Տեխնեցիում

Տարրի գոյությունը կանխատեսել էր Դ․ Մենդելեևը։ Այն առաջինը ստացել են իտալացի ֆիզիկոսներ Կ․ Պեռյեն և Է․ Սեգրեն (1937), մոլիբդենը արագ դեյտրոններով ռմբակոծելով։

Անվանվել է հին հունարեն՝ τεχνητός - «արհեստական» բառով։ Տեխնեցիումը կուտակվում է ատոմային ռեակտորների թափոններում։

Բնության մեջ հանդիպում է աննշան քանակներով, ուրանի հանքերում, որպես ²³⁵Ս-ի քայքայման արդյունք (1 տ ուրանում՝ 10⁻¹⁰ գ․ տեխնեցիում)։

Տեխնեցիումի ստացման հիմնական աղբյուրը ատոմական արդյունաբերության թափոններն են։ ⁹⁹Tc անջատում են ուրանի և պլուտոնիումի քայքայման արդյունքներից։ Մետաղական տեխնեցիումը անջատում են վերականգնելով ջրածնով կամ էլեկտրոլիզով։

Արծաթամոխրագույն մետաղ է, հալման ջերմաստիճանը 2200±l0 °C, եռմանը՝ մոտ 4600 °C, խտությունը 11487 կգ/մ³։ Պարամագնիսական է, -265,5 °C-ից ցածր ջերմաստիճաններում՝ գերհաղորդիչ։ Քիմիական հատկություններով նման է ռենիումին։ Քիմիապես կայուն է, սովորական պայմաններում օդում չի օքսիդանում։ Մետաղների լարվածության շարքում գտնվում է ջրածնից հետո։ Միացություններում ցուցաբերում է -1-ից +7 օքսիդացման աստիճաններ (առավել կայուն է +7-ը)։

Տաքացնելիս միանում է թթվածնի (առաջանում են օքսիդները՝ Тс₂O₇, ТсO₂), ֆտորի, քլորի (TcX₆, ТсХ₅, TcX₄), ծծմբի (Tc₂S₇, TcS₂) հետ։

${\displaystyle {\mathsf {4Tc+7O_{2}\rightarrow 2Tc_{2}O_{7}\uparrow }}}$

Տեխնեցիումի (VII) օքսիդը բաց դեղին, պինդ նյութ է, լուծվում է շրում, առաջացնելով տեխնեցիումական թթու՝ НТсО₄։

Գերտեխնեցիումատները ուժեղ հակաօքսիդիչներ են․ օրինակ KTcO₄-ի լուծույթով (0,001%) նախօրոք թրջած պողպատը տարիների ընթացքում չի ժանգոտվում։ Տեխնեցիումի համաձուլվածքներ է առաջացնում մի շարք մետաղների (Mo, Zr, Nb, Ti, Se, Hg, V, Та, Cr, W, Mn, Fe, Al, Zn) հետ։

Ստացվել են տեխնեցիումի կարբոնիլները, կոմպլեքսային և մետաղօրգանական միացությունները։ Տեխնեցիումը լուծվում է ազոտական և խիտ ծծմբական թթուներում, արքայաջրում, ջրածնի գերօքսիդում, բրոմաջրում։

Հայտնի են 92-108 զանգվածային թվերով ռադիոակտիվ իզոտոպները։ Կայուն իզոտոպներ չունի։ Առաջին արհեստական տարրն է։ Կարևոր են ⁹⁹Tc (T_1/2=2,12•10⁵ տարի) և ^99mTc(T_1/2 =6,04 Ժամ) իզոտոպները^[3]։

⁹⁹Tc իզոտոպն օգտագործվում է բժշկության մեջ, որպես γ ճառագայթման աղբյուր։ տեխնեցիումը հեռանկարային մետաղ է․ կարող է օգտագործվել որպես կատալիզատոր և գերհաղորդիչ մագնիսներ պատրաստելու համար, իսկ միացությունները՝ որպես հակակոռոզային ինհիբիտորներ։

• Պարբերական աղյուսակ

• Cotton, F. A.; Wilkinson, G.; Murillo, C. A.; Bochmann, M. (1999). Advanced Inorganic Chemistry (6th ed.). New York: John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-19957-5.
• Emsley, J. (2001). Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements. Oxford, England, UK: Oxford University Press. ISBN 0-19-850340-7.{{cite book}}: CS1 սպաս․ ref duplicates default (link)
• Greenwood, N. N.; Earnshaw, A. (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Oxford: Butterworth-Heinemann. ISBN 0-7506-3365-4.
• Heiserman, D. L. (1992). «Element 43: Technetium». Exploring Chemical Elements and their Compounds. New York: TAB Books. ISBN 0-8306-3018-X.{{cite book}}: CS1 սպաս․ ref duplicates default (link)
• Schwochau, K. (2000). Technetium: chemistry and radiopharmaceutical applications. Wiley-VCH. ISBN 3-527-29496-1.

• B.J. Wilson, ed. (1966). The radiochemical Manual (2nd ed.). ISBN 0-7058-1768-7.
• Scerri, E.R. (2007). The Periodic Table, Its Story and Its Significance. Oxford University Press. ISBN 0-19-530573-6. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 23-ին.
• Choppin, G.; Liljenzin, J-O; Rydberg, J. (2002). «Nuclear Mass and Stability». Radiochemistry and nuclear chemistry (3rd ed.). Butterworth-Heinemann. էջեր 41–57. ISBN 978-0-7506-7463-8.
• EnvironmentalChemistry.com – Technetium
• Nudat 2 Արխիվացված 2021-04-28 Wayback Machine nuclide chart from the National Nuclear Data Center, Brookhaven National Laboratory
• Nuclides and Isotopes Արխիվացված 2011-02-02 Wayback Machine Fourteenth Edition: Chart of the Nuclides, General Electric Company, 1989
• Chemistry in its element podcast (MP3) from the Royal Society of Chemistry's Chemistry World: Technetium

• Տեխնեցիումը քիմիական տարրերի հայտնի գրադարանում