Урыҫтар
Урыҫтар йәки рустар (үҙ атамаһы рус. русские) — Рәсәй Федерацияһында иң күп һанлы халыҡ, төп халҡы. Көнсығыш славян халыҡтары төркөмөнә керә. Урыҫ телендә һөйләшәләр. Диндарҙарҙың төп өлөшө православие динен тота.
| Һаны һәм йәшәгән урыны | |
|---|---|
Барлығы: ~ 133 000 000[13]
| |
| Тел | |
| Дин | православие (75 %)[14] |
| Раса тибы | европеоид |
| Халыҡ | көнсығыш славяндар |
| Туғандаш халыҡтар | украиндар, белорустар, русиндар |
| Килеп сығышы | славяндар |
Йолалар
Ғаилә башлығы булып атай йәки иң өлкән ир бала (большак, старшой) торған. Ғаиләлә бала тыуыуы тантаналы билдәләнгән, Суҡындырыу байрамынан һуң, көҙөн йәки ҡышын, туй үткәрелгән.
Урыҫтар донъя фәнендә
Михаил Ломоносов Рәсәй фәненә нигеҙ һалыусы.XIX быуатта рус фәне донъя кимәленә сыға. Математиктар М. В. Остроградский, Н. И. Лобачевский күп илдәрҙә танылыу таба.
Иван Кулибин
Николай Жуковский
Александр Бутлеров
Владимир Зворыкин
- Сергей Королёв
Игорь Сикорский
Владимир Шухов
Владимир Бехтерев
Павел Яблочков
Александр Попов
Николай Вавилов
Пафнутий Чебышев
Николай Зинин- Владимир ДемиховВладимир Демихов
- Георгий ГамовГеоргий Гамов
- Павел Черенков
Николай Славянов
.jpg)
Башҡортостан урыҫтары
Башҡортостан урыҫтары — Башҡортостанда йәшәгән урыҫ халҡы. 2010 йылдағы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәп алыу буйынса республикала 1 миллион 432 мең 906 кеше йәшәй (республика халҡының 35,19 % өлөшө)[15][16].
Төбәккә урыҫтарҙың күпләп күсеп ултырыуы Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылыуынан һуң башланған. Иң беренсе урыҫтар Өфө тирәһендәге ерҙәрҙе биләп, Башҡортостандың үҙәк төбәктәрендә, һуңыраҡ — төньяҡ-көнбайышында, Кама аръяғы сик һыҙығы буйлап таралып ултырған.
Уралдағы беренсе урыҫ тораҡ пункттары (торамалары):
Төрлө сығанаҡтар буйынса урыҫтарҙың республикаға күсеү процессы колониализм тип иҫәпләнә.
Республикала урыҫтарҙы берләштерғән күп ойошмалар эшләй. Иң эреһе — Собор русских Башкортостана[17].
Республикала урыҫтарҙың таралып ултырыуы
.svg)
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
- Урыҫтар // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- Кто такие русские? Вадим Викторович Долгов, российский историк и писатель. Доктор исторических наук, профессор. Кто такие русские? Сайт «Исторический документ», 27.10.2018 (рус.) (Тикшерелеү көнө: 12 ғинуар 2019)
 | Был донъя халыҡтары тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |