ტაჯიკური ენა
ტაჯიკური ენა — სპარსული ენის სტანდარტიზებული ვარიანტი ტაჯიკეთში. მსგავსი დასახელება პოლიტიკური მიზეზების გამო ეწოდა საბჭოთა კავშირის პერიოდში, ამავე პერიოდში დამწერლობის სისტემად შემოღებული იქნა კირილიცა, რომელიც დღემდე გამოიყენება.
| ტაჯიკური ენა тоҷикӣ, تاجیکی, tojikī | |
| გავრცელებულია | ტაჯიკეთი, უზბეკეთი, ავღანეთი |
| მოლაპარაკეთა რაოდენობა | 4.5 მილიონი ადამიანი |
| ოფიციალური სტატუსი |  ტაჯიკეთი |
| ლინგვისტური კლასიფიკაცია | ინდოევროპული ენები
|
| დამწერლობის სისტემა | კირილიცა |
| ენის კოდები | ISO 639-1: tg ISO 639-2: tgk ISO 639-3: tgk |
ტაჯიკური ენა მშობლიურია ტაჯიკების იმ ნაწილისთვის, რომლებიც ტაჯიკეთში ცხოვრობენ, ხოლო ავღანეთში მცხოვრები ტაჯიკებისთვის მშობლიურია სპარსული ენის სხვა სტანდარტიზაცია — დარი, რომელიც ტაჯიკურისგან განსხვავებით იყენებს სპარსულ დამწერლობას და თურქული ენების ნაკლებ გავლენას განიცდის.
ლინგვისტურად არ განიხილება ცალკე ენად, განიხილავენ როგორც სპარსულ ენას და შესაბამისად მიაკუთვნებენ ინდოევროპული ოჯახის ირანულ ჯგუფს.
დიალექტური განსხვავებები უმნიშვნელოა, ამიტომ საზღვრების გავლება მათ შორის რთულია. პირობითად ისინი იყოფიან ჩრდილოეთის, სამხრეთის, სამხრეთ-აღმოსავლეთის და ცენტრალურ ჯგუფებად. ზოგიერთი წყარო ტაჯიკურს აკუთვნებს ავღანეთში გავრცელებულ ყველა სპარსულ დიალექტს.
დამწერლობა
ტაჯიკური დამწერლობა ეფუძნება კირილიცას და მოიცავს 35 ასო–ნიშანს (გრაფემას).
| № | კირილიცა | ლათინიცა (1929—1940) | არაბული შრიფტი | IPA |
|---|---|---|---|---|
| 1 | А а | A a | َ, اَ | /a/ |
| 2 | Б б | B ʙ | ﺏ | /b/ |
| 3 | В в | V v | و | /v/ |
| 4 | Г г | G g | گ | /ɡ/ |
| 5 | Ғ ғ | Ƣ ƣ | ﻍ | /ʁ/ |
| 6 | Д д | D d | ﺩ | /d/ |
| 7 | Е е | E e | ی | /e/ |
| 8 | Ё ё | Jo jo | یا | /jɔ/ |
| 9 | Ж ж | Ƶ ƶ | ژ | /ʒ/ |
| 10 | З з | Z z | ﺽ ,ﻅ ,ﺫ ,ﺯ | /z/ |
| 11 | И и | I i | اِ, ِ | /i/ |
| 12 | Ӣ ӣ | Ī ī | ی | /ˈi/ |
| 13 | Й й | J j | یْ, ی | /j/ |
| 14 | К к | K k | ک | /k/ |
| 15 | Қ қ | Q q | ﻕ | /q/ |
| 16 | Л л | L l | ﻝ | /l/ |
| 17 | М м | M m | ﻡ | /m/ |
| 18 | Н н | N n | ﻥ | /n/ |
| 19 | О о | O o | ا ,آ | /ɔ/ |
| 20 | П п | P p | پ | /p/ |
| 21 | Р р | R r | ﺭ | /ɾ/ |
| 22 | С с | S s | ﺙ ,ﺹ ,ﺱ | /s/ |
| 23 | Т т | T t | ﺕ ,ﻁ | /t/ |
| 24 | У у | U u | اُ, ُ | /u/ |
| 25 | Ӯ ӯ | Ū ū | او ,و | /ɵ/ |
| 26 | Ф ф | F f | ﻑ | /f/ |
| 27 | Х х | X x | ﺥ | /χ/ |
| 28 | Ҳ ҳ | H h | ﺡ | /h/ |
| 29 | Ч ч | C c | چ | /tʃ/ |
| 30 | Ҷ ҷ | Ç ç | ﺝ | /dʒ/ |
| 31 | Ш ш | Ş ş | ﺵ | /ʃ/ |
| 32 | ъ | ' | ﻉ | /ʔ/ |
| 33 | Э э | E e | ای | /e/ |
| 34 | Ю ю | Ju ju | یُ ,یو | /ju/ |
| 35 | Я я | Ja ja | یه, یَ | /ja/ |
ლექსიკა
ფრაზები და სიტყვები
- გამარჯობა — Salom; Assalom u aleykum
- კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება — Rahmat
- გმადლობთ — Taşakur; Rahmat
- კი / არა — Ha / Ne
- გეთაყვა — Lutfan
- ნახვამდის — Hayr; Hayr naboşad
რიცხვები
- 0 — sifr
- 1 — yak
- 2 — du
- 3 — se
- 4 — cor
- 5 — panç
- 6 — şaş
- 7 — haft
- 8 — hasht
- 9 — nūh
- 10 — dah
იხილეთ აგრეთვე
რესურსები ინტერნეტში
- ტაჯიკური — ethnologue.com
- აღმოსავლეთმცოდნეობა — თსუ დაარქივებული 2007-07-08 საიტზე Wayback Machine.