 3 มกราคม ประชาชนทั้งสิ้น 31,800 คนพักพิงอยู่ในศูนย์หลบภัยหลังเกิดแผ่นดินไหว^[74] โดยในจำนวนนี้ ประชาชน 27,700 พักพิงอยู่ในศูนย์อพยพ 336 แห่งในจังหวัดอิชิกาวะ^[75] ความเสียหายเกิดขึ้นอย่างหนักในวาจิมะ, ซูซุ และโนโตะ^[76] ในวันที่ 3 มกราคม ยังมีรายงานผู้สูญหายหลายคน^[77]

ในเมืองวาจิมะ บ้านเรือนอย่างน้อย 50 หลังคาเรือนพังถล่ม^[78][79] เกิดเหตุเพลิงไหม้ในเมืองราว 17:00 น. และเนื่องด้วยถนนได้รับความเสียหาย นักดับเพลิงไม่สามารถเข้าควบคุมเพลิงได้^[80] แนวเพลิงขยายเป็นวงกว้างบ้านและอาคารราว 200 หลังคาเรือนถูกไหม้วอด^[81][82] ประชาชนมากกว่า 30 คนในวาจิมะและอีกหลายรายในซูซุได้รับบาดเจ็บ^[83]

สถานีตำรวจอิชิกาวะนานาโอะระบุว่าประชาชนที่ติดอยู่ในบ้านที่พังถล่มลงมาได้รับการช่วยเหลือแล้ว^[84] ประชาชนอย่างน้อย 14 คนเสียชีวิตจากบ้านที่ถล่มลงในวาจิมะ^[85] ขณะที่สถานีดับเพลิงและกู้ภัยต่างรายงานผู้บาดเจ็บอีกหลายราย^[86] โฆษกโรงพยาบาลเทศบาลวาจิมะระบุว่าประชาชนเข้ารับการรักษาด้วยอาการกระดูกหักหรือบาดเจ็บจากสิ่งของตกหล่นใส่^[87] ในเมืองชิกะ มีผู้เสียชีวิต 2 ราย และ 1 รายได้รับบาดเจ็บ ขณะที่บ้านสองหลังคาเรือนถล่มลง^[88] ในเมืองอานามิซุ มีผู้ไม่ได้สติ 1 รายและอาคารบ้านเรือน 9 หลังพังถล่ม^[89] ในนครซูซุ บ้าน 53 หลังคาเรือนพังถล่ม^[90] เกิดแผ่นดินถล่มตลอดภูมิภาคที่มีลักษณะเป็นภูเขาในคาบสมุทรโนโตะ^[48]

การเปลี่ยนแปลงภูมิประเทศ

สำนักงานภูมิสารสนเทศเชิงพื้นที่ญี่ปุ่นระบุว่าบางส่วนของประเทศเคลื่อนตัวไปทางทิศตะวันตกถึง 1.3 ม. (4 ฟุต 3 นิ้ว) มีการกระจัดที่สามารถสังเกตได้ที่นครวาจิมะเนื่องจากเกิดการเสียรูปของเปลือกโลก ที่เมืองอานามิซุแผ่นดินเคลื่อนตัวไปทางทิศตะวันตก 1 ม. (3 ฟุต 3 นิ้ว) โดยเป็นการเคลื่อนไหวภาคพื้นดินในพื้นที่ เกิดการยกตัวในแนวดิ่งของเปลือกโลกขึ้น 4 ม. (13 ฟุต) เกิดขึ้นทางตะวันตกของวาจิมะ และ 1.1 ม. (3 ฟุต 7 นิ้ว) ทางตอนเหนือของเมืองซูซู ^[91][92] บริเวณใกล้กับท่าเรือวาจิมะแนวชายฝั่งของหาดทรายผุดขึ้นมาออกจากชายฝั่งประมาณ 250 ม. (820 ฟุต) เนื่องจากการยกตัวของชายฝั่ง^[93] แนวชายฝั่งในเขตคาวาอูระ เมืองซูซุ พบว่าเคลื่อนไปทางทะเล 175 ม. (574 ฟุต)เป็นผลมาจากการยกตัวของชายฝั่ง บางพื้นที่ชายทรายขยายออกไป 2.4 ตารางกิโลเมตร ท่าเรือแห่งหนึ่งในเขตโอซาวะของวาจิมะถูกยกตัวขึ้นจนน้ำถูกระบายออกไปทั้งหมด ^[94]

