Technet

43. pierwiastek chemiczny

Technet (Tc, łac. technetium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Jest pierwszym otrzymanym sztucznie pierwiastkiem. Nazwa wywodzi się od greckiego słowa τεχνητoς technetos – sztuczny.

Technet
molibden ← technet → ruten
Wygląd
srebrzystoszary
Widmo emisyjne technetu
Widmo emisyjne technetu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

technet, Tc, 43
(łac. technetium)

Grupa, okres, blok

7 (VIIB), 5, d

Stopień utlenienia

IV, VII

Właściwości metaliczne

metal przejściowy

Właściwości tlenków

silnie kwasowe

Masa atomowa

[97][a][2]

Stan skupienia

stały

Gęstość

11,50 g/cm³[1][3]

Temperatura topnienia

2157 °C[1]

Temperatura wrzenia

4265 °C[1]

Numer CAS

7440-26-8

PubChem

23957

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Pierwiastek ten otrzymywany jest sztucznie w procesie rozbijania neutronami jąder uranu lub bombardowania lekkimi jądrami izotopów niobu lub molibdenu. Technet jest obok prometu jednym z dwóch pierwiastków o liczbie atomowej mniejszej niż ołów, który nie ma żadnego stabilnego izotopu. Wykazuje podobieństwo do renu. Rozpuszcza się w wodzie królewskiej i w mieszaninie kwasu azotowego z wodą utlenioną[6].

Odkrycie

Odrestaurowany niemiecki układ okresowy z lat 1925–1945 (obecnie Politechnika Gdańska) z umieszczonym pierwiastkiem 43, masurium (Ma), opisanym pod tą nazwą w 1925 roku przez naukowców niemieckich, który ostatecznie nazwano technetem[7]

Został otrzymany w 1937 roku przez Emilio Gino Segrè i Carlo Perriera, a w 1947 otrzymał nazwę technet[8]. Dmitr Mendelejew przewidział jego istnienie w swoim układzie okresowym, umieszczając pierwiastek teoretyczny eka-mangan. Od tego czasu poszukiwało go wielu chemików, było kilka raportów o jego odkryciu w rudach innych metali.

Niemieccy badacze Walter Noddack, Ida Tacke i Otto Berg w 1925 bombardowali elektronami minerał kolumbit ((Fe, Mn)(Nb, Ta)
2
O
6
). Po doświadczeniu opublikowali wykrycie nieznanego dotąd pierwiastka o liczbie atomowej 43 na podstawie niejednoznacznych widm (wyraźny sygnał nowego pierwiastka wystąpił jedynie na 28 widmach z 1000 zarejestrowanych, a na 70 otrzymano niejednoznaczny sygnał)[9]. Uczeni nazwali pierwiastek masurium (Ma) (od Mazur, wówczas w Prusach Wschodnich). Uczeni postulowali obecność nowego pierwiastka w minerale i podjęli nieudaną próbę jego wyizolowania[10]. Po ogłoszeniu fiaska, ich odkrycie zostało uznane za błąd[9], choć obecnie przyjmuje się za prawdopodobne, że faktycznie zidentyfikowali naturalnie występujący w niewielkiej ilości technet[11].

Występowanie

W 1952 roku został zidentyfikowany w widmie niektórych gwiazd typu S[12], co potwierdza, że w procesach nukleosyntezy w gwiazdach mogą powstawać ciężkie pierwiastki poprzez proces wychwytu neutronu[13]. W 1961 roku śladowe ilości naturalnego technetu zostały wykryte w rudach uranu z terenów dzisiejszej Demokratycznej Republiki Konga[14][13], gdzie pierwiastek powstał jako produkt samorzutnych reakcji rozszczepienia uranu.

Wykorzystanie

Metastabilny izomer izotopu 99
Tc
, oznaczany 99m
Tc
, jest podstawowym wskaźnikiem wykorzystywanym w medycynie nuklearnej do celów diagnostycznych (np. w kompleksie sestamibi technetu-99m[15]), ponieważ ma krótki okres połowicznego rozpadu (6 godzin), minimalizując napromieniowanie ciała. Nie stwierdzono skutków ubocznych związanych z fizjologią człowieka.

Uwagi

Przypisy