Nazio Batuen Erakundeko hizkuntza ofizialak

Hizkuntza horiek Nazio Batuen Erakundeko hainbat organoren bileretan erabiltzen dira, bereziki Batzar Nagusian (ikus bere araudiko 51. artikulua), Ekonomia eta Gizarte Kontseiluan eta Segurtasun Kontseiluan (ikus bere araudiko 41. artikulua). Herrialde bateko ordezkari bakoitzak sei hizkuntza horietako edozeinetan hitz egin ahal izango du eta sei hizkuntza ofizialetako bati itzulpen-interpretazio zerbitzua emango zaio. NBEk hizkuntza ofizialaren aldi bereko interpretazioa eskaintzen die beste bost hizkuntza ofizialei ere, Nazio Batuen Interpretazio Zerbitzuaren bidez.

Sei hizkuntza ofizialak ere erabiltzen dira dokumentu ofizialak zabaltzeko. Oro har, sei hizkuntzetako testuek autoritate maila berekoak dira.

Nazio Batuen Idazkaritzak bi hizkuntza erabiltzen ditu eguneroko jardunean: ingelesa eta frantsesa.^[3]

Nazio Batuetako kide askok kritikatu egin dute ingelesarekin dagoen gehiegizko konfiantza, ingelesaren gehiegizko nagusitasuna. Gaztelaniaz hitz egiten zuten nazio batzuek ofizialki adierazi zioten beren kezka idazkari nagusiari 2001ean.^[4] Orduan, Kofi Annan idazkari nagusiak erantzun zuen sei hizkuntza ofizialen erabateko parekotasuna ezinezkoa zela egungo aurrekontu-murrizketen barruan, baina, hala ere, lortu beharreko helburutzat jo zuen hizkuntza-oreka hobetzea.^[5] 2008an eta 2009an, Batzar Nagusiaren ebazpenek sei hizkuntza ofizialen parekotasuna errespetatzeko eskatu zioten Idazkaritzari, batez ere informazio publikoaren hedapenean.

2007ko ekainaren 8an, Nazio Batuetako giza baliabideen kudeaketari buruzko ebazpenetan, Batzar Nagusiak "Nazio Batuen sei hizkuntza ofizialen berdintasunaren garrantzi nagusia" nabarmendu zuen, eta idazkari nagusiari eskatu zion "lanpostu hutsen iragarkiek Idazkaritzako edozein lan-hizkuntzaren beharra zehaztu zezaten, lanpostuaren eginkizunek berariazko lan-hizkuntza eskatzen ez badute behintzat".

Eleaniztasunari buruzko idazkari nagusiaren azken txostena 2010eko urriaren 4an argitaratu zen.^[6] Erantzuna: 2011ko uztailaren 19an, Batzar Orokorrak Ebazpen hau onartu zuen: A/RES/65/311, eleaniztasunari buruzkoa, eta Idazkari Nagusiari sei hizkuntza ofizialek lan-baldintzak eta antzeko baliabideak izan ditzaten eskatzea. Ebazpenak kezkaz adierazi zuen Nazio Batuen web gunearen garapen eleaniztuna aurreikusitakoa baino askoz erritmo motelagoan hobetu zela.

NBEn hitz egiten diren sei hizkuntza ofizialak planetako 2.800 milioi pertsonen lehen edo bigarren hizkuntza dira, munduko populazioaren erdia baino gutxiagoen hizkuntza, beraz. Baina sei hizkuntzak ofizialak dira Nazio Batuetako estatu kideen ia bi herenetan (120 estatu baino gehiagotan dira ofizial).

Nazio Batuen Gutunak, 1945ean eratu zuen dokumentuak, ez zituen berariaz Nazio Batuen hizkuntza ofizialak aipatzen. Gutuna bost hizkuntzatan aldarrikatu zen (txinera, frantsesa, errusiera, ingelesa eta gaztelania) eta (111. artikuluan) bost testuak baliokidetzat jotzen direla ezarri zuen.

1946an, Nazio Batuen Batzar Nagusiaren lehen bilkura-aldian, hizkuntzei buruzko prozedura-arauak onartu ziren, "Nazio Batuetako organo guztiei, Nazioarteko Justizia Gorteari izan ezik" aplikatu nahi zitzaizkienak, eta bost hizkuntza ofizial eta bi lan-hizkuntza ezarri ziren (ingelesa eta frantsesa).