ข้อมูลเมื่อวันที่ 2 มกราคม จากการสำรวจภาคสนามที่ดำเนินการโดยสถาบันวิจัยแผ่นดินไหวแห่งมหาวิทยาลัยโตเกียวตรวจพบการยกตัวขึ้นของแผ่นดินตามแนวชายฝั่งตะวันตกของเมืองวาจิมะ มีการยกตังของชายฝั่ง 3 เมตร ในพื้นที่ประมาณ 4 กิโลเมตรจากทางเหนือและทางใต้ของเมือง ที่ท่าเรือประมงคาอิโซเกิดการยกตัวสูง 3.9 เมตร และแนวชายฝั่งได้ขยายออกไปในทะเลกว้าง 250 เมตร ในเมืองชิกะแผ่นดินยกตัวสูง 0.25 ม. ที่ท่าเรือประมงอากาซากิ ในชิกะถือว่ามีการยกตัวของแผ่นดินน้อยกว่าวาจิมะมาก ^[95]

ภาพถ่ายทางอากาศเปรียบเทียบการยกตัวของแผ่นดินระหว่างก่อนเกิดแผ่นดินไหวและหลังแผ่นดินไหวที่ท่าเรือประมงคาอิโซ

ภาพถ่ายเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม ค.ศ. 2010 เขื่อนกันคลื่นสามารถมองเห็นได้ตามแนวชายฝั่ง

ภาพถ่ายเมื่อวันที่ 11 มกราคม ค.ศ. 2024 หาดทรายขยายตังลงไปในทะเลอันเนื่องจากแผ่นดินยกตัวสูงกว่าเดิม

ฟูมิโอะ คิชิดะ นายกรัฐมนตรี ประกาศตั้งศูนย์ฉุกเฉินพิเศษเพื่อรวบรวมและเผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับแผ่นดินไหวและสึนามิ^[63] มิโนรุ คิฮาระ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม สั่งให้กองกำลังป้องกันตนเองญี่ปุ่นเข้าช่วยเหลืองานกู้ภัย^[96] ต่อมาเขาประกาศการส่งกำลังพล 1,000 นายไปยังพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบ โดยอีก 8,500 นายอยู่ในสถานะเตรียมพร้อม อากาศยานของกองกำลังอีก 20 ลำถูกส่งบินเหนือพื้นที่เพื่อสำรวจความเสียหาย^[97] มีการส่งเจ้าหน้าที่กู้ภัยราว 3,000 นายไปยังคาบสมุทรโนโตะ^[98] เนื่องด้วยสิ่งกีดขวางบนถนนต่าง ๆ ความช่วยเหลือทางมนุษยธรรมถูกส่งไปยังคาบสมุทรด้วยเรือ ขณะที่ส่งด้วยเฮลิคอปเตอร์ไปยังพื้นที่โดดเดี่ยวเข้าถึงยากอื่น ๆ^[99]

บริษัทพลังงานไฟฟ้าคันไซ, บริษัทพลังงานไฟฟ้าโตเกียว และบรัษัทพลังงานไฟฟ้าโฮกูริกุ กล่าวว่าพวกเขากำลังตรวจสอบเฝ้าระวังความผิดปกติในโรงไฟฟ้านิวเคลียร์^{[4][100][101]} ต่อมา บริษัทพลังงานไฟฟ้าคันไซ^[58] และโฮกูริกุรายงานว่าไม่มีความผิดปกติเกิดขึ้น^[102] โดยเครื่องปฏิกรณ์ของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ชิกะในจังหวัดอิชิกาวะถูกปิดลงเมื่อเกิดแผ่นดินไหวสำหรับการตรวจสอบ คณะกรรมการกำกับดูแลนิวเคลียร์ยังไม่พบความผิดปกติของโรงงานไฟฟ้าตามแนวชายฝั่งทะเลญี่ปุ่น^[79] บริษัทพลังงานไฟฟ้าโฮกูริกุปิดการใช้งานเครื่องกำเนิดสองเครื่องที่โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนในนานาโอะ^[37]

