Rossiyaning Ukrainaga bosqini

2022-yilning 24-fevralida Rossiya Ukrainaga bosqinchilik hujumini boshlagan. Bosqinchilik hujumiga qadar Rossiya Ukraina chegarasi yaqinida uzoq vaqt davomida qoʻshin toʻplab, uning sonini oshirib borgan hamda Ukrainaning NATOga qoʻshilishini qonunan man etish toʻgʻrisidagi talab bilan chiqqan^[44]. Bosqin boshlanishidan bir necha kun avval Rossiya Donetsk Xalq Respublikasi va Lugansk Xalq Respublikasi mustaqilligini tan olgan va 2022-yilning 21-fevralida Ukraina sharqidagi Donbass hududiga Rossiya qurolli kuchlari boʻlinmalarini yuborgan.

Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)
Rossiya-Ukraina urushi
Sanalar 24-fevral, 2022-yil(2022-02-24) Urush yeri Ukraina
Raqiblar
Rossiya Donetsk XR[1][2][3] Lugansk XR Qoʻllab-quvvatlovchi(lar):  Belarus[4] (rasman rad etilgan)	Ukraina Qurol bilan taʼminlovchi(lar):  Kanada[7][8][9][10] Chexiya[11][12]  Estoniya[13][14][15]  Latviya[16]  Litva[7][13][17][18]  Niderlandiya[19]  Turkiya[20]  Birlashgan Qirollik[7][21]  AQSh[7][22] Oʻlimga olib kelmaydigan harbiy yordam:  Germaniya[15]  Italiya[23]  Slovakiya[24]  Shvetsiya[25] Yevropa Ittifoqi[26] Belarus muxolifati[27][28]
Qoʻmondonlar
Vladimir Putin Sergey Shoygu Valeriy Gerasimov Aleksandr Dvornikov Oleg Salyukov Denis Pushilin Leonid Pasechnik	Volodimir Zelenskiy Denis Shmigal Dmitro Kuleba Oleksiy Reznikov Valeriy Zalujniy Ruslan Xomchak
Kuchlar
Rossiya  : ~175 000[29]-190,000[30] (Ukraina chegarasida) Donetsk XR: 20 000[7] Lugansk XR: 14 000[7]	Ukraina  : 209 000 (qurolli kuchlar) 102 000 (harbiylashtirilgan) 900 000 (zaxiralar)[7]
Yoʻqotishlar
Rossiya tomonidan tasdiqlangan: 1 Su-25 yoʻq qilingan[31] Ukraina tomonidan tasdiqlangan: 50 nafar harbiy halok boʻlgan[32] 2+ qoʻlga olingan[33] 4 ta tank yoʻq qilingan[34] Oʻnlab zirhli mashinalar yoʻq qilingan[35] 6 ta samolyot urib tushirilgan[35] 3 ta vertolyot urib tushirilgan[36]	Ukraina tomonidan tasdiqlangan: 40+ soldat halok boʻlgan[37] Bir necha oʻnlab harbiylar jarohatlangan[38] 1 transport samolyot urib tushirilgan[39] Rossiya tomonidan tasdiqlangan: Ukraina harbiy havo bazalari va havo mudofaa tizimlari zararsizlantirilgan[40] 14 nafar soldat taslim boʻlgan[31] 4 ta kombat samolyoti urib tushirilgan[41] 1 kombat vertolyoti urib tushirilgan[42] 4 ta dron urib tushirilgan[42]
17 nafar ukrainalik fuqaro halok boʻldi[43]

24-fevral taxminan soat 05:00 EET (UTC+2) da Rossiya prezidenti Vladimir Putin Ukrainani „denatsifikatsiya“ va „demilitarizatsiya“ qilish maqsadida „maxsus harbiy operatsiya“ boshlanganini eʼlon qilgan^[45][46]. Oradan daqiqalar oʻtgach, rus askarlari tomonidan Ukraina hududiga havodan hujumlar boshlangan^[47]. Ukraina chegara xizmati rus harbiylari Rossiya va Belarus chegara postlari orqali bostirib kirganini maʼlum qilgan^[48][49].

Jahondagi koʻpchilik davlatlar ushbu bosqinchilik hujumini qoralab, Rossiyaga qarshi sanksiyalar joriy qilishgan. Hujumga qarshi global namoyishlar boʻlib oʻtayotgan bir paytda Rossiyadagi namoyishlar ommaviy hibsga olishlar bilan qarshilangan^[50][51]. Bosqindan avval ham, bosqin davomida ham koʻplab davlatlar Ukrainaga qurol-yarogʻ yetkazib berish orqali yordam koʻrsatishgan^[52]. Bunga javoban Putin Rossiya yadroviy kuchlarini shay holatga keltirgan^[53]. Rossiya bosqini 2022-yilning sentyabr oyidan muvaffaqiyatsizlikka uchrab, natijada Putin Rossiya hududida qisman safarbarlik eʼlon qilgan.

BMTning Qochqinlar boʻyicha Oliy komissarligi maʼlumotlariga koʻra, 500 mingdan ortiq ukrainalik qochqin hujumning dastlabki toʻrt kuni ichida mamlakatni tark etib, Yevropa boʻylab qochqinlar inqiroziga sabab boʻlgan^[54]. 2022-yil may holatiga koʻra, 8,2 million aholi Ukrainani tark etgan, iyun holatiga koʻra esa 8 million aholi Ukraina ichida ichki koʻchishni amalga oshirgan^[55].