Hurrengo urtean, 1947an, Batzar Orokorraren bigarren bilkura-aldian, araudi iraunkorra onartu zen, 173 (II) ebazpena. Hizkuntzari buruzko arau horien zatiak hurbiletik jarraitzen zituen 1946ko arauak, 1947ko arauak Nazio Batuen beste organo batzuei aplikatu nahi ez bazizkieten, Batzar Nagusiari bakarrik.^[7]

Bitartean, gaztelania hirugarren lan-hizkuntza gisa gehitzea proposatu zen, ingelesaz eta frantsesaz gain. Hori 1948ko abenduaren 11n onetsitako 262 (III) Ebazpenean onartu zen.^[7]

1968an errusiera Batzar Nagusiaren lan hizkuntzen taldera gehitu zen, Batzar Nagusiko bost hizkuntza ofizialetatik lau (denak txinera izan ezik) lan hizkuntza bezala erabil zitezen.^[8]

1973an, Batzar Orokorrak txinera lan-hizkuntza bihurtu zuen, eta arabiera hizkuntza ofizial eta Batzar Nagusiko lan-hizkuntza gisa gehitu zen. Beraz, garai horretan, sei hizkuntza ofizialak, ofizialak izateaz gain laneko hizkuntzak ere baziren. Arabiera "Batzar Nagusiaren eta haren Batzorde Nagusien" hizkuntza ofizial eta lanerako hizkuntza bihurtu zen; beste bost hizkuntzek, berriz, estatusa zuten Batzar Nagusiko batzorde eta azpibatzorde guztietan (ez bakarrik batzorde nagusietan). Nazio Batuetako kide arabiarrek erabaki zuten hiru urtez ordaintzea ebazpenaren aplikazioaren kostuak.

1980an, Batzar Nagusiak azken bereizketa hori alde batera utzi zuen, eta arabiarra bere batzorde eta azpibatzorde guztien hizkuntza ofizial eta lanekoa bihurtu zen 1982ko urtarrilaren 1etik aurrera. Aldi berean, Batzar Nagusiak Segurtasun Kontseiluari eskatu zion arabiera bere hizkuntza ofizialen multzoan sartzeko eta laneko hizkuntzen artean ere sartzeko. Bide beretik, Ekonomia eta Gizarte Kontseiluari, arabiera bere hizkuntza ofizialen artean sartzeko eskatu zitzaion, 1983ko urtarrilaren 1a baino lehen.

1983tik aurrera, beraz, Segurtasun Kontseiluak (Batzar Nagusiak bezala) sei hizkuntza ofizial eta sei hizkuntza lanekoak onartu zituen: arabiera, txinera, ingelesa, frantsesa, errusiera eta gaztelania.

Ekonomia eta Gizarte Kontseiluan, 1992tik aurrera, sei hizkuntza ofizial zeuden (arabiera, txinera, ingelesa, frantsesa, errusiera eta gaztelania), eta horietatik hiru laneko hizkuntzak ziren (ingelesa, frantsesa eta gaztelania). Ondoren, arabiera, txinera eta errusiera Ekonomia eta Gizarte Kontseiluan laneko hizkuntza gisa ere gehitu ziren.

2002an, Nazio Batuen egungo idazkari nagusiari, Kofi Annani, proposatu zitzaion Nazio Batuek estatutu linguistiko "erdi-ofiziala" edo "eskualdekoa" garatuko zutela estatutu ofizialik ez duten ahozko hizkuntzetarako, horrela, munduko biztanleriaren ehuneko handiago batek Nazio Batuen ekintzen berri izan zezan. 2006tik aurrera, sei hizkuntza ofizialak planetako 2.800 milioi pertsonaren lehen edo bigarren hizkuntza dira, munduko populazioaren erdia baino gutxiago.

Hizkuntza 'semiofizialen' edo 'erregionalen' zerrendak, horietako asko bere zonetan lingua francatzat har daitezkeenak, honako hauek ziren: amartikoa, bengalia, birmaniera, kantonera, chichewa, fula, alemana, gujarati, hausa, hindi, igbo, indonesiera, italiera, japoniera, javanesera, kannada, koreera, lingala, malaiera, malayalamera, marathiera, oromoera, pashtoera, persiera, portugesa, punjabiera, shanghaiera, shonera, swahili, tagalog, tamilera, teluguera, thaiera, turkiera, vietnamera, urduera, jorubera, zuluera, gestuno (Nazioarteko Zeinu Hizkuntza), Nazioarteko Braille Batua, eta agian esperanto, ido, edo pandunia.

Baina azken urteotan NBEk ez du ekintza publikorik sustatu "erdi funtzionala" edo "eskualdekoa" diren hizkuntzen estatusa benetan onartzeko, batez ere itzulpen kostuengatik. Kofi Annanek ez zituen hizkuntza semi-ofizial horiek publikoki erabat babestu, baizik eta gaur egungo 6 hizkuntza ofizialen erabilera parekotasuna hobetzeko lan pixka bat egin zuen.

