Kiyev

Kiyev
Kiyev
	Київ
Bayraq[d]	Gerb[d]
	50°27′00″ şm. e. 30°31′25″ ş. u.
Ölkə	Ukrayna;
Başçı	Vitali Kliçko
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	482
Sahəsi	848 km²;
Mərkəzin hündürlüyü	179 ± 0 m
Saat qurşağı	Şərqi Avropa vaxtı[d]; UTC+02:00; UTC+03:00; Yay vaxtı;
Əhalisi
Əhalisi	2.952.301 nəf. (1 yanvar 2022);
Rəsmi dili	ukrayn dili;
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+380 44
Poçt indeksi	01000–06999
Nəqliyyat kodu	AA, KA
Digər
	kyivcity.gov.ua
	Xəritəni göstər/gizlə Kiyev
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kiyev (ukr. Київ təlləfüzü Kıyiv [ˈkɪjiu̯], tarixi Azərbaycan mənbələrində Kiyif az-əbcəd. کييف‎) — Ukraynanın paytaxtı və ən böyük şəhəri.

Kiyev Ukraynanın mərkəzi hissəsinin şimalında və Dnepr çayında yerləşir. Şəhərin ölçüsü şimaldan cənuba— 50 km, qərbdən şərqə isə 56 km-dir. Əhalisi üzrə Kiyev Avropa şəhərləri olan Moskvadan, Londondan, Parisdən, Sankt-Peterburqdan, Berlindən və Madriddən sonra yeddincidir.

Toponimi

"Zaman illəri haqqında povestlər" ("Повесть временных лет") salnaməsinə əsasən şəhərin adı Kiy adından yaranıb — üç qardaşdan ən böyüyünün adı belə idi, hansılar ki, Kiyevin baniləri hesab edilirlər. Həqiqətə daha yaxın olan, Kiyev şəhərinin əsasını qədim türklər tərəfində qoyulduğu bildirilir və "Kiyev" sözü qədim türk dilində "ki" yəni "iki" anlamını verir, "yev" ya da "ev" türk ləhçələrində geniş yayılmış "ev" anlamına istinad edir^[4]^[5].

Tarixi

Öz uzun tarixi boyu Kiyev polyakların, Kiyev Rusiyasının, Kiyev knyazlığının, Ukrayna Xalq Respublikasının, Ukrayna Dövlətinin, Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasının paytaxtı olmuşdur. 1991-ci il, 24 avqust tarixindən isə müstəqil Ukraynanın paytaxtı olmuşdur.

Kiyevin əhalisi

Kiyev 10 inzibatı rayona bölünür, onlar Dneprin sağ və sol sahillərində yerləşmişlər. Demoqrafiya İnstitutunun və Ukraynanın MEA-ının 2009-cu ilin başlanğıcına olan sosial tədqiqatlarının məlumatına görə Kiyevin faktiki əhalisi 3144,3 min insan təşkil edirdi. Onların arasında 83 % şəhər sakinləri — ukraynalılar, 14 % — ruslar, 3 % — yəhudilər, ermənilər və başqa milliyyətlərin nümayəndələridir.

Nəqliyyat

Kiyevdə üç aeroport mövcuddur: "Borispol" Beynəlxalq aeroportu, "Kiyev" (Julyanı) Beynəlxalq aeroportu və Qostomel (yük aeroportu Antonov) Aeroportu.Həmçinin bir neçə dəmiryol vağzalı var: Kiyev-Sərnişin, Cənub vağzalı, Şəhərətrafı vağzal, Karavayevlər Bağı (şəhərətrafı), Darniskiy dəmiryol vağzalı, Kiyev-Moskva. Kiyev Rusiya İmperiyasında elektrik tramvaylarının işə salındığı ilk şəhərdir.

6 noyabr 1960-cı ildə Kiyevdə ilk metro stansiyasının açılışı olmuşdur. Şəhərin özündə üç sərnişin xətti ilə (Svyatoşinsko-Brovarskaya, Kurenyovsko-Krasnoarmeyskaya, Sıresko-Peçerski) metropoliten fəaliyyət göstərir. Hər gün metropolitendən təxminən 1,422 milyon sərnişin istifadə edir.

Böyük həcmli yüklərin daşınmasında Dnepr çayından istifadə olunur.

Təhsil

Bu gün Kiyev Ukraynada ən böyük elm və təhsil mərkəzlərindən biridir. Kiyevdə böyük miqdarı ali və orta xüsusi təhsil müəssisələri yerləşdirilmişdir, bir neçə beynəlxalq əhəmiyyətli universitetlər daxil olmaqla, həmçinin Ukraynanın üç ən nüfuzlu universiteti: Taras Şevçenko adına Kiyev milli universiteti, "KPİ" Ukraynasının Milli texniki universiteti və Milli universitet "Kievo-Moqilyanskaya akademiya".

Kiyevdə təxminən 350 məktəb, 100-dən çox gimnaziya və lisey, təxminən 70 ali məktəb vardır, o cümlədən:

Kiyev Milli İqtisadi Universiteti
Milli Nəqliyyat Universiteti
Milli Aviasiya Universiteti
Kiyev milli Tikintinin və arxitektura universiteti (KİTİ)
M. P. Draqomanov adına milli pedaqoji universitet
Dövlət İnformasiya-Rabitə Texnologiyaları Universiteti
Kiyev konservatoriyası
Reklam institutu
Kiyev milli dilçilik universiteti (XARDİL)
Ukraynanın milli elmlər akademiyası (UMEA)
Ukraynanın bioresurslarlarının və təbiətdən istifadə edilməsinin milli universiteti
Kiyev milli Daxili işlər universiteti
Kiyev rəssamlıq akademiyası
O. O. Boqomoles adına milli tibbi universitet
Beynəlxalq Solomonov Universiteti
Ukraynanın milli Fiziki tərbiyə və idman (İNFİZ) universiteti
İ. K. Karpenko-Karoqo adına Kiyev milli teatr, kino və televiziya universiteti
Kiyev milli mədəniyyətin və incəsənət universiteti
Kiyev milli texnologiyalar və dizayn universiteti
Milli qida texnologiyaları universiteti
Kiyev bazar əlaqələri universiteti
Kiyev Milli Ticarət və İqtisadiyyat Universiteti
Boris Qrinçenka adına Kiyev universiteti

Mədəniyyət

Kiyev həmçinin Ukraynanın mədəniyyət və incəsənət mərkəzidir. Burada 27 muzey, 25 teatr və teatr-studiyalar vardır. 2005-ci ildə Kiyev 50-ci Avroviziya musiqi müsabiqəsinin keçirildiyi yeri oldu, 2012-ci ildə isə o Ukraynanın Avropanın futbol 2012 Çempionatını qəbul etmiş dörd şəhərlərindən biri oldu.

Ədalətli olaraq Kiyevi dünyanın ən yaşıl şəhərlərindən biri adlandırırlar, axı meşələr parklar və bağlar onun sahəsinin daha çox yarısını təşkil edir. Şəhərin ərazisində iki böyük botanika bağı var. Mayda bütün Kiyevdə təmtəraqlı çiçəklənən şabalıd ağacı şəhərin simvoludur.