Տաջիկերեն
Տաջիկերեն (забони Тоҷикӣ, երբեմն անվանվում է պարսկերենի տաջիկական բարբառ, պարս.՝ فارسی تاجیکی - ֆարսի-տոջիկի), Տաջիկիստանի պետական լեզուն, Աֆղանստանի տարածաշրջանային լեզուներից մեկը, տարածված է նաև Ուզբեկստանի որոշ շրջաններում։ Տաջիկերենը պատկանում է հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի հնդիրանական ճյուղավորման իրանական խմբին։
 забо́ни тоҷикӣ́ [za’bɔːni tɔːd͡ʒi’ki] | |
|---|---|
 Ինքնանվանում | |
| Տեսակ | լեզու, կենդանի լեզու, Persian dialect? և պաշտոնական լեզու |
| Ենթադաս | պարսկերեն և languages of Tajikistan? |
| Երկրներ |  Տաջիկստան .svg){kind=small} Աֆղանստան Ուզբեկստան ՂրղզստանՍփյուռք՝  Ղազախստան Ռուսաստան |
| Պաշտոնական կարգավիճակ | Տաջիկստան |
| Խոսողների քանակ | 14 000 000 մարդ (2018)[1] |
| Լեզվակիրների թիվը | 6 մլն․ |
| Դասակարգում | Հնդեվրոպական ընտանիք
|
| Գրերի համակարգ | կիրիլիցա |
| IETF | tg |
| ԳՕՍՏ 7.75–97 | տաջ 640 |
| ISO 639-1 | tg |
| ISO 639-2 | tgk |
| ISO 639-3 | tgk |
 | |
| Տաջիկերենի տարածվածությունը | |
 Tajik language Վիքիպահեստում | |
Դասական պարսկերենից առանձնացումը տեղի է ունեցել մոտավորապես 15-րդ դարում։ Ներկայումս տաջիկերենը զգալիորեն տարբերվում է պարսկերենից, իսկ 1940 թվականին կյուրեղյան գրերի հիման վրա այբուբենի ընդունումն էլ ավելի է ամրապնդել այդ տարբերությունը։ Բացի դրանից տաջիկերենի բառապաշարը պարսկերենի համեմատությամբ ավելի արխայիկ է, նրանում նաև մեծ է ռուսերենից փոխառված բառերի թիվը։
Գրերը
Մինչև 1928 թ. տաջիկերենի գրերի հիմքում դրված էին արաբական գրերը (պարսկերենի այբուբենի նմանությամբ)։
| ر | ذ | د | خ | ح | چ | ج | ث | ت | پ | ب | ا |
| /ɾ/ | /z/ | /d/ | /χ/ | /h/ | /ʧ/ | /ʤ/ | /s/ | /t/ | /p/ | /b/ | /o/ |
| ق | ف | غ | ع | ظ | ط | ض | ص | ش | س | ژ | ز |
| /q/ | /f/ | /ɣ/ | /ʔ/ | /z/ | /t/ | /z/ | /s/ | /ʃ/ | /s/ | /ʒ/ | /z/ |
| ی | ه | و | ن | م | ل | گ | ک | ||||
| /j/ | /h/ | /v/ | /n/ | /m/ | /l/ | /ɡ/ | /k/ |
1930 - 1940 թթ. օգտագործվում էր լատինատառ այբուբեն
| A a | B b | C c | Ç ç | D d | E e | F f | G g |
| Ƣ ƣ | H h | I i | Ī ī | J j | K k | L l | M m |
| N n | O o | P p | Q q | R r | S s | Ş ş | T t |
| U u | Ū ū | V v | X x | Z z | Ƶ ƶ | ' |
Կիրիլիկ գրերի հիման վրա ժամանակակից այբուբենը
| А а | Б б | В в | Г г | Ғ ғ | Д д | Е е | Ё ё |
| Ж ж | З з | И и | Й й | Ӣ ӣ | К к | Қ қ | Л л |
| М м | Н н | О о | П п | Р р | С с | Т т | У у |
| Ӯ ӯ | Ф ф | Х х | Ҳ ҳ | Ч ч | Ҷ ҷ | Ш ш | Ъ ъ |
| Э э | Ю ю | Я я |
Ծանոթագրություններ
Տես նաև
- Տաջիկերեն Վիքիպեդիա
- Տաջիկերեն գրականություն
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տաջիկերեն» հոդվածին։ |