2018ko ekainetik aurrera, Nazio Batuen komunikabideen adarrak, NBE News-ek eta, webgunetik portugesera eta swahilira egindako itzulpenak barne hartzen ditu, 6 hizkuntza ofizialekin batera.^[9] Nazio Batuen beste dokumentu eta webgune batzuk bengalera (Bangla), hindi, urdueraurduera, indonesiera/malaiera, kreolera frantsesa, portugesa eta swahili hizkuntzetan topa daitezke, baina ez modu ofizial edo koherentean.

Batzar Orokorrean ez dago beste hizkuntza ofizial bat gehitzeko proposamenik, baina pertsona eta estatu batzuek hizkuntza ofizial berri bat edo beste gehitzeko aukera planteatu dute.^[10] Proposaturiko hizkuntza gehienak lingua franca diren hizkuntzak dira edo izaera supraerregional edo suprazentral izaera duten hizkuntzak dira, munduko hizkuntza-sistemaren teoriaren arabera.

Gehien proposatu diren hizkuntzak: bengalera, hindiera, indonesiera/malaiera, portugesa, swahilia, eta turkiera.

1999ko ebazpen batean, Batzar Nagusiak idazkari nagusiari eskatu zion "idazkaritzako goi mailako funtzionario bat izendatzea Idazkaritza osoko eleaniztasunarekin zerikusia duten gaien koordinatzaile".

Lehen koordinatzailea Txileko Federico Riesco izan zen, 2000ko irailaren 6an izendatua.^[11]

Riescoren erretiroaren ondoren, Miles Stoby Guyanakoa eleaniztasunaren koordinatzaile izendatu zuten, 2001eko irailaren 6tik aurrera.

2003an, Kofi Annan idazkari nagusiak Shashi Tharoor Indiakoa izendatu zuen eleaniztasunaren koordinatzaile. Erantzukizun hori Tharoorrek Informazio Publikoko Departamentuko komunikazio eta informazio publikoko idazkariorde nagusi gisa duen eginkizunari gehitzen zaio.^[12]

Eleaniztasunaren egungo koordinatzailea Guyanako Catherine Pollard da. Japoniako Kiyo Akasaka ordezkatuz, hura ere komunikazio eta informazio publikoko idazkariorde nagusia baitzen.

2010ean, NBEko Informazio Publikoko Sailak sei "eguneko hizkuntza" ekimena iragarri zuen, urte osoan behatu beharrekoa, sei hizkuntza ofizial bakoitzerako nazioarteko egun bat, hizkuntza-aniztasuna ospatzeko eta komunikazio transkulturalaren garrantziaz ikasteko. Egunak eta haien esanahi historikoa hauek dira:

• Nazio Batuen Arabieraren Eguna: abenduaren 18a (Nazio Batuen Batzar Nagusiak Nazio Batuen seigarren hizkuntza ofizial izendatu zuen data 1973an)^[13][14]
• Nazio Batuen Txineraren Eguna: hasieran azaroaren 12an ospatzen zen, eta gero apirilaren 20an ezarri zen ("Cang Jieri omenaldia egiteko")^[15][16][17]
• Ingelesaren Eguna: apirilaren 23a ("William Shakespeareren urtebetetze-eguna")^[18]
• Nazio Batuen Frantsesaren Eguna: martxoaren 20a (Frankofoniaren Nazioarteko Egunkariari^[19] dagokiona)
• Nazio Batuen Errusieraren Eguna: ekainaren 6a (Alexander Pushkinen urtebetetzea)^[13][14]
• Nazio Batuen Espainieraren Eguna: hasieran urriaren 12an ospatzen zen (Espainiako hizkuntzaren munduan "Hispanitatearen Eguna" horrekin batera), eta gero apirilaren 23an ezarri zen (Miguel de Cervantesen ohorez, egun berean hil baitzen 1616an).^[14][20][21]

2020an portugesa gehitu zen

• Nazio Batuen Portugesaren Eguna: maiatzaren 5a (portugesaren nazioarteko eguna)^[22]

• Hizkuntza ofizialen zerrenda
• Hizkuntza ofizialen zerrenda, erakundeen arabera
• Hizkuntzen zerrenda jatorrizko hiztunen kopuruaren arabera
• Europako Batasuneko hizkuntzak
• Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna
• Nazioen Liga – Hizkuntzak eta sinboloak
• Interpretea
• Hondakinak Isolamendua Instalazio Pilotua#Etorkizuneko gizakientzako ohartarazpen-mezuak