มีการประกาศงดให้บริการชินกันเซ็งในภูมิภาคกลางและตะวันออกของประเทศหลังเกิดแผ่นดินไหว^[103] ทำให้เกิดผู้โดยสารระหว่างโทยามะและคานาซาวะตกค้างอย่างน้อย 1,400 คนเป็นเวลากว่า 11 ชั่วโมง^{[75][104][105]} การเดินรถไฟท้องถิ่นยังถูกหยุดถึง 24 ชั่วโมงหลังเกิดแผ่นดินไหว ทำให้เกิดผู้โดยสารรถไฟเที่ยวด่วนราว 1,400 คน^[31] ชินกันเซ็งกลับมาให้บริการอีกครั้งในช่วงบ่ายของวันที่ 2 มกราคม^[106] ทางพิเศษสายสำคัญหลายแห่งในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบปิดลง^[107] ออลนิปปอนแอร์เวย์และเจแปนแอร์ไลน์ยกเลิกเที่ยวบินไปยังจังหวัดโทยามะ, อิชิกาวะ และนีงาตะตลอดทั้งวันที่ 1 มกราคม^[101] ต่อมาเจแปนแอร์ไลน์ประกาศเที่ยวบินเสริมไปยังสนามบินโคมัตสึในจังหวัดอิชิกาวะและสนามบินนีงาตะในวันที่ 2 มกราคม^[108]

เช้าของวันที่ 3 มกราคม บริษัทรถไฟญี่ปุ่นกลับมาให้บริการบางส่วน อย่างไรก็ตาม สายการเดินรถท้องถิ่นยังคงงดให้บริการ กระทรวงที่ดิน โครงสร้างพื้นฐาน การขนส่ง และการท่องเที่ยว (MLIT) ยืนยันว่าสนามบินโนโตะจะคงปิดจนถึงวันที่ 4 มกราคม โดยการกลับมาให้บริการเต็มรูปแบบยังไม่มีวันกำหนด^[109]

จังหวัดอิชิกาวะ, นีงาตะ, โทยามะ และฟูกูอิร้องขอความช่วยเหลือทางการเงินสำหรับเทศบาล 47 แห่งตามพระราชบัญญัติการบรรเทาสาธารณภัยซึ่งรัฐบาลกลางจะต้องครอบคลุมค่าใช้งานเกี่ยวกับการตอบโต้ภัยพิบัติและการฟื้นฟูราวร้อยละ 50–90 กระทรวงสาธารณสุขญี่ปุ่นมีคำสั่งให้โรงพยาบาลครอบคลุมประกันสุขภาพให้แก่ผู้ป่วยที่ได้รับผลกระทบจากแผ่นดินไหว รวมถึงผู้ป่วยที่ไม่มีประกันด้วยเช่นกัน^[110] เจ้าหน้าที่ในจังหวัดอิชิกาวะเปิดอีเมลช่วยเหลือเพื่ออำนวยความสะดวกกับประชาชนและนักท่องเที่ยวที่ได้รับผลกระทบ^[111]

การเสด็จออกสิงหบัญชรของสมเด็จพระจักรพรรดินารูฮิโตะทุกวันขึ้นปีใหม่ในวันที่ 2 มกราคมถูกยกเลิกจากเหตุแผ่นดินไหว^[31] สำนักพระราชวังหลวงระบุว่าเป็นครั้งแรกที่การเสด็จออกสิงหบัญชรถูกยกเลิกด้วยเหตุภัยพิบัติ นอกจากนี้ยังมีรายงานว่าทั้งสมเด็จพระจักรพรรดิและจักรพรรดินีทรงมีความห่วงพระทัยให้ปฏิบัติการกู้ภัยและผจญเพลิงในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบดำเนินไปอย่างรวดเร็วท่ามกลางสภาพอากาศหนาวจัด^[112]

