Dusa iti patay

Ti dusa iti patay wenno ti panakabitay ket maysa a legado a pamay-an a ti maysa a tao ket patayen babaen ti estado a kas pammadusa para iti krima. Ti bilin ti ukom a ti maysa a tao ket maipadusa ti kastoy a pamay-an ket maysa a patay a sentensia, bayat ti panagipatay ti tao ket maysa a panagbitay. Dagiti krima a mabalin a pagbanagan iti panakabitay a naam-aamuan a kas dagiti kapital a krima wenno kapital a basol. Ti termino kapital ket nagtaud manipud iti Latin capitalis, literal a ti "maipapan ti ulo" (a mangitudtudo ti panagbitay babaen ti panagputol).^[1]

Ti dusa iti patay ket naar-aramiden idi babaen dagiti adu a kagimongan (ti maysa analatak a nailakssidan ket ti Kievan Rus); iti agdama adda dagiti 58 a pagilian nga agararamid kadagiti kastoy, ken 97 a pagilian ti nagikkat kadagitoy (dagiti nabati ket saanda a nagus-usaren iti sangapulo a tawen wenno saanda a mangipalubos malaksid kadagiti naisangsangayan a pasamak a kas ti panawen ti gubat).^[2] Daytoy ket banag iti aktibo a kontrobersia kadagiti nadumaduma a pagilian ken estado, ken dagiti puesto ket aggigiddiat iti kaunegan timaysa a politiko nga ideolohia wenno rehion ti kultura. Kadagiti kameng nga estado ti Kappon ti Europa, ti Artikulo 2 ti Dokumento iti linteg dagiti Kammasapulan a Karbengan iti Kappon ti Europa ket agiparit ti panagusar iti dusa iti patay.^[3]

Iti agdama ti Amnistia Internasional ket mangipanpanunot a kaaduan kadagiti pagilian ket abolitionista.^[4] Ti Sapasap nga Asemblia ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ket nangampon, idi 2007, 2008 ken 2010, ti di napatapatan a resolusion a timmawtawag para iti maysa a sangalubongan a panagpasardeng ti panagbitay, nga adda ti panagsirmata ti dumtengan a pannakaikkat.^[5] Nupay adu kadagiti pagilian ti nagikkat ti dusa iti patay, sumurok a 60% ti populasion iti lubong ket agtaengda kadagiti pagilian a mangar-aramid para laeng ti panagbitay, a kas ti Republika dagiti tattao iti Tsina, India, ti Estados Unidos ken Indonesia, dagiti uppat a kaaduan ti agtaeng a pagilian ti lubong, nga agtultuloy nga agipakpakat ti dusa iti patay (urayno idiay India, Indonesia ken dagiti adu nga estado ti Estados Unidos ket sagpaminsanda laeng nga us-usaren).Tungngal maysa kadagitoy a pagilian ket simmuppiatda a nagbutos ti resulosion ti Sapasap nga Asemblia.^{[6][7][8][9][10][11][12][13][14]}