ประธานาธิบดีไต้หวัน ไช่ อิงเหวิน, ประธานาธิบดีฟิลิปปินส์ บองบอง มาร์กอส, นายกรัฐมนตรีเวียดนาม ฝั่ม มิญ จิ๊ญ, ประธานาธิบดีฝรั่งเศส แอมานุแอล มาครง, นายกรัฐมนตรีอิตาลี จอร์จา เมโลนี, นายกรัฐมนตรีแคนาดา จัสติน ทรูโด, ประธานาธิบดีสหรัฐ โจ ไบเดน, นายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักร ริชี ซูแน็ก, นายกรัฐมนตรีกัมพูชา ฮุน มาแณต, ประธานาธิบดีบราซิล ลูอิส อีนาซียู ลูลา ดา ซิลวา, ประธานาธิบดีชิลี กาบริเอล โบริช, นายกรัฐมนตรีอินเดีย นเรนทระ โมที, นายกรัฐมนตรีไทย เศรษฐา ทวีสิน, นายกรัฐมนตรีมาเลเซีย อันวาร์ อิบราฮิม, นายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ ลี เซียนลุง, นายกรัฐมนตรีโปแลนด์ อันด์แชย์ ดูดา, นายกรัฐมนตรีแทนซาเนีย Samia Suluhu Hassan, นายกรัฐมนตรีสเปน เปโดร ซันเชซ, ประธานาธิบดีเกาหลีใต้ ยุน ซ็อก-ย็อล, นายกรัฐมนตรีสวีเดน อุล์ฟ คริสเตอช็อน, ประธานาธิบดียูเครน วอลอดือมือร์ แซแลนสกึย และนายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย แอนโทนี แอลบานีส แสดงความเสียใจและระบุว่าพร้อมที่จะส่งความช่วยเหลือใด ๆ ให้แก่ประเทศญี่ปุ่น^{[70][113][114][115]} กองทัพฟิลิปปินส์ ยังเสนอที่จะร่วมมือกับกองกำลังป้องกันตนเองในการตอบโต้กับแผ่นดินไหว^[116][117] กรรมการจัดการกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) คริสตาลีนา จอร์เจวา และสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสยังร่วมแสดงความเสียใจต่อเหยื่อภัยแผ่นดินไหว^[70][118]

มีการแพร่กระจายข้อมูลผิด ๆ เกี่ยวกับแผ่นดินไหวบนแพลตฟอร์มสื่อสังคมเช่น เอ็กซ์ (เดิม ทวิตเตอร์)^[119][120] รวมถึงการอ้างที่ผิดว่าแผ่นดินไหวเกิดขึ้นจากการสร้างของมนุษย์^[119] ผู้ใช้งานเชื่อมโยงวิดีโอแผ่นดินไหวใต้น้ำในอินโดนีเซียเมื่อเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2023^[121] ภาพแผ่นดินไหวโทโฮกุ ค.ศ. 2011 และคูมาโมโตะ ค.ศ. 2016 ^[122] และแผ่นดินถล่ม ค.ศ. 2021 ว่าเป็นแผ่นดินไหวในคาบสมุทรโนโตะอย่างไม่ถูกต้อง^[120]

เมื่อช่วงเย็นของวันที่ 2 มกราคม เกิดการชนกันที่ท่าอากาศยานฮาเนดะระหว่างเครื่องบินหน่วยยามฝั่งญี่ปุ่นที่ขนเสบียงช่วยเหลือทางมนุษยธรรมไปยังเหยื่อแผ่นดินไหวในนีงาตะและเครื่องบินแอร์บัส เอ350 ของเจแปนแอร์ไลน์ เที่ยวบินที่ 516 ต้นทางจากท่าอากาศยานชินชิโตเซะ ทำให้เครื่องบินทั้งสองลำถูกทำลาย ผู้โดยสารทั้ง 379 คนบนเครื่องบินของเจแปนแอร์ไลน์ได้รับการอพยพ อย่างไรก็ดี มีผู้บาดเจ็บ 14 คน^[123] กัปตันเครื่องบินของหน่วยยามฝั่งหนีออกมาได้ด้วยอาการบาดเจ็บสาหัส ขณะที่ลูกเรืออีกห้าคนเสียชีวิต^{[124][125][126]}

• รายชื่อแผ่นดินไหวในประเทศญี่ปุ่น
• แผ่นดินไหวในคาบสมุทรโนโตะ ค.ศ. 2007
• ฝูงแผ่นดินไหวในคาบสมุทรโนโตะ